کمتر از ۵۰ روز مانده به آغاز کار دولت بعدی آمریکا، جو بایدن، رئیس‌جمهوری منتخب، می‌گوید که اگر ایران به تعهدات توافق هسته‌ای بازگردد، او نیز به قول خود در مورد بازگشت آمریکا به برجام پایبند است.
جو بایدن در مصاحبه‌ای که روز چهارشنبه ۱۲ آذر در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شده است، گفت که بازگشت به برجام اگرچه «کاری سخت» است اما او به حرف خود در مورد احیای آن وفادار خواهد ماند.
آقای بایدن افزود که بازگشت به برجام نقطه شروع مذاکرات جدید با ایران خواهد بود و او آماده رفع تحریم‌هایی است که دولت دونالد ترامپ از بهار سال ۱۳۹۷ علیه ایران اعمال کرده است.
جو بایدن یک ماه پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، در مقاله‌ای با انتقاد شدید از تصمیم دولت دونالد ترامپ به خروج از برجام، نوشت که در صورت پیروزی در انتخابات و تشکیل دولت بعدی، بازگشت آمریکا به توافق با ایران را در دستور کار قرار خواهد داد.
بی‌ثباتی در منطقه یا توافق هسته‌ای با ایران؟
آقای بایدن که هم‌اکنون مشغول تشکیل دولت آینده است، می‌گوید: «با وجود برنامه موشکی و سایر اقدامات دیگر ایران که مغایر ثبات تلقی می‌شود، بهترین راه رسیدن به ثبات در منطقه، تمرکز بر توافق هسته‌ای با ایران است».
به نوشته نیویورک تایمز، افراد انتخابی برای دولت جو بایدن گفته‌اند که با بازگشت طرفین به برجام، باید مذاکراتی را در کوتاه‌مدت با هدف طولانی‌تر کردن دوره کنونی ۱۵ ساله تعهدات هسته‌ای ایران انجام داد و سپس با تهران بر سر برنامه موشکی و حضور ایران در لبنان، عراق، سوریه و یمن به گفت‌وگو نشست.
دولت ایران در حالی‌که هرگونه مذاکره بر سر توانمندی موشکی و قدرت منطقه‌ای خود را کاملا رد می‌کند، تاکید دارد که راه بازگشت آمریکا به برجام هموار است.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، گفته است که بازگشت آمریکا به برجام نیازی به مذاکره ندارد، آمریکا خود از آن خارج شده است و می‌تواند به آن بازگردد.
دولت ایران همچنین می‌افزاید که در صورت بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرف‌های این توافق بین‌المللی، گام‌های برداشته شده در مسیر کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران، به سرعت «برگشت‌پذیر» است.
همسایگان عرب خواهان شرکت در مذاکرات هستند
نیویورک تایمز می‌نویسد که تیم انتخابی آقای بایدن درنظر دارد در گفت‌وگوهای جدید با ایران، نه تنها قدرت‌های طرف برجام، بلکه همسایگان عرب ایران، و در صدر آن‌ها، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، بخشی از مذاکرات باشند.
جو بایدن در گفت‌وگو با نیویورک تایمز تاکید کرد: «اگر ایران به بمب اتمی برسد، فشار شدیدی به سعودی، ترکیه، مصر و کشورهای دیگر خواهد بود تا آن‌ها هم به بمب برسند، و این، آخرین چیزی است که برای این بخش از جهان می‌خواهیم».
آقای بایدن اظهار داشت که آمریکا گزینه بازگشت به تحریم‌ها علیه ایران را همیشه مد نظر دارد و ایران خود از این موضوع آگاه است.
دونالد ترامپ توافق هسته‌ای با ایران را که در دولت باراک اوباما و معاونش، جو بایدن، به‌دست آمده بود، «بدترین توافق تاریخ» نامید و در اردیبهشت ۱۳۹۷ از آن خارج شد.
