حملهٔ حماس به خاک اسرائیل و حملات متقابل اسرائیل به مواضع حماس و جهاد اسلامی در نوار غزه طی دو روز صدها کشته و زخمی برجای گذاشته است؛ ده‌ها تن نیز مفقود شده یا به گروگان گرفته شده‌اند.
این تشدید ناگهانی تنش‌ها در منطقه، واکنش‌های گسترده منطقه‌ای و جهانی را درپی داشته است.
ازجمله شورای امنیت سازمان ملل متحد خبر داد که روز یکشنبه ۱۶ مهرماه برای بررسی درگیری تازه اسرائیل و حماس یک نشست اضطراری برگزار می‌کند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز شنبه حمله حماس به اسرائیل را به‌شدت محکوم کرد و گفت: «حملات گستاخانه و غیرقانونی حماس به شهرهای اسرائیل جان غیرنظامیان را به خطر می‌اندازد و باید متوقف شود.»
آقای گوترش با درخواست از همه طرف‌ها برای خویشتن‌داری، از کوشش‌های سیاسی برای جلوگیری از گسترش این بحران جنگی حمایت کرد.
اعلام جنگ رسمی از سوی اسرائیل
وزیران پست‌های حساس امنیتی، اطلاعاتی و نظامی اسرائیل، که کابینه سیاسی-امنیتی نامیده می‌شود، در نشست روز یکشنبه خود، وضعیت جاری را رسماً «جنگ» اعلام کردند.
مصوبه امروز به دولت امکان می‌دهد تمامی نهادها و وزارت‌خانه‌ها و سایر امکانات کشور را در اختیار تحقق اهداف جنگ بگذارد.
اسرائیل در دو دههٔ اخیر در عملیات نظامی متعددی با حزب‌الله، حماس و سازمان‌های مسلح فلسطینی دیگر درگیر بوده، اما هیچ‌یک از آن‌ها رسماً جنگ توصیف نشده بود.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل روز شنبه از آغاز «جنگی سخت و طولانی» خبر داد و همچنین دستور فراخوان نیروهای ذخیره ارتش اسرائیل را صادر کرد و هشدار داد: که «دشمن بهایی بی‌سابقه خواهد پرداخت».
بنیامین نتانیاهو ۱۸ ساعت پس از آغاز بحران امنیتی جدید کشورش و حماس، در برابر دوربین‌ها خطاب به مردم اسرائیل گفت: «انتقام این روز سیاه را خواهیم گرفت».
آقای نتانیاهو گفت: «انتقام کودکانی که در خون خود غلتیدند، سخت خواهد بود» و افزود: «رویدادی را تجربه کردیم که تا حال آن را نشناخته بودیم.»
وی افزود: «آشیانه‌های حماس را به ویرانه تبدیل خواهیم کرد. شهر شر (غزه) شهر ویرانه‌ها خواهد شد.» بنیامین نتانیاهو اضافه کرد که از ساکنان غزه می‌خواهم «از آن‌جا بروند؛ همین الان آن‌جا را ترک کنید». نخست‌وزیر اسرائیل با این حال نگفت که مردم در باریکه محصور غزه باید به کجا بروند و چگونه.
او گفت به ارتش فرمان داده تمامی قوای خود را برای نابود کردن قابلیت‌های حماس به کار گیرد و از مردم اسرائیل خواست «صبور باشند زیرا این جنگ سخت و طولانی خواهد بود.»
بنیامین نتانیاهو، روز یکشنبه یک نشست دیگر با حضور فرماندهان ارشد نظامی و اطلاعاتی برگزار کرد. نخست‌وزیر اسرائیل، روز شنبه هم سه نشست اضطراری را هدایت کرد.
در واکنشی دیگر، روز یکشنبه سفیر اسرائیل در ترکیه گفت که هنوز برای صحبت از میانجی‌گری بین اسرائیل و گروه حماس زود است. ایریت لیلیان تأکید کرد که حملهٔ اخیر حماس نشان داد که این گروه نباید در ترکیه یا هیچ‌جای دیگر حضور داشته باشد.
خانم لیلیان با تأکید بر این‌که کشورش هنوز درگیر شمارش کشته‌شدگان و التیام زخم‌های مجروحان است و حتی هنوز تعداد دقیق گروگان‌های اسرائیلی هم روشن نیست، گفت فعلاً زمان مناسبی برای صحبت از میانجی‌گری نیست.
این دیپلمات اسرائیلی گفت ابتدا باید همه گروگان‌ها به خانه بازگردند و آرامش بار دیگر حکمفرما شود.
