در واکنش به رد صلاحیت برخي نامزدهای ریاست جمهوری جبهه مشارکت ایران اسلامی اعلام کرد در روندی که متضمن محو جمهوریت نظام و انکار نقش مردم خواهد بود، وارد نخواهد شد. شماری از اصلاحگرایان رد صلاحیت «غیرخودی ها» را نوعی کودتا خواندند. محمد صادق جوادی حصار روزنامه نگار به رادیو فردا می گوید رد صلاحیت نامزدهای اصلاح طلب با رویکرد نظام برای مشارکت حداکثری مردم در انتخابات مغایرت دارد. احمد صدر حاج سید جوادی از بنیانگذاران نهضت آزادی مي گويد: شورای نگهبان با این اقدام به بحران در کشور بیشتر دامن می زند. عبدالکریم لاهیجی معتقد است هیچ یک از شرایطی که در ماده 21 اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده، در اين انتخابات رعایت نشده. دكتر صادق زيباكلام استاد علوم سياسي در ايران مي گويد: اقدام شوراي نگهبان بيش از همه اين نكته را ثابت مي كند كه اين انتخابات آزاد نيست و در آن شركت نخواهد كرد. اقدام شورای نگهبان به تایید صلاحیت تنها شش تن از کسانی که داوطلب نامزدی ریاست جمهوری بودند، رد صلاحیت وزیر پیشین دولت آقای خاتمی، دکتر مصطفی معین و اعلام شدن این تصمیمات توسط خود شورای نگهبان و نه وزارت کشور، واکنشهای متعددی برانگیخته است.
وزارت کشور ایران امروز با صدور بیانیه ای نگرانی جدی و عمیق و کمال تاسف و تعجب خود را از روند پیش آمده و از غیبت برخی نامزدها در بین اسامی اعلام شده، ابراز داشت و خواستار شد که شورای نگهبان در فرصت باقیمانده چاره اندیشی و تجدید نظر کند.
انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اراک در اعتراض به تصمیم شورای نگهبان امروز تحصن برگزار کرد و تجمع دانشجویی اعتراض آمیز دیگری صبح امروز در دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران انجام گرفت. گروه مدافع حقوق بشر نیز که به ابتکار خانم شیرین عبادی برنده جایزه صلح نوبل و تنی چند از حقوقدانان ایران تاسیس شده است، اقدام شورای نگهبان را غیرقانونی دانست و آن را رسما محکوم کرد.
شيرين فاميلي (راديو فردا): در واکنش به رد صلاحیتها از جمله مصطفی معین و ابراهیم یزدی، تشکلهای حامی این نامزدها اعلام کردند که در انتخابات شرکت نمی کنند. از جمله جبهه مشارکت ایران اسلامی که مصطفی معین کاندیدای مورد حمایتش است، در بیانیه ای اعلام کرد که در انتخاباتی که انکار نقش مردم خواهد بود، شرکت نخواهد کرد.
در واکنش به اقدام شورای نگهبان در رد صلاحیت کاندیداهای اصلاگرای دوره نهم انتخابات ریاست جمهوری، از جمله دکتر مصطفی معین وزیر پیشین علوم، فن آوری و آموزش عالی در کابینه محمد خاتمی و نامزد مورد حمایت جبهه مشارکت ایران اسلامی، بزرگترین حزب رسمی جمهوری اسلامی، این حزب در بیانیه ای امروز (دوشنبه) اعلام کرد: در روندی که متضمن محو جمهوریت نظام و انکار نقش مردم خواهد بود، وارد نخواهد شد و در چنین انتخاباتی شرکت نخواهد کرد.
شماری از اصلاحگرایان پا را از این هم فراتر گذاشته و رد صلاحیت به اصطلاح غیرخودیها را نوعی کودتا خواندند. محمد صادق جوادی حصار روزنامه نگار اصلاحگرا در مشهد می گوید رد صلاحیت دکتر مصطفی معین و دیگر نامزدهای اصلاح طلبان با رویکرد نظام برای مشارکت حداکثری مردم در انتخابات مغایرت دارد.
