با وجود تمرکز عمده رسانه‌های اسرائیل بر مسائل داخلی در پی بازگشت بنیامین نتانیاهو به قدرت، روزنامه هاآرتص اعتراضات ایران را تحلیل کرده است.
مطبوعات اسرائیل چالش‌ها و فرصت‌های روبه‌روی دولت جدید این کشور را در داخل و در مناسبات بین‌المللی چه در منطقه و چه در خارج از آن، از جمله در مقابل روسیه و اوکراین و مهم‌ترین هم‌پیمانش در غرب یعنی آمریکا مورد بررسی قرار دادند.
«عناصر گمشده در اعتراضات کنونی ایران»
روزنامه هاآرتص، در گفت‌وگو با شماری از کارشناسان اسرائیل، خلیج فارس و آمریکا، عناصر «گمشده‌ای در اعتراضات کنونی ایران» را بررسی کرد، اعتراضاتی که بر اساس برخی گمانه‌زنی‌ها ممکن است به یک انقلاب واقعی تبدیل شود.
این روزنامه نوشت، نظام حاکم در ایران در پی اعتراضات چهار ماه اخیر بعد از مرگ مهسا امینی، از نظر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تکان خورده و ارزش ریال آن بیش از گذشته سقوط کرده است، اما وضعیت جاری تا تغییر رژیم هنوز فاصله زیادی دارد.
این تحلیل تاکید دارد که جنبش اعتراضی بدون رهبر که معترضان را دور خود جمع کرده، در ادامه وضعیت فعلی آن حتی در صورت گسترش، به بخشی از زندگی روزمره جمهوری اسلامی ایران تبدیل می‌شود و مشخص شده که ایجاد تغییر واقعی رژیم، دشوارتر از تصورات پیشین است.
با این حال، هاآرتص اعتراضات جاری را در قیاس با «جنبش سبز» در سال ۱۳۸۸ یا اعتراضات آبان ۱۳۹۸ که در پی افزایش ناگهانی بهای بنزین به وجود آمد، رویدادی «استثنائی» از حیث مشارکت بخش‌های وسیعی از مردم در آن توصیف کرده است.
رابرت کاپلان، از موسسه تحقیقات سیاست خارجی، یادآوری کرد که حکومت آخوندها در ایران در نتیجه عواملی اتفاقی که دست به دست هم دادند، از جمله بیماری سرطان شاه، ضعف رئیس جمهوری وقت آمریکا جیمی کارتر و بازتاب سخنان فریبنده روح‌الله خمینی در رسانه‌های جهانی در زمانی که در پاریس اقامت داشت، روی کار آمد.
این محقق افزود که به همان اندازه، سقوط حکومت آیت‌الله‌ها نیز ممکن است در پی مجموعه‌ای از رخدادهای پیش‌بینی‌نشده و وقایع شکسپیرگونه باشد. اما به گفته آقای کاپلان، شکست «بهار عربی» الزاما به معنی ناکامی «بهار ایرانی» نیست.
مئیر لیتواک، کارشناس ارشد مرکز مطالعات ایران در دانشگاه تل‌آویو، تکرار شرایطی را که در روسیه، پس از سقوط حکومت کمونیستی اتحاد شوروی رخ داد و عوامل سازمان اطلاعات مخفی روسیه قدرت را در دست گرفتند، در قبال ایران بعید ندانسته است.
به گفته پروفسور لیتواک، دست‌کم در کوتاه‌مدت، حتی در نبود یک نظام خودکامه مذهبی، حکومتی از نظامیان با توسل به ملی‌گرایی ممکن است قدرت را در دست بگیرد.
کریستین دیوان، محقق موسسه خلیج فارس در واشینگتن، تقویت بیشتر سپاه پاسداران به حساب کاهش قدرت روحانیون را محتمل می‌داند.
خانم دیوان این احتمال را به‌ویژه از نظر تقویت ملی‌گرایی و مبدل شدن آن به موتور محرکه سپاه عنوان کرده و گفته است که به جای پاسخ‌گویی به مطالبات دمکراسی‌خواهانه، اتفاقا ملی‌گرایی ممکن است به چسبی برای نگاهداشتن کشور در کنار هم به کار سپاه بیاید.
