دیده‌بان اقلیمی اتحادیه اروپا تایید کرد که سال ۲۰۲۳ گرم‌ترین سال ثبت شده در تاریخ بود و دمای سطح کرهٔ زمین به عبور از حد نصاب حساس ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نزدیک شد.
کوپرنیک، مرکز پژوهشی و دیده‌بانی اقلیمی اتحادیه اروپا، سه‌شنبه ۱۹ دی‌ماه در گزارش خود گفت که تحت تأثیر تغییرات اقلیمی در سال گذشته میلادی امواج هوای گرم، خشکسالی و آتش‌سوزی طبیعت افزایش یافت و دمای متوسط زمین به ۱.۴۸ درجه سانتی‌گراد بالاتر از دوران ماقبل صنعتی رسید که حد نصاب تعیین‌شده برای مهار گرمایش زمین است.
سامانتا بورگس، نایب رئیس مرکز اقلیمی کوپرنیک، همزمان با انتشار این گزارش در یک نشست خبری گفت: «سال ۲۰۲۳ اولین سالی بود که تمامی روزهای آن بیش از یک درجه سانتی‌گراد از دوران ماقبل صنعتی گرم‌تر بود. به احتمال فراوان دمای سال گذشته بالاتر از هر دوران دیگری در ۱۰۰ هزار سال گذشته بود.»
خانم بورگس خاطرنشان کرد که ثبت رکوردهای قابل اتکا در مورد دمای کره زمین به سال ۱۸۵۰ میلادی بازمی‌گردد ولی شواهد غیرمستقیم دمای کره زمین، نظیر لایه‌های درونی تنهٔ درختان و یا رسوبات لایه‌های یخبندان نشان می‌دهند که دمای کره زمین در سال ۲۰۲۳ بالاتر از هر دوران دیگری در ۱۰۰ هزار سال گذشته بوده است.
به گفته کارشناسان این مرکز پژوهشی، دمای سطح کره زمین تقریباً در نیمی از سال گذشته بالاتر از حد نصاب ۱.۵ درجه بود که مرز خطرناک تشدید تغییرات اقلیمی و پایدار شدن پیامدهای فاجعه‌بار آن تلقی می‌شود.
ولی حتی اگر طبق پیش‌بینی برخی از دانشمندان دمای متوسط کره زمین در سال ۲۰۲۴ از حد نصاب ۱.۵ درجه سانتی‌گراد عبور کند به معنای شکست در اجرای معاهده اقلیمی پاریس در سال ۲۰۱۵ نخواهد بود که هدف اصلی آن مهار گرمایش زمین زیر ۱.۵ درجه است.
حتی در زمان تصویب این معاهده نيز پیش‌بینی می‌شد که قبل از تحقق اهداف آن، به احتمال فراوان چندین سال دمای متوسط زمین از حد نصاب تعیین شده عبور خواهد کرد.
وسعت بی‌سابقهٔ آتش‌سوزی طبیعت در کانادا، خشکسالی شدید در شاخ آفریقا و خاورمیانه، امواج بی‌سابقه هوای گرم در اروپا، ایالات متحده و چین و زمستان گرم در استرالیا و آمریکای جنوبی پیامدهای گرمای بی‌سابقه سال ۲۰۲۳ بودند.
اِد هاوکینز، استاد تغییرات اقلیمی در دانشگاه ردنیگ بریتانیا، گفت: «تا زمانی که مصرف سوخت‌های فسیلی و انتشار گازهای آلاینده ناشی از آن به صفر نرسد این وضعیت ادامه خواهد یافت. ما در سال‌ها و نسل‌های بعد از بی‌عملی امروز آسیب شديدی خواهیم دید.»
کنفرانس اقلیمی «کاپ ۲۸» که ماه گذشته در دوبی برگزار شد برای اولین‌بار در تاریخ این نشست‌ها که به ابتکار سازمان ملل برگزار می‌‌شوند در مورد روند انتقالی و تدریجی کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی که منشاء اصلی گرمایش زمین هستند، به توافق رسید.
همان‌طور که مرکز پژوهش اقلیمی کوپرنیک در نیمه سال گذشته پیش‌بینی کرده بود حتی در ماه نوامبر سال گذشته که نیمکرهٔ شمالی در آغاز فصل زمستان است، حداقل در دو روز دمای متوسط زمين حدود دو درجه از دوران ماقبل صنعتی گرم‌تر و نیم‌درجه از حد نصاب تعیین‌شده در معاهدهٔ اقلیمی پاریس بالاتر بود.
عامل دیگری که در سال گذشته باعث افزایش بی‌سابقه دمای کره زمین شد شروع دوره‌ای ديگر از پدیده جوی «ال نینو» است که موجب گرمایش آب در بخش جنوبی اقیانوس آرام و در نتیجه گرم شدن هوا در محدودهٔ گسترده‌ای از کره زمین می‌شود.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که متوسط دمای آب دریاها و اقیانوس‌ها در طول سال میلادی گذشته در دوره‌ای طولانی و کم‌سابقه بالاتر از حد معمول بود و در ماه آوریل تمامی رکوردهای قبلی برای این فصل از سال را شکست.
پیامد مهم گرم‌شدن آب اقیانوس‌ها به خطر افتادن حیات آبزیان و تشدید و طولانی شدن طوفان‌ها در نواحی ساحلی و آسیب‌پذیر است.
اقیانوس‌ها حدود ۹۰ درصد از گرمای جو زمین را که محصول فعالیت بشر است جذب می‌کنند و در ایجاد تعادل در آب‌و‌هوای کرهٔ زمین نقش حیاتی دارند.
افزایش دمای کرهٔ زمین درعین حال باعث تسریع ذوب شدن لایه‌های یخبندان در مناطق قطبی می‌شود که به نوبهٔ خود به بالا آمدن سطح آب دریاها منجر می‌شود.
نکتهٔ قابل توجه دیگر افزایش بی‌سابقه حجم گازهای دی‌اکسید کربن و متان در جو کره زمین است. متان پس از دی‌اکسید کربن دومین عامل گرمایش جو زمین و طبق پژوهش‌های مرکز اقلیمی سازمان ملل عامل حدود ۳۰ درصد از گرمایش زمین در مقایسه با دوران ماقبل صنعتی است.