محمد صادق جوادی حصار: در بین کاندیداهای موجود، چهار کاندیدای اصولگرا، و آقای هاشمی را اگر میانه تلقی بکنیم که او هم در حقیقت جزء اصولگرایان حساب می شود، فقط آقای کروبی از حوزه اصلاحات تایید کردند. من تصور می کنم که رویشان نمی شد آقای کروبی را هم تایید نکنند، والا آقای کروبی را هم رد صلاحیت می کردند که از جانب اصلاح طلبان کاملا خاطر جمع باشند که کاندیدایی ندارند. استراتژی جناح محافظه کار در کشور، برخلاف آنچه نظام دنبالش می کند و حرفش را می زند، استراتژی مشارکت حداقلی است. چون آنها در مشارکت حداقلی آنها با سقف محدودی از آرای منسجمی که دارند، می توانند برنده باشند. ولی اگر مشارکت حداکثری باشد، و توده های خاموش جامعه به حرکت دربیایند و نوعی از رفتار را مثل مجلس ششم یا دوم خرداد 76، متن جامعه ایران به حرکت درآمد و آن حضور گسترده را از خود نشان داد، در آن حضورهای میلیونی اصولگراها و جریانهای راست جایی در میان مردم ندارند و بازنده خواهند بود.
ش.ف.: یکی دیگر از نامزدهایی که شورای نگهبان رد صلاحیت کرده، دکتر ابراهیم یزدی رهبر نهضت آزادی است. احمد صدر حاج سید جوادی از بنیانگذاران نهضت آزادی در مصاحبه با رادیو فردا می گوید شورای نگهبان با این اقدام به بحران در کشور بیشتر دامن می زند.
احمد صدر حاج سید جوادی: شورای نگهبان به جای این که استعفا کنند و خواسته مردم را انجام دهند و افراد دیگری بیایند جای آنها بنشینند و مساله نظارت به این صورت و رد صلاحیت و نظارت استصوابی را به این عناوین خلاف قانونی که قرار گذاشتند اینها را کنار بگذارند و مطابق قانون اساسی رفتار بکنند و نظارت واقعی داشته باشند، به جای این آمده اند خلاف قانون رفتار کردند و این آقایان را رد کردند. حالا به این ترتیب به ضرر دستگاه رفتار کردند و کار را به بن بست رساندند و بحران مملکت را به آخرین حد و مرز انفجار رساندند و متوجه نشدند که برخی از اینها را رد صلاحیت نمی کردند، البته مردم به تحقیق طرفداران اینها خیلی بیشتر شرکت می کردند. اما الان هیچیک از طرفداران اینها در انتخابات شرکت نخواهد کرد. نهضت آزادی کلمه تحریم را در هیچ موردی انتخاب نکرده و اظهار نکرده و هیچ انتخابات و عملی را تحریم نکرده. اما، نهضت آزادی، در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نخواهد کرد.
ش.ف.: در واکنشی دیگر به رد صلاحیت بیش از هزار کاندیدای ریاست جمهوری اسلامی، دکتر عبدالکریم لاهیجی نایب رئیس جامعه های دفاع از حقوق بشر می گوید هیجیک از شرایطی که در ماده 21 اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده، در انتخابات ریاست جمهوری ایران رعایت نشده است.
دکتر عبدالکریم لاهیجی: ما در مقابل یک انتخاباتی هستیم که دو درجه ای است. یعنی اول شورای نگهبان هر چه بخواهد می کند. دوم این که عمومی است و بخش بزرگی از مردم نمی توانند به عنوان کاندیدا در این انتخابات شرکت کنند و آزاد نیست و به طور کلی هیچیک از شرایطی که در ماده 21 اعلامیه جهانی حقوق بشر درباره انتخابات و حق واگذاری اختیارات حکومتی و قانونگذاری از طرف مردم به یک یا چند نفر پیش بینی شده، متاسفانه در این انتخابات رعایت نمی شود.
ش. ف.: به عقیده دکتر صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی در ایران، اقدام شورای نگهبان در رد صلاحیت کاندیداها بیش از همه این نکته را ثابت می کند که این انتخابات آزاد نیست و می گوید که در آن شرکت نخواهد کرد.
صادق زیبا کلام: هر که می خواهد بگوید که این انتخابات آزاد نیست، آفتاب آمد دلیل آفتاب، هر کس بخواهد این حرف را مطرح بکند، بهترین دلیلی که می تواند بیاورد عملکرد شورای نگهبان است، رد صلاحیت دکتر معین است. من خودم هم اعلام کرده ام در انتخابات شرکت نمی کنم، منتها همه حرفها نشان دهنده این است که کسانی که می خواهند در مورد مساله حقوق بشر، در مورد مسائل دیگر به ما ایراد بگیرند، بهترین چیزی که می توانند استناد بکنند، عملکرد شورای نگهبان است.
