رهبر جامعه چند دهنفری یهودیان بحرین، یکی از نخستین کسانی است که توافق این کشور با اسرائیل را برای عادیسازی رابطه به عنوان «یک لحظه تاریخی» ستایش کرده است.
به گزارش رسانههای اسرائیل، آوراهام داوید نونو گفت یهودیان بحرین از بیانیه رئیس جمهوری آمریکا در شامگاه جمعه ۲۱ شهریور درباره برقراری رابطه عادی میان بحرین و اسرائیل غافلگیر شدند و انتظار نداشتند چنین تحولی را در عمر خود ببیند.
همچنین رونالد لاودر، رئیس جامعه جهانی یهودیان از آمریکا با اعلام خشنودی از تصمیم بحرین در عادیسازی رابطه با اسرائیل، به «پیشینه دیرینه حضور یهودیان» و سهم آنها در «اعتلای فرهنگ و جامعه بحرین» اشاره کرد.
شمار یهودیان ساکن بحرین ۳۴ تا ۳۷ تن اعلام شده است.
رد پای عبور یهودیان از خطه بحرین در جستجوی مروارید به قرن ۱۲ میلادی بازمیگردد، اما آنها کمابیش از سال ۱۸۸۰ میلادی در بحرین ساکن بودهاند.
بر نخستین قبرهای یهودیان در آرامگاه آنها در بحرین، تاریخ اوایل قرن بیستم حک شده و بیشترین شمار ساکنان یهودی بحرین حدود یکهزار و پانصد تن ثبت شده است.
ریشه شماری از یهودیانی که در حدود ۱۴۰ سال اخیر در منطقه بحرین سکنی گزیدند، به ایران، عراق و هند بازمیگردد. بهویژه بازرگانان هندی در قرن بیستم، بحرین را برای داد و ستد مناسب دیدند.
پس از تعرض به جامعه بزرگ یهودیان عراق در سال ۱۹۴۱ میلادی که به کشته شدن ۱۷۹ یهودی بغدادی منجر شد، شماری از یهودیان عراق راهی بحرین شدند.
در حالی که در پی رویدادهای خونین آن تابستان در بغداد، هزاران یهودی عراق راهی ایران شدند تا به غرب یا فلسطین برسند، اما شماری از آنها نیز به بحرین رسیدند در حالی که این خطه نیز تا دهه هفتاد میلادی قرن بیستم در دست حاکمیت ایران بود.
در پاییز سال ۱۹۴۷ میلادی، زمانی که سازمان ملل متحد قطعنامه تقسیم فلسطین به دو کشور برای فلسطینیان و یهودیان را تصویب کرد، تنها کنیسه موجود در بحرین که در سالهای ۱۹۳۰ ساخته شده بود، مورد تعرض قرار گرفت اما کسی آسیب ندید.
مهاجمان به کنیسه یهودیان مردم غیرمحلی ساکن بحرین بودند که برای بیان خشم از برپایی کشوری برای یهودیان به کنیسه حمله کردند. این نیایشگاه دو دهه بعد بازسازی شد.
پس از توافق ایران و بریتانیا در سال ۱۹۷۱ که به جدایی بحرین از ایران و اعلام استقلال آن ختم شد، برخی یهودیان در بحرین باقی ماندند.
تصور بر این است که همزمان با تشکیل اسرائیل در بهار سال ۱۹۴۸، حدود ۶۰۰ یهودی ساکن بحرین بودند.
در دهههای بعد، شمار یهودیان ساکن بحرین در روندی پیوسته کمشمارتر شد و اکثر آنها راهی غرب شدند تا در دهه شصت میلادی قرن بیستم تعداد آنها به ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن کاهش یافت.
اکنون تنها ۳۴ تا ۳۷ یهودی رسماً ساکن این امیرنشین هستند.
مشهورترین یهودی این کشور، خانم هدی عزرا نونو است که ابتدا از سوی پادشاه بحرین به عضویت شورای قانونگذاری بحرین منصوب شد و سپس در سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ سفیر بحرین در واشینگتن بود.
