شاهين پاک روح ،معاون آب و فاضلاب ايران، روز چهارشنبه، از شروع جیره‌بندی آب در تعدادی از شهرهای ايران خبر داده است. رحيم ميدانی، معاون وزير نيرو نيز گفته که « ايران به شرايط تنش آبی رسيده است.»
به گزارش خبرگزاری مهر، شاهين پاک روح، معاون هماهنگی و پشتيبانی شرکت مهندسی آب و فاضلاب ايران، چهارم تير ۱۳۹۳ از خطر جیره‌بندی آب در ۱۲ کلانشهر کشور خبر داد و افزود که «در تعدادی از اين شهرها جيره بندی شروع شده است.»
رادیو فردا در گفت‌وگو با پیام دهقان نصیری کارشناس آب در ایران پرسیده است که آیا ایران به مرحله تنش آبی رسیده است؟
Your browser doesn’t support HTML5
گفت‌وگوی محمد ضرغامی با یک کارشناس آب در ایران
پیام دهقان نصیری: طبق برآوردها، شاخص تنش آبی ایران الان، در نرم آستانه است، ولی مساله اصلی ما که فرافکنی‌هایی درمورد موضوع خشکسالی و تغییر اقلیم در کشور اتفاق می‌افتد تا از این طریق بتوانند سوءمدیریت‌های موجود در مدیریت منابع آب را پوشش بدهند، این یک مساله جدی است.
می توانید دقیقا بگویید که این فرافکنی‌ها، در چه نقاطی بیشتر مشهود است؟
ما کشوری در منطقه‌ای از کره خاکی هستیم که خشک و نیمه‌خشک است و این نیاز دارد به اینکه نحوه استفاده از منابع آبی را مشخص کنیم و میزان برداشت برای مصارف مختلف را بر اساس شرایط اقلیم مشخص کنیم. در ایران نزدیک به ۹۳ درصد از آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، ۵ درصد در بخش شرب و دو تا سه درصد نیز در بخش صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. حال اینکه ما در بخش شرب، دادمان به هوا می‌رود که ما مصرف بالایی داریم و بیاییم مصرف آب را مدیریت کنیم و بهبود ببخشیم، خیلی خوب است و واقعا استراتژی مناسبی است ولی می‌توان ۲۰ درصد در آن پنج درصد کل، بهبود حاصل بکنیم، در صورتیکه ۹۳ درصد از آب در بخشی مصرف می‌شود که بازده مصرف و بهره‌وری بسیار پایین است.
منظورتان بخش کشاورزی است؟
بله، بخش کشاورزی. حالا این وسط، الان یک مفهومی در اذهان افتاده است به نام خودکفایی که می‌خواهند امنیت غذایی کشور را بر اساس این مفهوم توجیه بکنند.
این خودش را در حوزه، آب چگونه نشان می‌دهد؟
مباحث سیاسی باعث شده که به این نقطه برسند که ما بایستی غذای خودمان را خودمان تولید کنیم در صورتیکه به این موضوع نگاه نمی‌کنند که ما بر اساس جمعیتی که داریم که نزدیک به ۸۰ میلیون نفر است اما ظرفیت ما به اندازه ۵۰ میلیون است. ما در منطقه خشک هستیم و نمی‌توانیم به اندازه جمعیت و منابع آبی‌مان، غذا تولید کنیم. ولی پتانسیل تولید ما زمانی که زیر فشار سیاسی بین‌المللی قرار می‌گیریم و ما را از نظر غذایی تحریم می‌کنند، باید بتوانیم خودمان را نگاه داریم. و الان بر اساس اتفاقی که افتاده است، تمام پتانسیل آب و خاک ما به تقلیل رفته است.
با توجه به اینکه ما این منابع را درست تقسیم نکرده‌ایم، این مساله موجب شده که به نقطه‌ای برسیم که الان از آن با عنوان «تنش آبی» نام برده می‌شود؟
تنش آبی ما ناشی از کمبود آب نیست، ناشی از بحران مدیریت است. ببینید، شما اگر بروید و کشورهای دیگر را با ایران مقایسه کنید ما یک شرایط ویژه‌ای داریم و آن این است که ما در حالی که آب داریم، تنش هم داریم، ولی کشورهای آفریقایی و جنوب آسیا، اصلا آب ندارند. از این رو، به این نتیجه می‌رسیم که ما در فرآیند تخصیص آب، باید یک انقلاب و یک جراجی بزرگ بکنیم تا بتوانیم این معضل را حل کنیم. و اینقدر روی این بحث زوم نکنیم که آب شرب، مشکل دارد و باید مصرف را در این حوزه کم کنیم.
چرا زمانی که توصیه می‌شود که کمتر آب مصرف بشود یا آب را هدر ندهیم بیشتر تاکیدها روی بخش آب شرب، متمرکز می‌شود؟
به هر حال، تصفیه آب یک فرآیند پرهزینه‌ای است و از سوی دیگر آب در شهرها، مساله سیاسی و اجتماعی است. چون بحران سیاسی ایجاد می‌شود و اینها می‌خواهند هر طوری که شده از بروز چنین بحرانی جلوگیری کنند، در صورتیکه مساله را به این شکل، جدی نمی‌گیرند. در بخش کشاورزی اساسا، چون خود آن بخش، بخشی سنتی است و مسایل آن بسیار بغرنج است و اگر قرار باشد که ورود پیدا کنند و بگویند که مساله آب را در بخش کشاورزی حل بکنیم، دعواهای بین ارگانی، پیش می‌آید، چون متولی آب، وزارت نیرو است اما متولی بخش کشاورزی، وزارت کشاورزی است. در این میان، هر کدام هم ساز خودشان را می‌زنند بدون آنکه نگاه فرابخشی به مساله داشته باشند. برای همین برای اینکه این دعواها خیلی بالاست، با بیان اینکه بخش شرب ما مساله دارد، موضوع را منتفی می‌کنند.