علیرضا نادر، تحلیلگر آمریکایی- ایرانی در واشینگتن نیز به روزنامه هاآرتص گفته است که هر چند پیش‌بینی خطوط دقیق یک نظام سیاسی جدید در ایران کاری بسیار دشوار است اما اعتراضات جاری نشان داده که بسیاری از ایرانیان یک حکومت غیرمذهبی را بر نظام دینی ترجیح می‌دهند.
ایلان برمن، معاون ارشد شورای سیاست خارجی آمریکا در واشینگتن، در گفت‌وگو با هاآآرتص تاکید دارد که اعتراضات جاری ایران دیگر به یک چالش اساسی برای حکومت تهران تبدیل شده، هر چند که معترضین هنوز از دستور کار و رهبری واحد که برای هر مورد موفق تغییر رژیم لازم است، برخوردار نیستند.
به گفته آقای برمن، مردم در خیابان‌های تهران و دیگر شهرهای ایران به خوبی می‌دانند که با چه چیزی مخالف هستند؛ آن‌ها جمهوری اسلامی را نمی‌خواهند اما چون هنوز مشخصا نگفته‌اند که چه چیزی را می‌خواهند، توجه زیادی را در غرب به خود جلب نکرده‌اند.
این تحلیلگر آمریکایی اظهار داشت که برای رشد و تکامل اعتراضات و ثمر دادن آن، رهبران و شخصیت‌هایی مورد نیاز هستند که مردم بتوانند حول آن‌ها گرد آمده و متحد شوند.
به گفته آقای برمن، از این نظر، زمان علیه معترضان ایران کار می‌کند زیرا ادامه وضعیت کنونی بدون تغییری عمده، به رژیم حاکم فرصت می‌دهد تا خود را برای سرکوب کارآمدتر مخالفان، تطبیق داده و آماده کند.
سمت و سوی سیاست خارجی اسرائیل در بازگشت نتانیاهو
دکتر شموئیل حرلپ در مقاله‌ای با عنوان «اتحاد نظامی روسیه و ایران جای اشتباه کردن برای اسرائیل باقی نمی‌گذارد»، در روزنامه معاریو نوشته است که آمریکا و اوکراین حق ندارند برای اسرائیل تعیین تکلیف کرده و بگویند که «در سمت درست تاریخ بایستید» همان‌گونه که اسرائیل در نبرد خود علیه ایران، درخواستی از اوکراین ندارد.
به نوشته نویسنده، برای اسرائیل موجودیت و امنیتش در برابر تهدیدهای ناشی از ایران و نیروهای نیابتی تهران، مهم‌تر است تا این‌که مقهور «موعظه‌های مقامات اوکراینی یا آمریکایی» در قبال جنگ اوکراین شود، به‌ویژه آن‌که دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر پیشین روسیه و حامی عمده ولادیمیر پوتین، به تازگی با صراحت به اسرائیل هشدار داد و تاکید کرد که مبادا از اوکراین حمایت نظامی کند.
در حالی که بنیامین نتانیاهو گفته بود که ممکن است پس از بازگشت به قدرت موضوع عدم حمایت نظامی اسرائیل از اوکراین را مورد بازنگری قرار دهد، شموئیل حرلپ تاکید دارد که «بالاترین وظیفه اخلاقی اسرائیل»، در قبال کشور خودش است و لذا باید با دقت و احتیاط نسبت به کرملین و حساسیت‌های آن عمل کند زیرا هیچ فرصتی برای اشتباه راهبردی یا تاکتیکی و اصلاح آن ندارد.