واکنش‌ها در ایران
در همین حال، محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، روز یک شنبه از حملات حماس به اسرائیل حمایت کرد. او در پیامی نوشت: «طوفان الاقصی، کابوس فروپاشی رژیم صهیونیستی (اسرائیل) را به یقین تبدیل کرد».
«طوفان الاقصی» نامی است که محمد ضیف، فرمانده شاخه نظامی حماس، برای حملات غافلگیرکنندهٔ اخیر علیه اسرائیل اعلام کرده است. اسرائیل پاسخ خود به این حملات را «شمشیرهای آهنین» نامیده است.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در پیام خود مدعی شد این رویداد «ثابت کرد» تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط کشورهای اسلامی با اسرائیل محکوم به شکست است.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران چند روز پس از سخنان رهبر جمهوری اسلامی علیه گزارش‌های فزایندهٔ اخیر درخصوص کوشش آمریکا برای برقراری صلح میان اسرائیل و عربستان سعودی، علیه این روند موضع گرفته است.
محمد باقری در پیام خود حملهٔ حماس را «پیروزی غرورآفرین مبارزان و مجاهدین فلسطین» نامیده است.
جمهوری اسلامی ایران در حالی از شبه‌نظامیان سازمان‌های فلسطینی حمایت می‌کند که حماس، جهاد اسلامی فلسطین و گروه‌های هم‌سو با محور تهران، در نگاه اسرائیل و بسیاری از کشورهای متحد آن در غرب، تروریستی شناخته می‌شوند و در فهرست سیاه تروریستی قرار دارند.
در همین حال، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، اکنون در وب‌سایت رسمی خود جمله‌ای با عنوان «رژیم غاصب رفتنی است» را در صدر قرار داده است.
ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، نیز روز یکشنبه با زیاد النخاله دبیرکل جنبش جهاد اسلامی و اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی درباره عملیات حماس گفت‌وگوی تلفنی داشت.
رسانه‌های حکومتی ایران نیز از تجمع گروهی از طرفداران جمهوری اسلامی در میدان فلسطین تهران در شامگاه شنبه و برگزاری «جشن و شادی» همراه با وسایل آتش‌بازی به دلیل حمله حماس به اسرائیل خبر می‌دهند.
واکنش‌ها در آمریکا و ایران در مورد موضوع «دست داشتن» ایران در حمله حماس
روزنامه‌های چاپ ایران بر ارتباط حمله حماس به اسرائیل با سخنرانی اخیر علی خامنه‌ای علیه عادی‌سازی روابط کشورها با اسرائیل تأکید کرده‌اند، اما همزمان یکی از مقامات ارشد کاخ سفید گفت «خیلی زود است که بگوییم» تهران «مستقیماً» در حملهٔ گستردهٔ گروه شبه‌نظامی فلسطینی حماس «دست داشته است».
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این سخنگو که نام او ذکر نشده، روز شنبه افزود که با این حال، «بدون شک حماس توسط ایران و دیگران تأمین مالی، تجهیز و تسلیح شده است».
با ادامهٔ روند عادی‌سازی کشورهای منطقه با اسرائیل و چشم‌انداز بهبود روابط ریاض با تل‌آویو، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه یازدهم مهر طی یک سخنرانی برای سفیران کشورهای اسلامی در این مورد ابراز نارضایتی کرد و بار دیگر خواستار «ریشه‌کن شدن» اسرائیل و «مرگ» آن کشور «از خشم» شد.
او گفت که «نظر قطعی جمهوری اسلامی این است که دولت‌هایی که قمار عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی را برای خودشان سرمشق کار قرار می‌دهند، ضرر خواهند کرد، باخت منتظر این‌هاست، دارند اشتباه می‌کنند. به‌قول اروپایی‌ها، روی اسب بازنده شرط‌بندی می‌کنند.»
چهار روز پس از این سخنرانی، در جریان حمله غافلگیرکننده و بی‌سابقه حماس به جنوب و مرکز اسرائیل در روز شنبه ۱۵ مهر، صدها نفر جان خود را از دست دادند.
پس از آغاز این حمله، روزنامه جوان، نزدیک به سپاه پاسداران، نوشت که «هم‌زمانی اين عمليات غافلگيركننده» با سخنرانی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در ۱۱ مهر ماه دربارهٔ مخالفت با عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل «بسيار عبرت‌آموز است.»
از سویی دیگر، بنابر آخرین گزارش‌ها، متحدان جمهوری اسلامی در عراق از عملیات گروه‌های فلسطینی علیه اسرائیل اعلام حمایت کرده‌اند.