دونالد ترامپ مدعی بود که با خروج دولت او از برجام و در پیش گرفتن سیاست «فشار حداکثری»، ایران خیلی زود به میز مذاکرات بازخواهد گشت و دولت او به «توافقی بهتر» با تهران دست خواهد یافت.
جمهوری اسلامی اما به ۱۲ شرطی که مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، تعیین کرده بود بی‌اعتنایی کرد و سیاست «صبر راهبردی» تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا را در پیش گرفت.
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، هفته گذشته در اشاره تلویحی به دولت کنونی آمریکا گفت که «دشمنان ما همین روزها به زباله‌دان انداخته می‌شوند» و «وضع بهتر خواهد شد».
اسرائیل؛ مخالف سرسخت احیای برجام
این در حالی است که کمتر از دو هفته پیش، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، پس از بازگشت از «سفر محرمانه به عربستان و دیدار با ولیعهد سعودی»، در سخنانی صریح خطاب به آقای بایدن گفت که «ما نباید به برجام قبلی بازگردیم».
زاخی هانگبی، وزیر نزدیک به بنیامین نتانیاهو، نیز از نخستین ساعات قطعی شدن احتمال پیروزی آقای بایدن در انتخابات آمریکا مدعی شد که بازگشت آمریکا به برجام یعنی «جنگ اسرائیل (علیه) ایران».
عربستان، امارات و بحرین، متحدان جدید آشکار و نهان اسرائیل، نیز در روزهای گذشته در پیام‌هایی از آقای بایدن خواستند از بازگشت به برجام خودداری و با دولت‌های آن‌ها در مورد موضعی که باید در قبال ایران در پیش بگیرد، رایزنی کند.
روزهای سرنوشت‌ساز ایران در کاخ سفید
در پی اعلام پیروزی آقای بایدن در انتخابات آمریکا، رسانه‌های اسرائیل خبر دادند که دولت‌های بنیامین نتانیاهو و دونالد ترامپ یک رشته «عملیات پنهانی» علیه ایران را برای چند هفته باقی‌مانده تا شروع کار دولت بعدی آمریکا طراحی کرده‌اند.
این گزارش‌های اسرائیلی مدعی بود که این عملیات به ویژه با هدف ضربه زدن به برنامه هسته‌ای ایران برنامه‌ریزی شده است.
برخی کارشناسان و رسانه‌های جهانی احتمال داده‌اند که ترور محسن فخری‌زاده، دانشمند ارشد برنامه هسته‌ای و صنایع دفاعی ایران، که هفتم آذر در آبسرد دماوند در حومه تهران کشته شد، نشانه‌ای از «عملیات پنهانی» یادشده باشد.
مقامات رسمی اسرائیل در حالی درباره کشته شدن فخری‌زاده کماکان سکوت کرده‌اند که مقام‌های سیاسی و نظامی ایران، ترور او را به گردن اسرائیل انداخته‌اند.
روزنامه نیویورک تایمز به نقل از سه منبع، دست داشتن اسرائیل در این ترور را تایید کرده است.
جو بایدن تا کنون از اظهار نظر علنی در مورد ترور محسن فخری‌زاده، که بنیامین نتانیاهو او را مغز متفکر برنامه هسته‌ای ایران نامیده بود، خودداری کرده است.
اما شماری از مقام‌های آمریکایی حامی آقای بایدن، مانند رئیس پشیین سازمان سیا این ترور را «راهکاری نادرست» توصیف کردند.
روزنامه اسرائیلی جروزالم پست روز چهارشنبه ۱۲ آذر نوشت که هیچ بعید نیست دولت دونالد ترامپ در آخرین روزهای کارش به ایران حمله کند تا معضلی بزرگ برای دولت جو بایدن باقی بگذارد.
خود آقای بایدن نیز در گفت‌وگو با نیویورک تایمز، نسبت به سر زدن «اقدام‌های تلافی‌جویانه» از سوی دونالد ترامپ در هفته‌های پایانی حضورش در کاخ سفید ابراز «نگرانی» کرده است.
