حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران در شامگاه ۲۶ دیماه به نقاطی در منطقهٔ بلوچستان پاکستان بار دیگر نام گروه «جیشالعدل» را به صدر خبرها آورده است؛ گروهی شبهنظامی و سنیمذهب که تاکنون چندین بار با نیروهای نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی درگیرشده و حالا سپاه پاسداران ادعا میکند در حمله به خاک پاکستان، پایگاههای این گروه را هدف قرار داده است.
این حملات هوایی سپاه پاسداران به مناطق مرزی داخل خاک پاکستان، روابط دو کشور همسایه را به خطر انداخته و حتی ممکن است به افزایش بیش از پیش سطح تنش در منطقه منجر شود.
اسلامآباد یک روز پس از این حمله بیسابقه سفیرش را از تهران فراخواند و به سفیر جمهوری اسلامی هم که در ایران به سر میبرد، اجازهٔ بازگشت نداد. با وجود این، به نظر میرسد دو طرف در تلاش هستند که از تحریک طرف مقابل بپرهیزند.
بهگفته تحلیلگران بعید است که پاکستان علاقهای به نشاندادن واکنش نظامی در سطح گسترده داشته باشد؛ چراکه سیستمهای موشکی این کشور عمدتا در نزدیکی مرزهای شرقی و برای پاسخگویی احتمالی به تهدیدهای رقیب سنتیاش هند مستقر شدهاند.
با این حال بامداد پنجشنبه ۲۸ دی گزارش شد که پاکستان حملات تلافیجویانهای را در اطراف سراوان در داخل خاک ایران انجام داده است؛ حملهای که برخی مقامات پاکستانی میگویند «علیه گروههای شبه نظامی ضد پاکستانی در داخل ایران» بوده است.
حالا افزایش تنش سپاه پاسداران با گروه جیشالعدل در داخل خاک کشور همسایه و واکنش نظامی پاکستان به دردسرهای سیاسی تهران و اسلامآباد افزوده است.
اعضای گروه جیشالعدل چه کسانی هستند؟
نام جیشالعدل برای نخستین بار حدود ۱۲ سال پیش مطرح شد؛ زمانی که گروه شبهنظامی و سنیمذهب جندالله، که مدتها با نیروهای نظامی ایران درگیر بود، به شدت ضعیف شده و عبدالمالک ریگی، رهبر این گروه، هم بهدست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ربوده و اعدام شده بود. بسیاری از اعضای این گروه هم بازداشت شده بودند و افراد باقیمانده عمدتاً به عضویت گروه جدید جیشالعدل درآمدند و تحت این نام اعلام موجودیت کردند.
این گروه، حکومت شیعی ایران را مخالف اسلام میداند و از این موضوع هم بهعنوان توجیهی برای درگیری نظامی با حکومت جمهوری اسلامی استفاده میکند. در عین حال خواستار استقلال استانهای سیستان از ایران و بلوچستان از پاکستان هم هست؛ موضوعی که باعث میشود هر دو کشور این گروه را تروریستی بدانند.
جیشالعدل همچنین در فهرست گروههای تروریستی ایالات متحده آمریکا هم قرار دارد.
چرا جیشالعدل در بلوچستان پاکستان حضور دارد؟
اعضای گروه جیشالعدل عموماً اصالت بلوچی دارند و در هر دو سوی مرز ایران و پاکستان ساکن هستند.
اسلامآباد اصرار دارد که این گروه فاقد هرگونه حضور سازمانیافته در منطقهٔ بلوچستان یا سایر نقاط پاکستان است. با وجود این، تأیید میکند که احتمال دارد شبهنظامیان این گروه در مناطق دورافتادهٔ بلوچستان مخفی شده باشند.
بلوچستان بزرگترین استان پاکستان و حساسترین بخش این کشور است؛ چراکه مدتها شاهد شورشهای خونین بوده است. هم جداییطلبان و هم ملیگرایان از تبعیض شکایت دارند و خواهان سهمی منصفانهتر از ثروت و منابع طبیعی این منطقه هستند.
چرا این گروه به عامل افزایش تنش بین ایران و پاکستان تبدیل شده است؟
مدتهاست که تهران و اسلامآباد در ارتباط با اقدامات شبهنظامیان در نواحی مرزی به همسایه خود به دیدهٔ تردید مینگرند و هر از گاهی طرف مقابل را به اقدامات تحریکآمیز متهم میکنند.
طی سالهای اخیر حملات علیه نیروهای نظامی و امنیتی ایران و پاکستان رو به افزایش بوده و هر یک طرف مقابل را به نادیده گرفتن فعالیتهای شبهنظامیان متهم میکند.
اسلامآباد ادعا میکند که شواهد حضور جداییطلبان بلوچ در خاک ایران را در اختیار این کشور قرار داده است. پاکستان میگوید این شبهنظامیان، از داخل خاک ایران، نیروهای مرزی پاکستان را هدف قرار میدهند.
پاکستان همچنین ادعا میکند که تعدادی از اعضای جیشالعدل را به جرم دستداشتن در چندین حملهٔ تروریستی در ایران بازداشت کرده است.
اعضای این گروه معمولاً به نیروهای انتظامی ایران در نواحی مرزی حمله میکنند و سپس به خاک پاکستان میگریزند. ایران از مدتها پیش در تلاش بوده با افزایش ایستهای بازرسی و پستهای دیدهبانی، امنیت مناطق مرزیاش را بالا ببرد.
از سوی دیگر جداییطلبان بلوچ هم در این منطقه به حملات خود به نیروهای پاکستانی ادامه میدهند. اسلامآباد تهران را به پشتیبانی از این جداییطلبان متهم میکند؛ اتهامی که ایران رد میکند.