در سالی که گذشت، برخی استان های ایران صحنه ناآرامی و خشونت بود، از جمله خوزستان. در بیشتر شهرهای این استان تظاهرات و بمب گذاری ها، دستگیری هایی به بار آورد که در مواردی به صدور حکم اعدام منجر شد. مهمترین وقایعی که سال گذشته در خوزستان روی داد، به دنبال انتشار نامه ای بود از محمدعلی ابطحی مشاور محمد خاتمی رئیس جمهوری اسلامی وقت که در آن به سیاست های دولت درباره تغییر بافت جمعیتی استان خوزستان و کاستن از جمعیت عرب زبان آن تصریح شده بود. بعد از اغتشاش هایی که به دلیل انتشار این دستورالعمل روی داد، مقام های جمهوری اسلامی اصالت نامه را مورد تردید قرار دادند. ولی جواد سعدون زاده نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی گفت که نامه جعلی نبوده است. مهدیه جاوید از رادیو فردا به بررسی ناآرامی های سال گذشته در استان خوزستان می پردازد. در سالی که گذشت، برخی استان های ایران صحنه ناآرامی و خشونت بود، از جمله خوزستان. در بیشتر شهرهای این استان تظاهرات و بمب گذاری ها، دستگیری هایی به بار آورد که در مواردی به صدور حکم اعدام منجر شد.
مهدیه جاوید (رادیو فردا): مهمترین وقایعی که سال گذشته در خوزستان روی داد، به دنبال انتشار نامه ای بود از محمدعلی ابطحی مشاور محمد خاتمی رئیس جمهوری اسلامی وقت که در آن به سیاست های دولت درباره تغییر بافت جمعیتی استان خوزستان و کاستن از جمعیت عرب زبان آن تصریح شده بود. بعد از اغتشاش هایی که به دلیل انتشار این دستورالعمل روی داد، مقام های جمهوری اسلامی اصالت نامه را مورد تردید قرار دادند. ولی جواد سعدون زاده نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی گفت که نامه جعلی نبوده است.
از بهار سال گذشته شهرهای بزرگ خوزستان از جمله اهواز، آبادان، ماهشهر و دزفول شاهد انفجارها و درگیری هایی بود که موجب مرگ دهها نفر و دستگیری صدها تن شد. علاوه بر آن تاکنون دولت چندین نفر را به اتهام ایجاد اغتشاش ها در این استان محکوم به مرگ و اعدام کرده است.
جمهوری اسلامی پس از هر یک از بمب گذاری ها و تظاهرات خیابانی، انگشت اتهام را به سوی دولت های خارجی نشانه گرفت و عمدتا بریتانیا را مسئول آنها دانست. علی یونسی وزیر وقت اطلاعات در بهار گذشته رسما کسانی که عوامل بیگانه می خواند، مسئول بمب گذاری ها معرفی کرد و چندی بعد محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری اسلامی نیز بعد از یک سری بمب گذاری در اهواز گفت:
صدای محمود احمدی نژاد: در حوادثی که در اهواز پیش آمد، مشابهت های زیادی با حوادث پیشین که دست همان کشوری که اسم بردید، درش بود مشاهده کردیم و مشکوک هستیم. البته هیچ دلیلی هم برای این که دست نداشته باشند، پیدا نکردیم هنوز، یعنی چیزی که رد کند شک ما را نسبت به اینها.
م . ج: در این میان یک بار نیز خلیل اکبرالسادات استاندار خوزستان کانادا را متهم کرد که در آموزش به تروریست هایی که در خوزستان بمب گذاری می کنند، دست دارد. هم بریتانیا و هم کانادا به شدت این اتهامات را رد کردند. رضا تقی زاده تحلیلگر امور بین الملل در این باره که چرا جمهوری اسلامی مسئولیت این بمبگذاری ها را متوجه بریتانیا دانسته، می گوید: این سیاست و واکنش به سیاست بریتانیا درباره برنامه اتمی ایران است.
رضا تقی زاده: تا اینجا به علت فقط اظهارات غیررسمی سخنگوی وزارت امور خارجه به عنوان اقدام تبلیغاتی می تواند تلقی شود و نه تغییر جهت سیاسی. جمهوری اسلامی از این نگران است که بریتانیا از سیاست های آمریکا در جهت تحمیل سیاست هسته ای جانبداری می کند و سیاست ایران از این لحاظ نوعی واکنش نسبت به خطوط سیاسی بریتانیا و دولت آمریکا است. به این لحاظ نباید این را به عنوان تغییر جهت عمده سیاسی تلقی کرد.
