با وجود انکارهای چین، اکنون نه فقط منابع اطلاعاتی آمریکا، که منابع اطلاعاتی اروپا هم از این مسئله سخن میگویند که روسیه از چین برای جنگ در اوکراین تقاضای کمک کرده است.
این کمک به طور مشخص، صرفاً یک کمک سیاسی یا اقتصادی نیست، بلکه شامل کمک‌های معین در زمینه تجهیزات نظامی است. کمکهایی که بتواند نقطه ضعفهای ارتش روسیه را پوشش دهد و از میزان تلفات و ضایعات انسانی و تجهیزاتی آن بکاهد.
ضایعات روسیه در جنگ با اوکراین
روسیه با وجود آنکه ضایعات انسانی و تجهیزاتی سنگینی را در حمله‌هایش به اوکراین متحمل شده، اما آنقدر تجهیزات بر جای مانده از دوران شوروی سابق در اختیار دارد که نگرانی چندانی از بابت این ضایعات نخواهد داشت.
اطلاعات اثبات‌شده تصویری از عمده ضایعات نظامی روسیه در یک ماه گذشته در اوکراین (اعم از ادوات منهدم شده، صدمه دیده، و یا به غنیمت گرفته شده توسط نیروهای اوکراینی) حاکی از این ارقام است: ۳۰۲ عراده تانک، ۵۲۰ دستگاه انواع خودروهای زرهی، ۱۰۰ عراده انواع توپخانه خود کششی و غیرخود کششی، ۳۳ دستگاه انواع راکت‌انداز چندتایی، ۵۹۷ دستگاه کامیون‌های نظامی و خودروهای کشنده دیگر، ۴۰ دستگاه سیستم پدافند هوایی موشکی، ۱۶ فروند هواپیمای جنگنده و ترابری، ۳۶ فروند هلیکوپتر، ۱۶ فروند پهپاد.
این میزان ضایعات در عرض یک‌ماه از چند جهت قابل توجهند؛
نخست اینکه اگر این ارقام در کنار آمار تلفات انسانی روسیه گذاشته شود، می‌توان به این نتیجه رسید که در صورت تداوم جنگ با وضعیت فعلی، روسیه دچار مشکلات و چالش‌های بیشتری خواهد شد. پنتاگون ادعا می‌کند دستکم شش هزار سرباز روسیه کشته و ۱۲ هزار تن دیگر مجروح شده‌اند. به تازگی، روزنامه «کامسومولسکایا پراودا» روسیه، شمار کشته‌شدگان را ۹ هزار و ۸۶۱ نفر و شمار مجروحان را ۱۶ هزار و ۱۵۳ نفر گزارش کرده بود.
دوم اینکه نسبت ضایعات تسلیحاتی روسیه به اوکراین، حدود رقم یک به سه است. به عبارت دیگر، تقریباً به ازای از دست دادن سه قلم جنگ‌افزار از سوی روسیه، اوکراین یک قلم از دست داده است. این نسبت هنوز با آنچه «نسبت طلایی سون تزو»* مشهور است، فاصله دارد. نسبتی که اگر به پنج برسد، تهاجم روسیه متوقف می‌شود و اگر به ۱۰ برسد، روسیه شکست خواهد خورد.
اما روسیه، از نظر سخت‌افزار نظامی، می‌تواند کمبودهای خود را جبران کند. مشکل روسیه، تأمین تانک، خودروی زرهی، هواپیماهای جنگنده و هلیکوپتر یا توپخانه و راکت‌انداز نیست. همچنین، روسیه مشکلی از نظر تأمین نیروی انسانی ندارد. روسیه می‌تواند از بخشهای استفاده نکرده از ارتش خود برای جنگ در اوکراین بهره گیرد و یا بخشی از نیروی ۵۰۰ هزار نفری گارد ملی را که در دوران پوتین تشکیل شده، وارد میدان کند.
به این میزان می‌توان کمک نظامی کوچک اما به هر حال قابل توجه جنگجویان مزدور از خاورمیانه یا کشورهای دیگر بازمانده از شوروی را هم اضافه کرد. مشکل روسیه ریشه در جای دیگری دارد و به همین سبب است که برای جبران آن، نگاه خود را متوجه چین کرده است.
نیازمندی‌های روسیه و توانمندی‌های چین
مسئله از آنجا پیچیدهتر می‌شود که به یاد آوریم روسیه برای چند دهه به چین در روزآمد کردن ارتش این کشور با تسلیحات و تکنولوژی یاری داده است. چین کماکان واردکننده سلاح از روسیه است. در دهه گذشته چین از سیستم پدافندی اس-۴۰۰ و جنگنده سوخو-۳۵ گرفته تا هلیکوپترهای نظامی، موتورهای توربوفن (برای هواپیما)، موشک‌های ضدکشتی و توپ‌های وِیژه برای ناوها، از روسیه دریافت کرده است.
