وزیر خارجه ایران در مصاحبهای با خبرگزاری رویترز در نیویورک گفت که به عقیده او دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا،«به دنبال جنگ با ایران نیست»، اما ممکن است توسط دیگران به رویارویی «کشانده شود».
محمدجواد ظریف با اشاره به این که «فکر نمیکنم او (دونالد ترامپ) بهدنبال جنگ [با ایران] باشد» گفته است که از منظر او افرادی مانند جان بولتون، مشاور امنیت ملی رئیسجمهوری آمریکا، و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، ممکن است ترامپ را به چنین جنگی بکشانند.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در عین حال بدون توضیح بیشتر هشدار داده است که برخی ممکن است «تصادفی را طرحریزی کنند» که به بحرانی گستردهتر تبدیل شود.
ظریف گفته «افرادی که طراح سیاستهای فعلی آمریکا هستند، به دنبال راهحلی که از مذاکره برآید، نیستند».
جان بولتون، پیش از آنکه به سمت مشاور امنیتی رئیسجمهوری آمریکا برگزیده شود، در مقالهها و اظهارات خود سخن از تغییر حکومت ایران یا حمله نظامی به تاسیسات هستهای را مطرح کرده بود و این موضوع پس از آغاز به کار در کاخ سفید نیز در پرسشهای خبرنگاران از او مطرح شد.
با این حال آقای بولتون سال پیش گفته بود موضوغ تغییر رژیم ایران در حال حاضر در «دستور کار» دولت دونالد ترامپ قرار ندارد. او در عین حال تاکید کرده بود خروج دولت ترامپ از توافق اتمی با تهران «پیشدرآمد مواجهه نظامی با ایران نیست».
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در آستانه کنفرانسی که در ورشو برگزار شده بود اظهاراتی را در مورد «جنگ با ایران» مطرح کرده بود که خبرساز شدند، هرچند بعد واژگان جنگ با ایران به «مقابله با ایران» تغییر کرد.
اسرائیل شدیدا معترض به حضور نظامی جمهوری اسلامی در سوریه و حمایت آن از گروههایی مانند حزبالله لبنان است. برخی مقامهای ارشد جمهوری اسلامی اسرائیل را به «نابودی» تهدید کردهاند.
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، چندی پیش ضمن آنکه گفته بود از نظر او فرقی بین حسن روحانی، محمد جواد ظریف و یا فرمانده سپاه پاسداران نیست، تاکید کرده بود هدف ایالات متحده تغییر رژیم در ایران نیست بلکه خواستار تغییر رفتار تهران است.
خبرگزاری رویترز میگوید کاخ سفید به درخواست این خبرگزاری برای واکنش به اظهارات آقای ظریف، پاسخی نداده است.
ظریف در مصاحبه با رویترز گفته «بگذارید به روشنی برایتان بگویم؛ ایران دنبال درگیری نیست، اما از دفاع از خود نمیگریزد».
ظریف در بخشی دیگر از مصاحبهاش گفته جمهوری اسلامی در قبال سیاستهای ایالات متحده «با احتیاط» عمل میکند؛ برای نمونه اشاره کردهاست که ایران به کشتیهای جنگی آمریکا اجازه عبور از تنگه هرمز را میدهد.
آقای ظریف در مصاحبهاش با خبرگزاری رویترز توضیح ندادهاست که آیا تهران طرحی برای جلوگیری احتمالی از رفتوآمد ناوگان پیشرفته ایالات متحده از تنگه هرمز دارد؛ او در مورد ظرفیتهای نظامی ایران برای مقابله با این ناوگان نیز جرئیاتی ارائه نکردهاست.
آقای ظریف به رویترز گفته هرچند ایران با احتیاط عمل خواهد کرد اما «اگر ایالات متحده قاعده بازی یا قواعد تعامل را تغییر دهد، نمیتواند از مهلکه بگریزد».