نزدیکی ترکیه به سوریه می‌تواند برای اسرائیل «سودمند باشد»
در روزهایی که بهبود مناسبات ترکیه و اسرائیل سرانجام دولت جمهوری آذربایجان، دوست ترکیه، را نیز به گشایش سفارتخانه و اعزام سفیر به اسرائیل تشویق کرد و در حالی که رجب طیب اردوغان به معنای عبارت «در سیاست دوست و دشمن همیشگی ندارید» تجسم بخشیده و در حال دور شدن از یک دهه خصومت با سوریه است، روزنامه اسرائیلی هاآرتص ارزیابی کرده که نزدیکی روابط ترکیه با سوریه، در شرایطی که ترکیه هم با ایران و هم با اسرائیل مناسبات نزدیکی دارد، ممکن است برای اسرائیل سودمند باشد.
زوی براِل، کارشناس هاآرتص نوشته است که عادی‌سازی مناسبات ترکیه و سوریه، ممکن است ایران را نیز در قبال منافعی که اسرائیل در سوریه برای خود متصور است، «مسئولیت‌پذیر» کند.
به نوشته جروزالم پست، روابط اسرائیل و ترکیه در کانون توجه دولت بنیامین نتانیاهو خواهد بود. پس از ۱۲ سال تنش و روابط بحرانی، سمت و سوی مناسبات دو کشور در یک سال و نیم اخیر رو به گرمی نهاد که این امر نتیجه تصمیم و اراده ترکیه و حزب حاکم آن، «عدالت و توسعه» بود همان‌گونه که بحرانی کردن روابط دو کشور نیز کار آن حزب بود.
این روزنامه با اشاره به شرایط دوره اخیر و آغاز به کار سفیر جدید اسرائیل در آنکارا و نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، بعید دانسته که اردوغان و حکومت او دوباره بحران تازه‌ای در روابط با اسرائیل ایجاد کنند مگر این‌که شرایطی ناخواسته، از جمله در نتیجه اقدامات دولت تازه اسرائیل ایجاد شود، که بر طبل تنش و تشنج فیمابین بکوبد.
اسرائیل ایران شده است؟
موسسه مطالعات دموکراسی اسرائیل دولت جدید را کابینه‌ای با کمترین شمار وزیران زن و دارای بیشترین وزیران بی‌تجربه توصیف کرد و یادآور شد که برای اولین بار در چند دهه اخیر نیز هیچ وزیر اتیوپیایی‌تبار یا روس‌تبار در این دولت وجود ندارد و در حالی که دو وزیر غیر یهودی در دولت‌های نفتالی بنت و یائیر لاپید در مسند امور بودند، تمامی وزیران دولت کنونی تنها از میان یهودیان هستند.
۱۶ تن از ۳۰ وزیر نیز کسانی هستند که خانه خود آن‌ها در مناطقی واقع است که محدوده رسمی خاک اسرائیل نیست و از نظر قوانین بین‌المللی «اراضی اشغالی» محسوب می‌شود.
نتیجه یک نظرسنجی نیز در نخستین روزهای کار دولت جدید نشان داد که ۶۰ درصد اسرائیلی‌ها معتقدند که بنیامین نتانیاهو در مذاکرات تشکیل ائتلاف «ناکام» و فاقد آن جبروت و تسلطی بود که در تشکیل ائتلاف دولت‌های پیشین از خود نشان می‌داد.
۶۲ درصد از افکار عمومی معتقد است که لیکود زیاده از حد در برابر احزابی که به ائتلاف دولت ملحق شدند، نرمش نشان داد. ۷۵ درصد از مردم باور دارند که نفوذ احزاب به‌شدت مذهبی بر اصول دولت به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است.
گزارش‌های متعدد رسانه‌های اسرائیل این هفته همچنین حاکی از نگرانی از دور شدن سازمان‌های یهودیان آمریکایی و اصولا فاصله گرفتن بیشتر یهودیان جهان از اسرائیل در نتیجه تسلط دین بر امور دولت‌مداری در این کشور است.
خاخام اوری رگو، که حقوقدان نیز هست، در روزنامه معاریو نوشت که اختلافات حول مسائل مذهبی و دولت در اسرائیل نه تنها شکاف در داخل اسرائیل را عمیق‌تر خواهد کرد بلکه شکاف بین اسرائیل و جوامع دیگر یهودیان در جهان را بیشتر می‌کند.
