با نزدیک شدن به سومین موعد تایید پایبندی جمهوری اسلامی به توافق اتمی موسوم به برجام توسط دولت دونالد ترامپ، هر روز بیشتر بر اهمیت این پرسش افزوده می‌شود که این بار رئیس جمهور آمریکا چه خواهد کرد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس بر اساس گفت‌وگو با چند مقام آمریکایی که به نام‌شان اشاره نکرده در گزارشی که روز چهارشنبه، ۱۲ مهرماه، منتشر شد تلاش کرده است به این مسئله پاسخ دهد که مشکل آقای ترامپ با برجام چیست و در کمتر از دو هفته‌ای که به موعد سوم باقی مانده است چه اتفاقی خواهد افتاد.
دونالد ترامپ از زمان کارزار انتخاباتی خود و حتی پیش از آن بارها از باراک اوباما به دلیل انعقاد توافق اتمی انتقاد کرده و حتی چند بار به روشنی ادعا کرده است که این توافق را لغو خواهد کرد.
اما اکنون که ترامپ ماه‌‌هاست در کاخ سفید به سر می‌برد، نه تنها هنوز برجام را لغو نکرده و کنار نگذاشته، بلکه تاکنون مجبور شده است دو بار رسماً پایبندی جمهوری اسلامی به این توافق را هم تایید کند.
طبق قانون مصوب کنگره ایالات متحده، دولت آمریکا هر ۹۰ روز یک بار باید در گزارشی به قانونگذاران این کشور پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام را تایید کند.
ماه اکتبر، ماه جاری میلادی، دولت آمریکا یک بار دیگر باید نظر خود در مورد برجام را اعلام کند.
حال خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارش تازه خود در این باره می‌گوید که همین قانون بزرگ‌ترین مشکل آقای ترامپ با برجام است.
این گزارش می‌نویسد که پس از آن همه انتقاد و بدگویی از توافق اتمی، تایید رسمی پایبندی ایران به برجام به «چنان مایه خجالت و شرمندگی» برای رئیس جمهور آمریکا بدل شده که مشاوران او در حوزه امنیت ملی «به دنبال راه‌هایی هستند» که او دیگر مجبور به تایید پایبندی ایران نباشد.
اما نکته اینجاست که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در واقع ناظر فنی اجرای برجام است تایید می‌کند که ایران تاکنون به تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با کشورهای ۱+۵ پایبند بوده است.
یوکیا آمانو، مدیرکل این آژانس، روز ۲۰ شهریورماه در بیانیه خود خطاب به اعضای شورای حکام گفت که آژانس از روز آغاز اجرای توافق هسته‌ای تاکنون همچنان در حال راستی‌آزمایی و نظارت بر فعالیت‌های ایران است که مطابق مفاد توافق متعهد به اجرای آن است. و این مفاد را اجرا هم کرده است.
به گفته آسوشیتدپرس، این، کار را برای دولت ترامپ دشوار می‌کند و دیگر نمی‌تواند بگوید که ایران به برجام متعهد نبوده است.
در همین حال مقام‌های ارشد در دولت دونالد ترامپ هم به نظر می‌رسد که با آژانس هم‌عقیده‌اند و حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و تأیید کرده‌اند که اجرای برجام با منافع امنیتی آمریکا جور درمی‌آید.
از جمله جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا، روز سه‌شنبه، ۱۱ مهرماه، در سنای این کشور حاضر شد و در پاسخ به پرسشی صراحتاً گفت که باور دارد «برجام در راستای منافع ملی آمریکاست».
پیشتر در همین زمینه میان آقای ترامپ و وزیر خارجه‌اش، رکس تیلرسون، هم اختلاف نظری پیش آمده و داستان این اختلاف به رسانه‌ها هم کشیده شد.
نشریه «فارن پالیسی» روز جمعه، ۳۰ تیرماه، در گزارشی اختصاصی به نقل از سه منبع «نزدیک به کاخ سفید» که به نام‌شان اشاره نشده از نارضایتی دونالد ترامپ از وزیر خارجه‌اش در زمینه برجام خبر داد.
دو ماه بعد، روزنامه آمریکایی وال استریت جورنال هم در ۳۰ شهریورماه از اختلاف نظر میان دونالد ترامپ و وزیر خارجه‌اش بر سر توافق اتمی با ایران خبر داد.
