دو سال پس از آن که دونالد ترامپ در مسند ریاست جمهوری آمریکا دست به کارهایی زده و تصمیماتی گرفته و به راهی رفته که در مواردی کاملاً خلاف راه دیگر رؤسای جمهور آمریکا در گذشته بوده، روز سه‌شنبه مجلس نمایندگان آمریکا بار دیگر به دست دموکرات‌ها افتاد، حزب مقابل آقای ترامپ.
در این میان سیاست خارجی ایالات متحده نیز از بدعت‌های آقای ترامپ بی‌بهره نمانده است: او با موضع‌گیری‌هایش در برابر روسیه، مکزیک، دیگر کشورهای آمریکای لاتین، چین و از همه مهم‌تر اتحادیه اروپا نشان داده است که به راحتی می‌تواند مناسبات دیرینه کشورش با متحدان آمریکا را پشت گوش بیندازد.
حال با پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای روز سه‌شنبه، ۱۵ آبان‌ماه، و تسلط کنونی آنها بر مجلس نمایندگان به احتمال زیاد از خارج از آمریکا چشم‌ها بسیاری به واشینگتن دوخته شده تا ببینند حال دموکرات‌ها با سیاست‌های ترامپ چه خواهند کرد.
گرچه ساختار نظام سیاسی در آمریکا آنچنان چیده شده که سیاست خارجی تا حد زیادی در دست قوه مجریه و کاخ سفید است و رئیس‌جمهور و مشاورانش درباره آن تصمیم می‌گیرند، یک حوزه است که دموکرات‌های مجلس نمایندگان می‌توانند به طور غیرمستقیم بر خط مشی کاخ سفید در این زمینه اثر بگذارند.
آن حوزه، بودجه است: به راه انداختن جنگ، تلاش در راه دیپلماسی و اجرای عملیات اطلاعاتی در خارج از ایالات متحده که همگی در کنار دیگر مسائل در حوزه سیاست خارجی می‌گنجند نیاز به پول دارد.
و اینجاست که دموکرات‌های مجلس نمایندگان می‌توانند خودی نشان داده، مواضع خود را به کاخ سفید بقبولانند، یا دست‌کم بر مواضع رئیس جمهور و مشاورانش اثر بگذارند.
اکنون دموکرات‌ها می‌توانند در مجلس نمایندگان تعیین کنند که چه لوایحی به صحن برده شود و نقش بزرگ‌تری در فرایند بودجه کشور و قانون‌گذاری بازی کنند.
اینجا پای سیاست خارجی آمریکا به میان می‌آید. دست بازتر دموکرات‌ها در فرایند قانون‌گذاری ممکن است به موضعی سخت‌تر و شدیدتر در برابر مثلا روسیه و عربستان سعودی بینجامد.
مایک ایکل، خبرنگار رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی در واشینگتن، به بررسی چهار حوزه سیاست خارجی پرداخته است که برای دولت دونالد ترامپ از اهمیتی ویژه برخوردار بوده است: ایران، عربستان سعودی، روسیه، و سرانجام تحقیقات بازرس ویژه، رابرت مالر، که آن هم غیرمستقیم به روسیه مربوط می‌شود.
ایران
دونالد ترامپ در اردیبهشت‌ماه سال جاری کشورش را از توافق اتمی موسوم به برجام کنار کشید، توافقی که بعضی تحلیل‌گران بزرگ‌ترین دستاورد باراک اوبامای دموکرات در عرصه سیاست خارجی می‌دانند.
در چند ماه اخیر، دولت ترامپ روزبه‌روز حلقه را بر جمهوری اسلامی تنگ‌تر کرده است، روندی که در همین چند روز اخیر با تازه‌ترین دور تحریم‌ها علیه تهران به اوج خود رسید.
از آنجا که قدرت تصمیم‌گیری درباره انواع تحریم‌ها از جمله تحریم‌های اقتصادی با کاخ سفید در دستان آقای ترامپ است، نمی‌توان انتظار داشت که دموکرات‌ها سیاستی دیگر را در پیش بگیرند که در نهایت به نفع جمهوری اسلامی هم تمام شود.
اما دموکرات‌های مجلس نمایندگان این قدرت را دارند که وزرا و مشاوران آقای ترامپ را برای ادای شهادت به مجلس فرابخوانند تا مثلا درباره استدلال‌های دولت برای تحریم بیشتر ایران توضیح دهند.
در این میان نباید فراموش کرد که پس از انتخابات میان‌دوره‌ای هم هنوز مجلس سنا در دست جمهوری‌خواهان است و بعضی از سناتورها از جمله تام کاتن در پی تحریم‌ها و مجازات‌هایی حتی سخت‌تر علیه جمهوری اسلامی هستند.