دولت جدید اسرائیل پس از انتقادهای زیادی که با آن روبرو شد، شمار وزیران زن را به 5 تن افزایش داد. تنها وزیر زن مهم از حزب لیکود، ژنرال ذخیره میری رگو است که سخنگوی پیشین ارتش بوده و وزارت راه و ترابری را در دست دارد که قبلا نیز در این مقام بوده است.
یکی از پنج وزیر زن دولت نیز خانم اوریت استروک از حزب «صهیونیسم مذهبی» است که بانویی محجبه است. انتصاب او نه از سوی نخست‌وزیر بلکه اراده حزب «صهیونیسم مذهبی» بود. این در حالی است که خاخام آوی ماعوز، رهبر حزب مذهبی «نوعام» و یکی دیگر از متحدین بنیامین نتانیاهو در دولت جدید، تاکید دارد که کار زن بزرگ کردن کودکان و رشد و اعتلای خانواده یهودی است.
سایت وای‌نت، متعلق به روزنامه یدیعوت آحرونوت، نوشته است که در کشوری که روزگاری زنی مانند گلدا مئیر نخست‌وزیر بود و زیپی لیونی به آستانه نخست‌وزیری رسید، اکنون جایگاه زن در قدرت سیاسی سقوط کرده است.
رسانه‌های اسرائیل پیاپی مقایسه کردند که در کشورهای اسکاندیناوی مانند فنلاند، نروژ و سوئد شمار زنان وزیر و نماینده مجلس دایم رو به افزایش بوده اما اسرائیل با روند معکوس روبروست.
روزنامه هاآرتص نیز با اشاره به تظاهراتی که در روز ادای سوگند دولت جدید، از سوی مخالفان در برابر ساختمان مجلس اسرائیل در جریان بود، به نقل از آنان نوشت که اسرائیل به وضعیتی مانند ایران سقوط کرده است. تظاهرکنندگان مخالف دولت نتانیاهو این روزها شعار می‌دهند: ایران همینجاست.
۲۰۲۲: سال پرتلفات برای فلسطینیان و اسرائیل چهارمین قدرت نظامی دنیا
چشم‌انداز تشدید تنش میان اسرائیل و فلسطینیان پس از روی کار آمدن دولت جدید اسرائیل در حالی پدیدار شده که سال ۲۰۲۲ مرگبارترین سال در نزاع اسرائیلی- فلسطینی در ۱۸ سال گذشته بود. این در حالی بود که یک دولت میانه‌رو از دید داخلی و جهانی به نخست‌وزیری نفتالی بنت و یائیر لاپید در اسرائیل بر سر قدرت بود که آن دو تاکید داشتند «در دفاع از امنیت مردم» و «مبارزه با ترور»، تردید به خود راه نداده‌اند. در این سال ۳۱ اسرائیلی نیز در عملیات فلسطینیان ستیزه‌جو جان خود را از دست دادند.
روزنامه هاآرتص با استناد به آمار ارائه شده از سوی سازمان حقوق بشری «بتسلم» نوشت که ۱۴۴ فلسطینی در این سال کشته شدند و داستان برخی از آن‌ها را به عنوان افرادی که با وجود «بی‌خطر بودن هدف آتشباری ارتش اسرائیل قرار گرفتند»، مورد اشاره قرار داد.
اما رسانه‌های جهانی به نقل از فلسطینیان تاکید دارند که در سال ۲۰۲۲ فلسطینیان کرانه باختری متحمل ۲۵۷ کشته، شامل ۴۷ کودک شدند.
اسرائیل اما با آمار دیگری نیز مرتبط با سال ۲۰۲۲ معرفی شد: دهمین کشور قوی جهان از جمله از نظر یک اقتصاد به سامان و در مسیر درست، ششمین کشور اثرگذار سیاسی دنیا، چهارمین قدرت نظامی عالم و سی و هفتمین کشور خوب گیتی برای زندگی کردن.
با این حال، ۴۰ درصد از اسرائیلی‌هایی که به آمریکا مهاجرت کرده‌اند، گفته‌اند هیچ‌گاه در اندیشه بازگشت برای زندگی در اسرائیل نیستند.