فارن پالیسی در گزارش خود همچنین اشاره کرده بود که آقای ترامپ در پی این نارضایتی از «گروهی از کارمندان معتمد کاخ سفید» خواسته است تا به دنبال تهیه «پرونده‌ای بالقوه» برای اثبات عدم پایبندی ایران به نص برجام در مهلت ۹۰ روزه آینده باشند.
حال، آن طور که آسوشیتدپرس در گزارش خود می‌گوید، مسئله دستیاران رئیس جمهور آمریکا این است که راهی بیابند تا او مجبور نباشد هر سه ماه اجرای برجام را تأیید کند. اما راه مشخص و روشنی پیش پای این دستیاران نیست و همین «باعث خشم و سرخوردگی» آنها شده است.
در این میان ظاهراً «محتمل‌ترین» راه این است که روز ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر) ترامپ پایبندی ایران به برجام را تایید نکند، و آن وقت کار سخت دیپلمات‌ها و دیگر مقامات آمریکا شروع می‌شود که باید بکوشند این نکته را به کرسی بنشانند که این اقدام او «نه به معنای ترک برجام است و نه به معنای تحریم بیشتر» برای ایران.
یک راه دیگر، طبق گزارش آسوشیتدپرس، این است که دونالد ترامپ یک بار دیگر پایبندی ایران را تأیید کند، اما بعد کنگره را با اصرار و ابرام متقاعد کند که قانون را عوض کند تا او دیگر مجبور به این کار نباشد.
آسوشیتدپرس خود به نقل از «مقامات» به این راه پاسخ داده و آن را «نامحتمل» توصیف کرده است: «اصلاً نمی‌توان انتظار داشت که قانونگذاران آمریکا درباره موضوعی این‌چنین پیچیده خیلی سریع قانون تصویب کنند.»
از سوی دیگر اعمال تغییر در مفاد برجام غیر از آمریکا در اروپا و ایران هم مخالفانی دارد.
یک روز پس از آن که وزیر خارجه ایالات متحده خواستار ایجاد تغییراتی در توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران شد، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا با تأکید بر حفظ این توافق، مخالفت خود با مذاکره دوباره بر سر برجام را اعلام کرد.
همین نکته را رئیس جمهور ایران هم روز ۲۹ شهریور در یک نشست خبری در نیویورک گفت که توافق هسته‌ای تهران با شش قدرت جهانی، برجام، توافقی بین‌المللی است و قابل مذاکره مجدد نیست.
حال باید دید که روز ۱۵ اکتبر یعنی تنها ۱۱ روز دیگر دولت دونالد ترامپ چه واکنشی نشان خواهد داد: بار دیگر برجام را تایید خواهد کرد، تایید نخواهد کرد، یا آن که سکوت اختیار خواهد کرد که این هم به نوعی به معنای عدم تایید پایبندی ایران خواهد بود.
همه این‌ها در حالی است که ظاهرا مسئله برای خود آقای ترامپ حل شده است: او نزدیک به دو هفته پیش درباره سرنوشت برجام در آمریکا گفت: «تصمیم خودم را گرفته‌ام و به شما خواهم گفت که این تصمیم چیست.»
رئیس جمهوری آمریکا هنوز نگفته است که چه تصمیمی در این زمینه اتخاذ کرده است.
این در حالی است که رکس تیلرسون روز چهارشنبه گفته است، چندین گزینه را برای تصمیم‌گیری در قبال برجام در اختیار دونالد ترامپ قرار خواهد داد.
وی تاکید کرده است، فارغ از اینکه ایالات متحده چه مسیری درباره برجام انتخاب می‌کند، این تنها یک بخشی از سیاست کلان‌تر آمریکا در قبال ایران محسوب می‌شود.
وزیر خارجه آمریکا اظهار داشت، برجام تنها بخش کوچکی از مسائل گسترده‌ای را تشکیل می‌دهد که وقتی پای روابط با ایران به میان می‌آید ما باید به آن رسیدگی کنیم.
این درحالی است که برخی از جمهوریخواهان در کنگره آمریکا از دونالد ترامپ خواسته اند که پایبندی ایران به برجام را تایید نکند.
در همین زمینه، سناتور تام کاتن، عضو جمهوریخواه کمیته نیروهای مسلح سنا، نیز از دونالد ترامپ خواسته که پایبندی ایران به توافق هسته ای را تایید نکند.
سناتور کاتن تاکید کرده است، برخی از مفاد توافق هسته ای با ایران می بایست تغییر کند تا نه تنها در برگیرنده نگرانی‌های امنیت ملی آمریکا باشد، بلکه نگرانی‌های همپیمانان آمریکا در خاورمیانه را نیز رفع کند.
