شامگاه پنج‌شنبه ۸ مهر، یک گروه تحقیقاتی که مقر آن در اسرائیل است دو تصویر ماهواره‌ای منتشر کرد که آثار انفجار در یک مرکز تحقیقاتی سپاه پاسداران را نشان می‌دهد. در تصویر منتشر شده از روزهای ۳۱ شهریور و ۵ مهر یک ساختمان بزرگ دیده می‌شود که در تصویر دوم، اتفاقی افتاده که بخش غربی ساختمان منهدم شده است.
به نظر می‌آید آنچه این تصویر حکایت می‌کند با حادثه‌ای که سپاه پاسداران آن را آتش‌سوزی خوانده مرتبط باشد. روابط عمومی این نهاد روز ۴ مهر در بیانیه‌ای کوتاه گفته بود این «آتش‌سوزی در یکی از مراکز تحقیقات خودکفایی سپاه» رخ داده و به کشته شدن دو تن با نام‌های مرتضی کریمی و حسین عبادی منجر شده است. اما هیچ توضیح دیگری درباره این رخداد ارائه نداده است.
جان کرزیزانیاک محقق انستیتوی بین‌المللی مطالعات استراتژیک در واشینگتن به رادیوفردا می‌گوید که از تصاویر جدید ماهواره‌ای چه اطلاعاتی می‌توان دریافت.
آقای کرزیزانیاک، ابتدا نگاهی به تصویری بکنیم که «ایمج ست اینتل» منتشر کرده است. در این تصویر چه می‌بینید؟
این تصویر یک ساختمان را نشان می‌دهد که یک انفجار در آن رخ داده، انفجاری به نسبت کوچک چون آوار بیشتر به یک جهت پخش شده است. این ساختمان در یک مجموعه واقع شده که تحلیلگران مستقل غربی آن را به اسم «بیدگنه» می‌شناسند. چرا که نزدیکی شهر کوچکی به همین نام در غرب تهران است.
درباره مجموعه بیدگنه اطلاعات زیادی در دست نیست اما ناشناخته هم نیست از جمله به دلیل اینکه یک دهه پیش انفجاری بسیار بزرگ در آنجا رخ داد که به کشته شدن بسیاری از جمله حسن تهرانی مقدم مسئول سازمان خودکفايی و تحقيقات صنعتی سپاه و منجر شد. سؤال اینجاست که در بیدگنه چه خبر است؟
خب این مشخص است که این مجموعه متصل به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. بیدگنه بخش‌های متعددی دارد که در نقاط مختلف این مجموعه پراکنده هستند و فعالیت‌های مختلفی در آن‌ها انجام می‌شود. مثلاً بخش بزرگی از آن احتمالاً یک پایگاه سپاه است. بخش دیگری از آن پیشتر جایی بود که همانطور که گفتید تهرانی مقدم بر روی توسعه موتورهای با سوخت جامد برای وسایل پرتاب فضایی کار می کرد. که البته ما فکر می‌کنیم آن بخش از بیدگنه از کار افتاده است.
و جایی که انفجار اخیر در آن رخ داده است بخشی مجزا از مکان‌هایی است که پیشتر به آن اشاره کردم. دقیق نمی‌توان گفت که در آنجا چه فعالیتی انجام می‌شده اما نشانه‌هایی وجود دارد که می‌تواند مرتبط با توسعه و یا آزمایش موتورهایی باشد که از سوخت جامد استفاده می‌کنند؛ برای موشک‌های کوچکتر. چون در تصویر ماهواره‌ای چیزهایی شبیه چند سکوی تست می‌بینید. چندین متر به سمت جنوب جایی که انفجار روزهای اخیر در آن رخ داده است.
یعنی آن بخشی که تهرانی مقدم در آن کار توسعه موتورهای با سوخت جامد را پی گرفته بود، جمع شده، به نقطه‌ای دیگر در شرق تهران منتقل شده و در بیدگنه دوباره این فعالیت در بخشی دیگر از سرگرفته شده است؟
ببینید از زمانی که ۱۰ سال پیش آن انفجار رخ داد، ایران تأسیسات توسعه موتور با سوخت جامد را با دقت بیشتری می‌سازد و نشانه‌هایی از ایمن کردن این تأسیسات دیده می‌شود. و این در این مکان مشخص که حالا انفجار در آن رخ داده دیده نمی‌شود، در نتیجه من فکر نمی‌کنم اینجا مکان تولید موتور با سوخت جامد باشد، چون واقعا اگر این کار را در این مکان بکنند این بی‌احتیاطی محض است.
آن‌ها برای فهمیدن این موضوع که بی احتیاطی می‌تواند چه فاجعه‌ای بیافریند، هزینه‌ای زیادی دادند. این مکان احتمالاً محل تحقیق و توسعه است و نه بیشتر. و آنچه که آزمایش می‌شود هم در مقیاسی بسیار کوچکتر است.
آقای کرزینیاک، وقتی به این عکس ماهواره‌ای نگاه می‌کنید آیا می‌توانید نتیجه بگیرید که این انفجار نتیجه یک تصادف بوده یا یک عامل بیرونی و خرابکاری عامل آن بوده است؟
به نظرم اطلاعات کافی در این زمینه نداریم. می‌دانید که ایران پیش‌زمینه اینکه قربانی خرابکاری باشد را دارد، اما در عین حال هم می‌دانید که تاریخچه‌ای از حوادثی دارد که به انفجار و آتش‌سوزی منجر شده است. اما اطلاعات کافی برای نتیجه گیری وجود ندارد.
شما تحلیلگر و ناظر این حوزه هستید. کلا چقدر معمول هست که درباره حوادثی از این دست بشنوید که حتی مثلا آنطور که این‌بار سپاه پاسداران گفته، به کشته شدن دو نفر هم منجر شود؟
خیلی نمی‌شنویم، خصوصاً به دلیل اینکه این مسائل به دلیل ارتباطشان با امنیت ملی معمولا محرمانه می‌مانند. اما کشورها معمولا توجه بسیار زیادی به ایمنی می‌کنند و به نظرم ایرانی‌ها همیشه به این میزان به ایمنی توجه نمی‌کنند. و از همین جهت هم حوادثی رخ می‌دهد که منجر به کشته شدنِ افراد می‌شود.