در مقابل اما در میان همین جمهوری‌خواهان هستند سناتورهایی چون رند پال و مایک لی که سرسختانه مخالف هر نوع اختصاص پول و بودجه به جنگ‌اند، حتی با تهران.
عربستان سعودی
ریاض نزدیک‌ترین متحد مسلمان آمریکا در خاورمیانه است و با واشینگتن بالای صد میلیارد دلار قرارداد خرید اسلحه دارد، امری که دونالد ترامپ حتی در قضیه مرگ روزنامه‌نگار منتقد یعنی جمال خاشقجی به آن اشاره کرد.
با این حال این میلیاردها دلار و رابطه خیلی نزدیک هم ظاهرا نمی‌تواند مسئله مرگ آقای خاشقجی را از خاطرها محو کند، گرچه همچون بخش اعظم سیاست خارجی آمریکا در این سال‌ها، دولت ترامپ مناسبات با ریاض را زیر نظر داشته و خود درباره آن تصمیم‌گیری کرده است.
حال می‌توان انتظار داشت که دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان هم در پرونده خاشقجی کاخ سفید را زیر فشار بگذارند و هم بر رفتار و اقدامات جرد کوشنر دقیق شوند که در دو سال گذشته بخش اعظم مسائل خاورمیانه زیر دست او بوده و گزارش‌ها حاکی از آن است که با رهبران سعودی به‌ویژه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، رابطه‌ای نزدیک دارد.
در این میان از جنگ داخلی یمن نیز نباید غافل ماند. چند ماهی است که چند سازمان مدافع حقوق بشر به علاوه سازمان ملل از وقوع «مصیبتی بشری» در یمن خبر می‌دهند، و این مسئله‌ای است که چند عضو کنگره در آمریکا از جمله الیوت انگل به آن پرداخته و خواستار کنترل عملیات تحت رهبری عربستان در یمن شده‌اند.
آقای انگل که از منتقدان جدی کرملین و مدافعان فعالان حقوق بشر در روسیه است احتمالا ریاست کمیته امور خارجی در مجلس نمایندگان را بر عهده خواهد گرفت.
روسیه
الیوت انگل در مسئله مناسبات آمریکا با روسیه نیز به دلیل سابقه‌اش در قبال این کشور نقشی مهم ایفا خواهد کرد؛ انگل در کنار آدام اسمیت، دیگر منتقد جدی حکومت ولادیمیر پوتین در میان دموکرات‌ها، که گفته می‌شود احتمالا ریاست کمیته امور نظامی در مجلس نمایندگان را عهده‌دار خواهد شد.
با این حال باید توجه داشت که در قبال روسیه و دست‌اندازی‌اش بر کریمه و شرق اوکراین، پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای روز سه‌شنبه هم دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان تقریبا یک‌صدا بوده‌اند و همگی مدافع افزایش فشار بر مسکو.
به این ترتیب در این عرصه نمی‌توان انتظار تغییر شگرفی را داشت.
تحقیقات بازرس ویژه
اما نام روسیه اکنون و از زمان پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ با امور داخلی ایالات متحده نیز ارتباط پیدا کرده است.
نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده به این نتیجه رسیده‌اند که روسیه با هدف پیروزی ترامپ بر هیلاری کلینتون در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ مداخله کرده است. مسکو این اتهام را نپذیرفته و ترامپ نیز اتهام تبانی با روسیه و جلوگیری از اجرای عدالت را رد کرده است.
رابرت مالر، بازرس ویژه در این پرونده، قرار است به این پرسش پاسخ دهد که آیا واقعا روسیه در انتخابات آمریکا دخالت کرده است یا خیر.
و این حوزه‌ای است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان با روی کار آمدن دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان بلافاصله دگرگون خواهد شد. برخلاف جمهوری‌خواهان و شخص دونالد ترامپ که روزبه روز فشار را بر مالر بیشتر کرده‌اند، اکنون دموکرات‌ها برای تحقیقات بیشتر و گسترده‌تر تلاش خواهند کرد، در راس آنها آدام شیف که احتمالا ریاست کمیته اطلاعاتی مجلس را بر عهده خواهد گرفت؛ اکنون دست او باز است که شواهد و مدارک بیشتر را بجوید و با احضاریه‌های رسمی خواستار شهادت افراد در کمیته شود.
با پیروزی دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان، اکنون این خطر برای ترامپ هست که در صورت اعمال فشار بیشتر بر مالر یا حتی اخراج او، با خشم دموکرات‌ها مواجه شود که قدرت آن را دارند فرایند استیضاح او را کلید بزنند.