آوراهام عزرا نونو، پسرعموی خانم نونو، نیز سال ۲۰۰۲ عضو این شورا بود. خانم نانسی قدوری، یک عضو دیگر یهودیان بحرین، نیز به عضویت شورای قانونگذاری کشورش منصوب شده است.
به نوشته روزنامه اسرائیلهیوم، این یهودیان غیر از دیپلماسی، عمدتاً در کار طلا و جواهر، تنباکو، نفت و امور بانکی هستند.
رسانههای اسرائیل همواره نوشتهاند که این جامعه کوچک در شرایط مرفهی زندگی میکند، از هیج نوع تبعیضی در رنج نیست، پادشاهی بحرین مشوق رابطه گرم و خوب با یهودیان است، و در دید مردم بحرین، یهودیان اصولاً افرادی نزدیک به حاکمیت سنی آلخلیفه محسوب میشوند.
یهودیان اروپایی و آمریکایی در سالهای اخیر در تشویق حاکمیت بحرین به نزدیکی با اسرائیل و آشکارشدن تماسها سهیم بودهاند.
شیخ حمد بنعیسی آلخلیفه، پادشاه بحرین، در سالهای گذشته با هیئتهایی از یهودیان اسرائیل و غرب که از جمله برای حضور در اجلاس گفتوگوهای ادیان به منامه رفته بودند، دیدار کرده بود.
پادشاه بحرین از سال ۲۰۱۷ ممنوعیت سفر شهروندان بحرینی به اسرائیل را لغو کرد.
مقامات ارشد اسرائیلی در طول دو دهه و نیم اخیر، بهویژه در دو سال گذشته دیدارهای آشکاری با بلندپایگان رسمی بحرین در حاشیه اجلاسهای بینالمللی داشتند و از جمله بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، شخصاً در زمان کنفرانس ورشو در اوایل زمستان ۲۰۱۹ در پانلهای وزیران خارجه امارات و بحرین شرکت کرد و همواره زمزمه برقراری مناسبات رسمی بحرین و اسرائیل همواره به گوش میرسید.
مقامات رسمی بحرین، از جمله وزیر خارجه بحرین، در دو سال گذشته در نشستهای یهودیان آمریکایی حضور یافته و سخنرانی کرده بودند.
به نوشته اسرائیل هیوم، جیسون گرینبلات، نماینده ویژه آمریکا در امور صلح اسرائیل و اعراب، در میان یهودیانی بود که به هنگام گشایش کنیسه جدید منامه در اوایل تابستان ۲۰۱۹، ضمن پایکوبی با ردای نیایش یهودیان، ترانه سر داد که «ملت اسرائیل زنده است».
بحرین تا چندی پیش تنها امیرنشین خلیج فارس بود که یهودی داشت، اما امارات در سالهای اخیر یکباره شاهد اسکان نزدیک به یکهزار و پانصد یهودی شده که از اروپا، کانادا و آمریکا برای کار و تجارت راهی امارات شدهاند.
یهودیان ساکن در امارات روحانی و همچنین رئیس جامعه خود را دارند که این دو نیز ماه گذشته از توافق عادیسازی رابطه امارات و اسرائیل به گرمی استقبال کردند.
بحرین دومین کشور حوزه خلیج فارس و چهارمین کشور عربی و اسلامی، بعد از مصر، اردن و امارات است که با عادیسازی رابطه با اسرائیل که خود را «دولت یهود» مینامد، به سوی مبادله سفیر و گشایش سفارتخانه در تلآویو گام برمیدارد.
دولتمردان اسرائیل تأکید دارند که عادیسازی رابطه کشورشان با امیرنشینهای خلیج فارس در بستر نگرانی مشترک از برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران و «جاهطلبیهای منطقهای» تهران رخ داده است.
مجموعهای از واکنشهای بلندپایگان ایران نسبت به تصمیمات ابوظبی و منامه در گشودن «پای اسرائیل در منطقه» حاکی است که تهران از پیشروی سریع و آشکار نفوذ اسرائیل در کشورهای همسایه جنوبی ایران و تغییر احتمالی معادلات امنیتی در خلیج فارس نگران است.