در همین حال، روز شنبه لیور هایات، سخنگوی الی کوهن، وزیر امور خارجه اسرائیل، به فاکس‌نیوز گفت که جمهوری اسلامی به‌ویژه در ماه‌های اخیر تلاش خود برای ارتباط بیشتر با گروه‌های مسلح فلسطینی را افزایش داده و افزود که ایران «بدون شک… پشت پرده» این جنگ علیه اسرائیل است.
اعلام «حمایت آهنین» آمریکا از اسرائیل
درپی آغاز این حملات، جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده گفت که «حمایت ما از امنیت اسرائیل تزلزل‌ناپذیر و استوار است» و بر اساس گزارش پنتاگون، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا نیز روز شنبه در تماس تلفنی با یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل، قول «حمایت آهنین» خود را از ارتش اسرائیل داد.
لوید آستین در بیانیه‌ای جداگانه گفت که «تعهد ما به حق اسرائیل برای دفاع از خود تزلزل‌ناپذیر است. وزارت دفاع طی روزهای آینده تلاش خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند اسرائیل آنچه را که برای دفاع از خود و محافظت از غیرنظامیان در برابر خشونت و تروریسم نیاز دارد، دریافت کند.»
در همین حال، وزیر خارجه آمریکا شامگاه شنبه در مورد درگیری‌های تازه اسرائیل و حماس با مقامات ارشد ترکیه و قطر گفت‌وگو کرد.
براساس بیانیه وزارت خارجه آمریکا، آنتونی بلینکن در گفت‌وگو با هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، بر لزوم حمایت از اسرائیل در دفاع از خود تأکید کرد.
وزیر خارجه آمریکا همچنین در گفت‌وگو با نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر «حمله تروریستی علیه اسرائیل» را محکوم کرد.
برخی از سران حماس، از جمله اسماعیل هنیه، رئیس دفترسیاسی این سازمان ساکن دوحه در قطر هستند.
قطر در سال‌های اخیر و با موافقت اسرائیل، با انتقال منظم ده‌ها میلیون دلار به غزه نقش مهمی در گذران زندگی ساکنان این باریکه محصور ایفا کرده بود.
آنتونی بلینکن با وزیران خارجه آلمان، ایتالیا و بریتانیا و همچنین با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم درباره حمله حماس به اسرائیل گفت‌وگوی تلفنی کرد.
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که همه طرف‌ها دراین مکالمات جداگانه، ابعاد بی‌سابقه و «شرارت‌های حماس» را قاطعانه محکوم کرده و بر حق اسرائیل در دفاع از خود تأکید کرده‌اند.
اعلام حمایت متحدان جمهوری اسلامی در عراق از عملیات گروه‌های فلسطینی علیه اسرائیل
پیش از اعلام موضع رسمی دولت عراق، رؤسا و رهبران گروه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی ایران در عراق، حمایت خود را از عملیات غافلگیرکننده گروه‌های شبه‌نظامی فلسطینی و در رأس آن‌ها حماس علیه اسرائیل اعلام کردند.
عراق با اسرائیل روابط دیپلماتیک ندارد و آن را «کشور دشمن» می‌داند. با وجود این‌که موضع رسمی عراق با موضع عربی در حمایت از برپایی کشور مستقل فلسطینی همراه است اما فراکسیون صدر ماه مه ۲۰۲۲ پیش از خروج از پارلمان کنونی موقق به طرح لایحه «جرم دانستن سازش با اسرائیل» و تصویب آن شد.
نوری المالکی، نخست‌وزیر اسبق عراق و رئیس ائتلاف «دولت قانون»، قیس الخزعلی، دبیرکل گروه «عصائب اهل حق»، حیدر العبادی، رئیس ائتلاف «النصر» و هادی العامری، دبیرکل سازمان «بدر» حمایت خود را از حملات گروه‌های فلسطینی مستقر در باریکه غزه علیه اسرائیل اعلام کردند.
نوری المالکی همچنین از کشورهای اسلامی و عربی خواست از حملات فلسطینی‌ها به اسرائیل پشتیبانی کنند.
چین خواستار تشکیل کشور مستقل فلسطینی شد
وزارت خارجه چین در بیانیه‌ای از تشدید تنش و خشونت‌های جاری میان اسرائیل و فلسطینیان عمیقاً ابراز نگرانی کرد.
در بیانیهٔ این نهاد دولتی چین آمده که «اوج‌گیری درگیری‌ها بار دیگر نشان داد که توقف طولانی‌شدهٔ روند صلح بیش از این قابل دوام نیست و تنها راه اساسی برون‌رفت از درگیری اجرای راه‌حل دو کشوری و برپایی کشور مستقل فلسطین است».
