سال کروناست و درس و مدرسه دانش‌آموزان تحت تأثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفته است. در بیشتر کشورهای جهان سلامتی دانش‌اموزان و معلمان حتی به حضور در مدرسه و دانش آموختن ترجیح داده شده است.
با این حال جانشین سازمان بسیج دانش‌آموزی ایران می‌گوید روز هشتم آبان ماه -اگر شرایط مهیا باشد- دانش‌آموزان را در بهشت‌زهرا در کنار یادمان حسین فهمیده جمع می‌کنیم و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی یاد ۳۶ هزار شهید دانشآموز را گرامی می‌داریم.
Your browser doesn’t support HTML5
جامعه: راهپیمایی «روز دانشآموز» بر پشت بام خانه‌ها
پیش از هر چیز از سعید پیوندی، جامعه‌شناس آموزشی می‌پرسم آیا وجود آنچه بسیج دانش‌آموزی شهدای دانشآموز می‌خواند در نهاد آموزش یک کشور، موضوع یادمان و یادبود است یا نقض آشکار حقوق کودکان؟ آقای پیوندی می‌گوید:
«من فکر می‌کنم همه کسانی که اخبار آموزشی سه چهار سال اخیر ایران را دنبال کرده‌اند در جریان مخالفت شدید آقای خامنه‌ای و نزدیکان ایشان با سند ۲۰۳۰ یونسکو بودند. برای اینکه در این سند از جمله موردی وجود داشت که از کشورهایی که به نوعی از کودکان در امور نظامی استفاده می‌کنند، به آنها آموزش نظامی می‌دهند و آنها را به هر حال درگیر مسائل نظامی می‌کنند انتقاد می‌کرد.
ایران یکی از آن نظام‌هایی است که خطاب یونسکو به آنهاست. نظامی که در گذشته‌های دورتر این کار را به طور گسترده کرده و در این سال‌ها هم سعی کرده که این فضای رزمی و نظامی و جنگی را در مدارس ایران و بخصوص در دبیرستان‌ها [حفظ کند]. این سیاستی است که در مغایرت کامل با میثاق‌های بین‌المللی حقوق کودکان قرار دارد.»
پیمان‌نامه حقوق کودک، هرگونه شرکت کودکان در جنگ را ممنوع دانسته است اگرچه در زمان جنگ ایران و عراق، ایران هنوز عضو این پیمان‌نامه نبود. پگاه بنی‌هاشمی، حقوق‌دان از قوانین بین‌المللی در این زمینه می‌گوید:
«در دهه هفتاد میلادی جامعه بین‌الملل به فکر این افتاد که روی پیمان‌هایی برای ممنوعیت استفاده از کودکان در جنگ‌ها شروع کنند به کار کردن. پیمان‌نامه حقوق کودک در جامعه بین‌المللی تصویب شد که در ماده ۳۸ آن به صوت اختصاصی از این صحبت می‌کند که گروه‌های سیاسی نباید از افراد زیر ۱۵ سال در جنگ استفاده کنند. بعدها در پروتکل اختیاریِ شرکت کودکان در جنگ هم از طرفین درگیری خواسته که این بار به افراد زیر ۱۸سال اجازه شرکت در جنگ داده نشود.
این پروتکل هر فرد زیر ۱۸ سال را کودک می‌نامد و خواستار خمایت همه‌جانبه دولت‌ها و حکومت‌ها از افراد زیر ۱۸ سال است»
با این حال جشن یادمان گرفتن برای سربازکودکانی که جنگ بزرگسالان جان آنها را گرفت و تبلیغ جنگ و شرکت دانش‌آموزان در جنگ موضوعی است که سعید پیوندی ، جامعه‌شناس آموزشی می‌گوید احتمالا تنها در سیستم آموزشی ایران وجود دارد:
«کشورهای بسیار کمی را داریم که احتمالا چنین برنامه‌هایی را برای دانش‌آموزان‌شان در نظر می‌گیرند. برنامه‌هایی که سویه نظامی دارد و بحث آن جنگ و درگیری با کشورهای دیگر و کاربرد اسلحه و آلات نظامی است.
این در ایران با حضور بخشِ نظامی حکومت [در نهاد آموزش] همچنان فعال مانده و تأثیر بسیار منفی آن برای جامعه و فرهنگ جوانان این است که ما نسلی را به جای آموزش صلح و دوستی با کشورهای دیگر و آموزش همزیستی مسالمت‌آمیز در داخل و خارج کشور، با فرهنگ جنگ‌جویی و با دشمنی با دیگران می‌خواهیم تربیت کنیم.
می‌توان با اطمینان گفت که این حجم از برنامه‌های خصمانه و نظامی یک چیز استثنائی در دنیاست و شاید ایران تنها کشوری باشد که چنین برنامه‌هایی را برای دانش‌آموزان در مدارس اجرا می‌کند.»
جانشین سازمان بسیج دانش‌آموزی در نشست خبری خود، کودک‌سربازان را «دلاورمردانی کوچک» دانسته که به گفته او می‌توانند الگوی نسل امروزی دانش‌آموزان باشند. علاوه بر این و به گفته همین مقام مسئول به مناسبت هفته بسیج دانش‌آموزی کتابی حاوی درس از مکتب حاج قاسم هم طراحی شده و در دست تدوین است!