ایالات متحده در ماههای گذشته بر شدت فشارهای خود بر جمهوری اسلامی افزودهاست. مقامهای دولت ترامپ بهتاکید از اقدامات تهران در منطقه، در نقاط دیگر جهان از جمله در آمریکای لاتین، در مورد آزمایشهای موشکی، حمایت از گروههای شبهنظامی یا توافق اتمی صورتگرفته در دوره ریاستجمهوری باراک اوباما انتقاد کردهاند. به همین دلیل نیز این مقامها میگویند به «کارزار فشار حداکثری» روی آوردهاند تا «رفتار جمهوری اسلامی عوض شود».
واشینگتن، در اقدامی بیسابقه، سپاه پاسداران را، که نهاد نظامی رسمی در ساختار نظام سیاسی فعلی ایران است، به فهرست سازمانهای تروریستی افزودهاست. آمریکا به معافیتهای خرید نفت ایران نیز پایان دادهاست و سیاستی را در پیش گرفته که میگوید هدف آن توقف کامل فروش نفت توسط ایران است.
وزیر خارجه ایران در مصاحبهاش با رویترز میگوید اگر ایالات متحده «قواعد تعامل، کانالهای ارتباطی و پروتکلهای رایج را رعایت کند، در آن صورت، هرچند ما حضور آمریکا را بیثباتکننده تلقی میکنیم، اما قصد نداریم دست به اقدامی بزنیم».
از زمانی که سپاه پاسداران به فهرست «سازمانهای تروریستی» افزوده شده، و با در نظر گرفتن حضور گسترده آن در آبهای خلیج فارس، اما هنوز گزارش یا خبری از درگیری یا تنش بین آن و ارتش ایالات متحده منتشر نشدهاست.
موضوع انسداد تنگه هرمز در سالهای قبل، و در زمانی که فشارها بر تهران رو به افزایش گذاشته بود، بارها مطرح شده بود. با این حال این تهدیدها در حد کلام باقی ماند.
دولت آمریکا هرگونه تلاش تهران برای بستن تنگه هرمز را «ناموجه» و «غیرقابل قبول» توصیف کردهاست.
پیشتر ارتش ایالات متحده تاکید کرده بود «نیروی دریایی آمریکا و متحدان آن در منطقه آمادهاند که آزادی رفت و آمد و جریان آزاد تجاری را در هر کجا که قوانین بینالمللی اجازه میدهد، برقرار کنند».
مایک پومپئو نیز در شهریور ماه سال پیش گفته بود «جمهوری اسلامی ایران تنگه هرمز را کنترل نمیکند. تنگه هرمز یک آبراه بینالمللی است. ایالات متحده به همکاری با شرکای خود در راستای تضمین آزادی کشتیرانی و تردد آزاد تجاری در آبهای بینالمللی ادامه خواهد داد».
محمد جواد ظریف در گفتوگو با رویترز در پاسخ به پرسشها در مورد تحریمهای گسترده آمریکا علیه ایران، گفته «همیشه راهی برای دور زدن تحریمها هست. ما در این راه دکترا گرفتهایم».
مقامهای دولت دونالد ترامپ در مورد دور زدن تحریمها توسط ایران به کشورهای مختلف هشدار دادهاند.
سیگال مندلکر، معاون امور تروریسم و امور مالی در وزارت خزانهداری آمریکا، در فروردین ماه گفته بود کشورش «فشار مضاعفی» علیه ایران اعمال کرده و «کشورها باید دید دقیقتری نسبت به روشهای فریبنده ایران برای دور زدن تحریمها و فروش نفت داشته باشند».
طی روزهای گذشته مقامهای شماری از کشورهای اصلی خریدار نفت ایران، از جمله کره جنوبی یا ژاپن تاکید کردهاند که بهدنبال جایگزینهایی برای نفت ایران هستند و یا طرحهای جایگزین در حال حاضر روند اجرایی بهخود گرفتهاند. البته ترکیه و چین نیز تاکید کردهاند به مراودات خود ادامه میدهند.
دولت ترامپ در بهار سال گذشته از برجام خارج شد و تحریمهای پیشین و تحریمهای افزونتری طی ماههای گذشته اجرایی شدهاند.