ایالات متحده اقداماتی را در شورای امنیت سازمان ملل آغاز کردهاست تا زمان کار هیئت مشغول تحقیق در مورد کاربرد جنگافزار شیمیایی در سوریه، تمدید شود. آنچه ممکن است با مخالفت روسیه روبهرو شود.
نیکی هیلی، نماینده ارشد ایالات متحده در سازمان ملل، ۲۶ مهر ماه گفته است او قطعنامهای را در اختیار اعضای شورای امنیت گذاشته که به موجب آن کار «مکانیسم مشترک تحقیقاتی» (جیم) برای یک سال دیگر تمدید شود. او در عین حال خواستار رایگیری در مورد این قطعنامه تا پیش از ارائه گزارش «جیم»، یعنی پیش از ۲۶ اکتبر، هفته آینده، شدهاست.
گروه بازرسان در «مکانیسم مشترک» قرار است هفته آینده گزارشی از نتیجه پژوهشهای خود در مورد حمله شیمیایی در خانشیخون، را ارائه کنند. در میانه ماه آینده میلادی مهلت تعیینشده برای بازرسیهای «جیم» به پایان میرسد.
در اردیبهشت ماه گذشته گزارش شده بود که «نیروهای دولتی سوریه» از ماه دسامبر ۲۰۱۶ تا آن تاریخ، در چهار حمله، از جمله در خانشیخون از جنگافزارهای مشکوک به مواد شیمیایی ضداعصاب، استفاده کردهاند. گفته شده دستکم ۸۰ نفر در جریان حمله خانشیخون جان خود را از دست دادهاند.
نیکی هیلی روز چهارشنبه گفتهاست در حالی که «حمایت قابل توجهی» در شورای امنیت سازمان ملل برای پیشنهاد آمریکا وجود دارد، اما او انتظار دارد روسیه با هرگونه تعجیل در رایگیری، مخالفت کند.
میخائیل اولیانف، رئیس هیئت روسیه در کمیته خلع سلاح نشست همگانی ملل متحد، هفته گذشته گفته بود مسکو قصد دارد نخست نتیجه گزارش بازرسان از خانشیخون را رویت کرده و سپس در مورد تمدید بازرسیهای مکانیسم مشترک تصمیمگیری کند.
اما نیکی هیلی میگوید «روسیه بهروشنی مشخص کردهاست که اگر گزارش گناهی به گردن [دولت] سوریه» بیاندازد، به تمدید زمان بازرسی رای مخالف خواهد داد.
نماینده ارشد آمریکا در سازمان ملل میگوید «ما نمیتوانیم به این شکل کار کنیم» و لازم است، بدون انتخاب گزینشی اینکه کدام طرف دست به حمله شیمیایی زده، مقصر اصلی را معرفی کرد.
آمریکا و متحدان آن دولت سوریه را عامل حملات شیمیایی در آن کشور میدانند. برای نمونه وزارت دفاع آمریکا ششم تیرماه امسال اعلام کرده بود در یک پایگاه هوایی سوریه فعالیتهایی مرتبط با سلاحهای شیمیایی مشاهده کرده که در حمله با گاز سارین در ماه آوریل گذشته استفاده شدهاست. وزارت خارجه فرانسه هم در اردیبهشت ماه گفته بود گزارش سرویس اطلاعاتی فرانسه نشان میدهد «بیشک» دولت بشار اسد مسئول حمله شیمیایی به خان شیخون در سوریه است.
از سوی دیگر اما روسیه، و دولت سوریه، گروههای شورشی را متهم به انجام حملات شیمیایی کردهاند. ایران، دیگر حامی اصلی بشار اسد، نیز میگوید «اقدامات یکجانبه» در مورد روشنشدن موضوع حمله شیمیایی به خانشیخون را نمیپذیرد. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، فرودین ماه گفته بود باید «تحقیقات میدانی» توسط «کمیتهای مستقل» انجام شود. او در مصاحبهای تازه با تلویزیون دولتی ایران نیز مواضع مسکو و دمشق را تکرار کردهاست که جنگافزار شیمیایی «در دست گروههای تروریستی» است.
سازمان منع کاربرد جنگافزار شیمیایی تائید کردهاست که در حمله خانشیخون از گاز سارین استفاده شده، اما افزودهاست که تعیین عامل استفاده از جنگافزار برعهده «مکانیسم مشترک تحقیقاتی» است.
سازمان ملل متحد اعلام کردهاست که بازرسان آن در حال تحقیق در مورد ۶۰ مورد استفاده از جنگافزار شیمیایی، بین دسامبر ۲۰۱۵ و پایان ماه مارس ۲۰۱۶ هستند.