همزمان مسابقه‌هایی فراتر از برنامه درسی معمول در نظر گرفته شده. مسابقه‌هایی مثل «متن‌نویسی با موضوع «چرا مرگ بر آمریکا؟»، پیام تصویری به سربازان آمریکایی با موضوع خروج آنها از منطقه و انتقام سخت خون شهید حاج قاسم سلیمانی و همچنین نقاشی با موضوع استکبارستیزی و ترسیم جنایات آمریکا! سعید پیوندی تأکید می‌کند:
«در همه جای دنیا برنامه‌های فوق درسی به برنامه‌های ورزشی و شاد یا فعالیت‌های جمعی در حوزه محیط زیست یا فعالیت‌های مشابه اختصاص دارند. در ایران ما ۱۶۶ برنامه آموزشی داریم که خارج از محتوای درسی در سال به دانش‌آموزان تحمیل می‌شود که بخش عمده آن سیاسی و ایدئولوژیک و دینی هستند که نه تنها ارتباطی با سن بچه‌ها و روحیه و نیازهاشان ندارد بلکه حتی از نظر کارایی و تأثیرشان روی بچه‌ها هم زیر سؤال است که اصلا به طور کلی این نوع برنامه‌ها چه نوع تأثیری بر بچه‌ها گذاشته و تا چه حد حکومت توانسته ایدئولوژی خودش را به نسل جوان تحمیل کند؟»
اینجاست که پگاه بنی‌هاشمی، حقوق‌دان تاکید می‌کند موضوع فقط شرکت ندادن کودکان در جنگ هم نیست. حتی قرار دادن آنها در معرض تبلیغات جنگی و ایدئولوژیک هم منع شده است:
«محدود به استفاده از کودکان در جنگ هم نمی‌شود. استفاده از کودکان حتی در پروپاگاندایی که مربوط به جنگ می‌شود، مثل مواردی که ما از کودکان استفاده می‌کنیم برای تبلیغ جنگ‌آوری هم [شامل این ممنوعیت می‌شود]. ما می‌بینیم که متأسفانه در جنگ ایران و عراق، بسیاری از کسانی که شهید شدند یا برگشتند و با مسائل بسیار جدی روبه‌رو شدند افرادی بودند که زیر ۱۸ سال بودند و حتی ۱۳ و ۱۴ و در سنین خیلی کم هم از آنها استفاده شد.
من به عنوان حقوق‌دان معتقد هستم که همان طور که در معاملات مالی و حتی در عقود غیرمالی هم به این موضوع اشاره می‌کنیم که یک فرد باید دارای اهلیت باشد، افراد زیر ۱۸ سال اهلیت لازم را برای شرکت در جنگ هم ندارند. من حتی فقدان اهلیت و قصد و رضا در کودکان زیر ۱۸ سال را به اندازه‌ای می‌دانم که اجازه والدین هم نمی‌تواند مناسب باشد برای اینکه آنها بخواهند به جنگ [بروند] و خودشان را به خطر بیاندازند.
به این دلیل که حتی گاهی اوقات افراد قربانی افکار والدین خودشان می‌شوند. ممکن است آن کودکی که زیر ۱۸ سال در صحنه جنگ حاضر می‌شود، بعدها با خودش فکر کند که این یک موضوع احساساتی بود و موضوعی بود که من به اندازه کافی به آن اشراف نداشتم و قربانی خواستِ پدر و مادرم یا قربانی تشویقِ آنها شدم.»
همه اینها به کنار. در اوج بحران کرونا آیا برگزاری مراسمی از این دست تهدیدی برای سلامت دانش‌اموزان و معلمان نیست؟ سعید پیوندی پاسخ می‌دهد:
«در شرایطی که کرونا در ایران هم مثل برخی کشورهای دیگر به این میزان اوج گرفته به جای اینکه ما به طرف محدود کردن ارتباطات و ایمن‌سازی فضاهای آموزش و محیط‌های اجتماعی برویم با چنین برنامه‌هایی در حقیقت بحران این اپیدمی را تشدید می‌کنیم و با همه قول‌هایی که داده می‌شود درباره رعایت پروتکل‌ها، ما در عمل می‌دانیم که چنین چیزی به طور واقعی در ایران وجود ندارد و این نوع ابتکارات حتا می‌تواند از نظر بهداشتی هم وضعیت ایران را بدتر کند.»
جانشین سازمان بسیج دانش آموزی البته اعلام کرده که امسال تجمع ۱۳ آبان برگزار نمی‌شود و از دانش‌آموزان خواسته است، ساعت ۹ صبح روز ۱۳ آبان با تهیه فیلم از خود در فضای عمومی مانند پشت‌بام خانه‌ها، حیاط محله با صدای رسا «مرگ بر آمریکا» بگویند. او گفته اگر دانش‌آموزان خلاق باشند پرچم‌های آمریکا و به گفته او رژیم صهیونیستی را درست می‌کنند و آتش می‌زنند، و به این ترتیب به امتیاز آنها بیفزایند!
باید امیدوار بود بازی با آتش سلامت دانش‌آموزان و خانواده‌هاشان را به خطر نیاندازد.