م . ج: لرد پیتر تمپل موریس عضو کمیسیون روابط خارجی پارلمان بریتانیا نیز اتهام جمهوری اسلامی را رد کرد و گفت:
لرد پیتر تمپل موریس: تصور سنتی ایرانی ها از دولت استعمارگر انگلیس که در گذشته درصدد استثمار ایران و عراق بود، مورد سوءاستفاده دولت کنونی ایران قرار گرفته تا بر کاستی هایش سرپوش گذارد. ایران با گرفتاری هایی جدی در بلوچستان، خوزستان و کردستان روبرو است. این مساله در آغاز انقلاب هم بوده و بریتانیا در آن دست نداشته است. انگلیس به اندازه کافی در عراق درگیر است و توجهی به خوزستان ندارد. این مساله جمهوری اسلامی است و حکومت ایران برای انحراف افکار عمومی کشور دست به چنین ادعاهایی می زند. این درواقع مساله و تقصیر جمهوری اسلامی است.
م . ج: البته جمهوری اسلامی هرگز سندی دایر بر دست داشتن دولت های خارجی در اغتشاشات خوزستان ارائه نکرد. دکتر محمدرضا جلیلی استاد انستیتوی مطالعات استراتژیک ژنو می گوید:
دکتر محمدرضا جلیلی: تا آنجا که من اطلاع دارم، درباره اهواز هیچ سند و مدرکی تاکنون ارائه نشده که ثابت کند کشور بریتانیا در این کار دست داشته. به نظر من بعید است دولت بریتانیا واقعا در این کار دخالت داشته باشد.
م . ج: حسن هاشمیان استاد خوزستانی تبار دانشگاه تهران می گوید:
حسن هاشمیان: من قبل از هر چیزی یک مساله را مشخص می کنم که مردم عرب خوزستان از خشونت متنفر هستند و دست به کارهای خشونت آمیز نمی زنند. خودشان بارها قربانی این خشونت ها بودند. اما هر کسی که پشت این قضیه ایستاده، به اعتقاد من تلاش می کند رابطه ایران و انلگیس را از وضعی که اکنون دارد وخیمتر کند. به اعتقاد من ما دیدیم در روزهای اخیر از سوی مطبوعات ایران حملات وسیعی بر ضدانگلستان شد و از سوی انگلیسی ها هم اتهامات شدیدی بدون اثبات بر علیه جمهوری اسلامی صورت گرفت. این انفجارها در چنین شرایطی بوجود می آید که درواقع وضعیت روابط ایران و بریتانیا را وخیم تر کند و انگشت اتهام را درواقع به سوی انگلیس و عوامل انگلیسی نشانه رود.
م . ج: اگرچه رسانه های دولتی عموما هیچ اشاره ای به ریشه های اصلی ناراحتی های خوزستان نکردند، یوسف عزیزی بنی طرف نویسنده آشنا به مسائل خوزستان که خود مدتی را به اتهامی ناروشن در زندان گذرانده می گوید:
یوسف عزیزی بنی طرف: مساله قومیت ها یکی از دردهای مذمن و تاریخی جامعه ایران است که از دوره مشروطیت آغاز شد و خودش را در مقاطع مختلف تاریخی نشان داد. اما ریشه های تنش های اخیر در میان اعراب خوزستان به نظر من بازمی گردد به ستم ملی که به بدترین صورت در مورد اعراب خوزستان اعمال شده. مردم اعراب خوزستان در دریایی از نفت زندگی می کنند، در صورتی که از این ثروت جای اندکی به آنها نمی رسد. 80 درصد از کودکان دشت آزادگانی از سوء تغذیه رنج می برند.
م . ج: از جمله به همین دلایل بود که وقتی جمهوری اسلامی علی شمخانی وزیر دفاع خوزستانی تبار را بعد از ناآرامی های بهار گذشته اهواز و شهرهای دیگر این استان به منظور دلجویی از مردم به خوزستان فرستاد، جمعیت خشمگین به اتومبیل حامل وی حمله کردند و او ناچار به ترک صحنه تظاهراتی شد که توسط دولت برای حمایت از او سازمان داده شده بود. شدت عمل دولت در قبال ناآرامی های خوزستان چنان بود که به قول مجتبی گهستونی روزنامه نگار خوزستانی فقط در ده ماه اول سال حدود 28 هزار نفر در این استان دستگیر و به زندان برده شدند.
مجتبی گهستونی: سعی کردند از این فضای قومی به نفع خودشان استفاده کنند. متاسفانه من تعجب می کنم از اظهارنظر وزیر کشور که گفتند ما بحثی به نام بحث قومی نداریم. واقعا ما دامنگیر این موضوع هستیم در استان خوزستان. هرزگاهی می بینیم در مقالاتی که انعکاس پیدا می کند، در اظهارنظرهایی که صورت می گیرد، همیشه مسائل قومی لحاظ شده و نیروهای سیاسی ما سعی کردند با این مساله عاقلانه برخورد کنند. ولی همواره کسانی هستند که از این شرایط سوء استفاده می کنند و مقاصد و اهداف سیاسی خودشان را آنجا پیاده می کنند.