اما چین برخی اقلام نظامی را تولید می‌کند یا در اختیار دارد که روسیه در وضعیت کنونی به شدت به آنها نیازمند است. فهرستی محتمل از آنها شامل موارد زیر است:
بسته جیره روزانه سرباز
روسیه بیش از ۱۸۰ هزار نیروی نظامی در قالب محورهای حمله در اوکراین مستقر کرده است. هر سرباز، روزانه به سه وعده غذا (صبحانه، ناهار و شام) نیاز دارد. محیط جنگی کنونی در اوکراین جایی نیست که بتوان به راحتی آشپزخانه صحرایی برپا کرد و غذا را به این شیوه به نظامیان رساند.
تصاویر منتشر شده از بستههای جیره غذایی سربازان روسیه نشان میداد که تاریخ مصرف برخی از آنها حتی به سال ۲۰۱۵ باز میگردد و این یعنی هفت سال از تاریخ انقضای این مواد غذایی هم گذشته است! به جز این، سربازان نیازمندی‌های دیگری مانند سیگار، تنقلات، لوازم بهداشتی و غیره دارند که روسیه در تأمین فوری آنها ناتوان مانده است. بر پایه طرح‌های عملیاتی، قرار بود که با عملیات برق‌آسا، جنگ اوکراین به سرعت در عرض چند روز و کمتر از یک هفته به پایان رسد.
چین با توجه به در اختیار داشتن یک ارتش چند میلیون نفری، دارای ذخایر موجود قابل توجهی است که می‌تواند آنها را به سرعت در اختیار روسیه قرار دهد.
ارتباطات امن
یکی از مشکلات عمده روسیه در جنگ اخیر، آسیبپذیری شدید از نظر اطلاعاتی بوده است. شایعات از آن حکایت دارد که کشته شدن چند ژنرال ارتش روسیه در جبهه‌ها و نیز بسیاری از عملیات‌های موفق کمین علیه ستونهای نظامی روسیه، بر اثر شنود این نیروها رخ داده است. ظاهراً نیروهای روسیه دارای ارتباطات امن نیستند و ارتش اوکراین (احتمالاً با کمک آمریکا و بریتانیا) ارتباطات نظامی روسیه را شنود می‌کند و اطلاعات لازم را به سرعت در اختیار نیروهای خود قرار می‌دهد.
چین با توجه به سطح بالای فناوری مخابراتی و دیجیتال، می‌تواند دستگاه‌های جدید و با احتمال شنود کمتر و سختتر، در اختیار ارتش روسیه قرار دهد. تعداد این دستگاهها هم با توجه به وسعت جنگ در اوکراین باید بسیار زیاد باشد.
پهپاد
گرچه نیروهای روسیه از تعدادی پهپادهای ساخت خود (مانند فورپست، اورلان-۱۰ و الرون-۳) در جنگ با اوکراین استفاده می‌کنند، اما عملکرد این پهپادها چندان دلگرم‌کننده نبوده است. چین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پهپادهای شناسایی و هجومی در جهان است، در حالی که روسیه همین فناوری پهپادی خود را هم از اسرائیل اخذ کرده است.
چین می‌تواند تعداد زیادی از پهپادهای هجومی و شناسایی خود را در اختیار روسیه قرار دهد که تحرکات واحدهای اوکراینی را به دقت رصد کرده و عنصر ابتکار عمل را از آنها سلب کنند.
مهمات هوشمند
نیروی هوایی روسیه کاستیهای بسیاری را در جنگ اوکراین از خود نشان داده و هنوز در برابر دفاع هوایی اوکراین آسیب‌پذیر است. یکی از عوامل این کاستی، به کمبود مهمات هوشمند نسبت داده می‌شود. بدون مهمات هوشمند و دورایستا، جنگندههای روسیه مجبور هستند یا به بمباران بدون دقت اکتفا کنند یا آنکه بسیار به هدف نزدیک شوند و خطر سرنگون شدن را متحمل گردند.
چین از نظر تولید و کاربرد مهمات هوشمند، توانمندی بیشتری از روسیه دارد و می‌تواند برخی مهمات هوا به زمین قابل تطبیق روی جنگندههای سوخو-۳۰ را در اختیار روسیه قرار دهد.
کامیون‌های نظامی و ترابری
یکی از نقاط ضعف عمده روسیه شبکه ترابری نظامی و تأمین تدارکات نظامی در اوکراین بوده است. کامیون‌های نظامی روسیه نه فقط منهدم میشوند، بلکه بسیاری به سبب فرسودگی و کهنگی، خراب شده و رها میشوند. مصرف سوخت این کامیونها هم اغلب بسیار بالا است.