وزارت خارجه چین تأکید کرده که پکن به همکاری با جامعهٔ بین‌المللی برای یافتن راهی جهت برقراری صلح ادامه خواهد داد و همزمان از جامعه بین‌المللی خواست که با فوریت بیشتری اقدام و به ازسرگیری سریع گفت‌و‌گوهای صلح بین اسرائیل و فلسطینیان کمک کند.
در این بیانیه آمده است: «از همه طرف‌های ذی‌ربط خواسته می‌شود تا آرامش و خویشتن‌داری نشان دهند، آتش‌بسی فوری به اجرا گذارند، از مردم غیرنظامی محافظت کنند و از وخامت بیشتر اوضاع جلوگیری کنند».
روسیه، غرب را «مسئول» دانست
وزارت خارجهٔ روسیه اسرائیل و فلسطین را به خویشتن‌داری فراخوانده و سیاست غرب را دلیل تنش‌های اخیر در خاورمیانه می‌داند.
وزارت خارجهٔ روسیه در بیانیه‌ای تأکید کرد موضع اصولی روسیه همواره این بوده که بحران ۷۵ ساله اسرائیل و فلسطین راه‌حل نظامی ندارد و تنها از طریق سیاسی-دیپلماتیک با ازسرگیری مذاکرات جامع به منظور تشکیل دولت فلسطینی قابل حل است.
مطابق این بیانیه مسکو، خشونت‌های اخیر را نتیجهٔ زیرپا گذاشتن حقوق بین‌الملل و متوقف کردن فعالیت چارچوب دیپلماتیک متشکل از روسیه، آمریکا، اتحادیهٔ اروپا و سازمان ملل متحد برای میانجی‌گری در این بحران می‌داند؛ از دید روسیه غرب مسئولیت این تحول را برعهده دارد.
براساس بیانیهٔ دستگاه دیپلماسی روسیه، وزیر خارجهٔ این کشور طی تماس تلفنی با همتای مصری خود نسبت به خشونت‌های اخیر ابراز نگرانی شدید کرد و خواستار اقدامات بین‌المللی برای ازسرگیری مذاکرات معنادار بین اسرائیل و فلسطین شد.
میخائیل بوگدانوف، نمایندهٔ رئیس‌جمهور روسیه در خاورمیانه، تشدید خشونت‌ها در خاورمیانه را غیرمنتظره توصیف کرد و طی مصاحبه با اینترفاکس گفت اگر مسکو در جریان تدارک حملهٔ حماس به اسرائیل بود، برای ممانعت از آن می‌کوشید.
همزمان با حمایت کامل اوکراین از اسرائیل و محکومیت صریح حملات به این کشور از سوی رئیس‌جمهور اوکراین، میخائیل پودولیاک مشاور وی تنش‌های خاورمیانه را با جنگ روسیه علیه اوکراین مرتبط دانست و در شبکهٔ اجتماعی ایکس (تویتر سابق) نوشت: «جنگ روسیه علیه اوکراین ثبات بین‌المللی را برهم زده و تنها راه بازگشت صلح، تضعیف روسیه است.»
دیگر واکنش‌ها
وزارت خارجه عربستان سعودی اعلام کرد که فیصل بن فرحان، وزیر خارجه این کشور با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره تنش اخیر میان اسرائیل و فلسطینی‌ها تلفنی گفت‌وگو کرده است.
روز یکشنبه پاپ فرانسیس نیز خواستار توقف خشونت و حملات در اسرائیل شد. رهبر کاتولیک‌های جهان تاکید کرد که جنگ و تروریسم هیچ مشکلی را حل نمی‌کند.
به دنبال حملات بی‌سابقه و غافلگیر کننده شبه نظامیان فلسطینی به داخل اسرائیل، شماری از شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پروازهای خود را به تل آویو لغو کردند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، شرکت‌های هواپیمایی آمریکا، ایرفرانس، لوفت‌هانزا، امارات و رایان‌ایر از جمله خطوط هوایی بودند که پروازهای خود را به فرودگاه بن گوریون تل‌آویو برای اخر هفته متوقف کردند.
در همین اثنا، وزارت خارجه رومانی می‌گوید طی شب گذشته و با دو پرواز جداگانه ۳۴۶ شهروند رومانی و سایر کشورها را از اسرائیل خارج کرده‌است.
به گفته این نهاد دولتی رومانی روز یکشنبه ۱۶ مهر گروهی از کارکنان بخش کنسولی از سفارت این کشور در تل‌آویو و نمایندگی سیاسی رومانی در رام‌الله با هدف ارائه خدمات کنسولی در فرودگاه بن گوریون تل‌آویو مستقر شده‌اند.