چین می‌تواند کامیون‌های نظامی یا غیرنظامی ساخت خود را که مصرف سوخت پایین‌تر و کیفیت و دوام بیشتری دارند در اختیار روسیه قرار دهد.
فراموش نکنیم که پیروزی روسیه بر آلمان در جنگ جهانی دوم هم تا حد زیادی نه به دلیل استفاده از کامیون‌های ساخت روسیه، که مرهون کامیون‌های اهدایی آمریکایی بود که دوام و عمر بالایی داشتند.
اخلالگرهای ضد پهپاد
اوکراین هم‌اکنون به طور گسترده‌ای در حال استفاده از پهپادهای مختلف علیه روسیه است. نه فقط پهپاد مشهور بیرقدار، که انواع پهپادهای دیگر هم مورد استفاده نیروهای اوکراینی است.
اوکراین حتی کوادهای ارزان‌قیمت تجاری را با نارنجک و مواد منفجره مجهز کرده و با آنها تجهیزات گران‌قیمت نظامی روسیه را منهدم کرده است. این پهپادها همین طور تحرکات نیروهای نظامی روسیه را زیر نظر میگیرند و وسیله مهمی برای کمین و ضربه زدن به آنها هستند.
اخلالگرهای موجی ساخت چین می‌تواند این ریزپرندهها را سرنگون کند و از صدمات و ضایعات تجهیزاتی و انسانی نیروهای روسیه بکاهد.
وسایل کنترل و سرکوب
روسیه اکنون در دو جبهه مشغول سرکوب است. یکی در داخل روسیه علیه مخالفان جنگ که ممکن است با اقدامات خود در عملیات جنگی در اوکراین اخلال ایجاد کنند. دیگری مردم اوکراینی ساکن مناطق تحت اشغال که در قالب نیروهای مردمی مقاومت می‌کنند؛ آنها میتوانند از نیروهای روسیه جاسوسی کنند، محل استقرار ادوات و تجهیزات آنها را به آن سوی خطوط دشمن اطلاع دهند، یا دست به خرابکاری بزنند، و یک مقاومت مؤثر را شکل دهند.
با توجه به تجربه چین در سرکوب اعتراضات و به خصوص در اختیار داشتن وسایل جاسوسی اینترنتی و کنترل اجتماعی (دوربینها و شنود تلفنی و غیره) روسیه می‌تواند از وسایل ساخت چین استفاده کند.
کلام آخر
به تازگی، ژنرال سرگئی رودسکوی، معاون اول رئیس ستاد نیروهای مسلح روسیه، اعلام کرد که با به پایان رسیدن فاز اول عملیات در اوکراین، تمرکز ارتش به منطقه دونباس و استان‌های دونتسک و لوهانسک خواهد بود. این در حالی است که نیروهای روسیه در داخل خاک اوکراین در جنوب، شرق و شمال شرق این کشور بی آنکه در دو هفته اخیر پیشروی داشته باشند، جای‌گیر شده‌اند و تلاش آنها برای محاصره کی‌یف به نتیجه نرسیده است.
اظهارات این ژنرال روس که در واقع نشانگر عقب‌نشینی مسکو از اهداف نظامی اعلام شده‌اش در ابتدای جنگ که مشتمل بر ارتش‌زدایی، نازی‌زدایی و درهم شکستن دولت اوکراین و تصرف این کشور بود، علل گوناگونی دارد؛ از جمله عملکرد ضعیف نیروهای روسیه، سطح ضایعات، اشکالات لجیستیکی، روحیه ضعیف سربازان، مقاومت دور از انتظار ارتش اوکراین و نیروهای مردمی، و همچنین کمک‌های تسلیحاتی غرب به اوکراین.
به هر صورت، حضور و تصرف بخشی از خاک اوکراین توسط روسیه ادامه خواهد یافت و با ادامه جنگ، تکیه روسیه به چین که بر پایه بیانیه مشترک پوتین و شی جی پینگ در چهارم فوریه امسال در حاشیه المپیک پکن، که دوستی دو کشور «حد و مرزی ندارد» و هیچ «عرصه ممنوعی» در همکاری‌های آنها وجود ندارد، بیشتر خواهد شد.
در این ارتباط، مقام‌های آمریکایی بار دیگر گفته‌اند که چین تصمیم گرفته با کمک‌های نظامی‌اش روسیه را یاری دهد و دیبرکل ناتو هم در استانه اجلاس فوق‌العاده اعضای ناتو که هفته پیش برگزار شد، تصریح کرد که پکن باید از دادن کمک‌های نظامی به روسیه بپرهیزد و دست از حمایت سیاسی روسیه از طریق «انتشار دروغ‌های آشکار و گمراه‌کننده» بردارد.
نظرات طرح شده در این یادداشت الزاماً بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست.
*سون تزو، ژنرال و استراتژیست چینی سده شش قبل از میلاد و نویسنده کتاب هنر رزم.
