وقتی حکومت حتی با حیوان خانگی شما کار دارد

اگر فکر می‌کنید حکومت در ایران تنها با نوع پوشش شهروندان کار دارد، با دین و مذهب مردم، با رابطه‌هاشان، با سلیقه‌ و سبک زندگی‌شان یا با چیزی که می‌خورند یا با چیزی که می‌نوشند، اگر فکر می‌کنید حکومت تنها به اینها کار دارد، اشتباه می‌کنید. حکومت در ایران حتی به حیوان خانگی شما هم کار دارد. نمونه‌‌اش؟ امام جمعه و نماینده ولی فقیه در رشت که در سخنانی به‌شدت از نگه‌داری سگ‌ها و آوردن سگ‌ها به خیابان انتقاد کرد.

آیت‌الله رسول فلاحتی در خطبه‌های نماز جمعه در مصلای رشت نگهداری از سگ‌ها به گفته او بی‌حجابی را بلایایی هم ردیف با کرونا دانست و از این که عده‌ای به گفته او بین سگ و فرزند خود تفاوتی قائل نیستند ابراز نگرانی کرد.

اما موضوع همین جا پایان نگرفت؛ یک هفته پس از حرف‌های امام‌جمعه رشت، دادستانی استان گیلان از سازمان دامپزشکی این استان خواست اطلاعات شهروندانی را حیوان خانگی دارند در اختیار دادستانی بگذارد.

وقتی حکومت حتی با حیوان خانگی شما کار دارد

امید توشه، روزنامه‌نگار و فعال حقوق حیوانات جزئیات بیشتری دارد: «نامه‌ای از سوی دادستانی استان گیلان خطاب به دامپزشکی‌های این استان و از جمله شهر رشت منتشر شد که اسامی و شماره تلفن کسانی که حیوانات خانگی از جمله سگ و گربه دارند را به دادستانی معرفی کنند. این اتفاق باعث شد که کسانی که حامی حیوانات خانگی هستند در شبکه‌های اجتماعی واکنش‌هایی داشته باشند و به این حکم اعتراض کنند. این باعث نگرانی مردم شده. در هر صورت شماره تلفن و هویت این افراد نزد کلینیک‌های دامپزشکی در واقع حریم خصوصی است».

او اضافه می‌کند: «مخالفت‌ها با حیوانات خانگی در سراسر کشور و از جمله در ایران همچنان دارد. ما خبرهای متعددی داریم از نیروی انتظامی که هر گونه سگ‌گردانی و گردش سگ‌ها در شهرهای مختلف ایران از جمله تهران و رشت از نظر قانونی دارای مشکل است و اگر چنین موردی دیده شود، حتی در اتومبیل شخصی افراد با آن برخورد خواهد شد».

اشاره آقای توشه به مواجهه حکومت در ایران با موضوع حیوانات خانگی است که تنها هم به رشت محدود نمی‌شود و اولین بار هم نیست که مطرح می‌شود. سال گذشته هم پلیس تهران درباره آنچه سگ‌گردانی می‌خوانند اعلام کرد که پلیس با شهروندانی که همراه سگ‌شان در خیابان‌ها دیده شوند برخورد می‌کنند.

فرمانده انتظامی تهران بزرگ حتی اعلام کرد که حمل سگ در داخل اتومبیل‌های شخصی هم ممنوع است. این بار اما نگرانی‌های دیگری هم برای شهروندانی که سگ دارند وجود دارد.

امید توشه می‌گوید: «نکته مهم این است که در رشت، منابع خبری و کسانی که این موضوع را پی‌گیری کرده‌اند از اداره کل دامپزشکی خبر می‌دهند که دامپزشکی استان گیلان اعلام کرده که اگر هر مورد سگ‌گردانی مشخص شود و اگر سگی در این خصوص توسط نیروی انتظامی توقیف شود، به صاحبش برگردانده نمی‌شود. در مورد این که سرنوشت این سگ‌ها چه خواهد شد ابهام وجود دارد ولی به نظر می‌رسد که ممکن است این سگ‌ها امحا شوند و کشته شوند که خب این خبر بسیار تلخی است و ناراحت‌کننده است که در شرایط فعلی اقتصادی یا وضعیتِ قرمزِ کرونا در استان‌های مختلف کشور از جمله استان گیلان، تمرکز بخشی از نیروهایی که در واقع حافظ امنیت کشور هستند روی موضوعی مثل سگ‌گردانی باشد و این بسیار ناراحت‌کننده است و بسیاری از حامیان حیوانات در سراسر کشور را نگران کرده است».

ترسی که در گفت‌وگو با این شهروند ساکن رشت هم احساس می‌کنم. او می‌گوید: «بعد از این اتفاقات اخیر، سگ من مریض شده و واقعا ترسیدم که او را به دامپزشکی ببرم چون گفتند که یک سری مشکلاتی هست و پلیس گیر می‌دهند و از این حرف‌ها».

او که از کودکی با سگ خانگی‌اش زندگی کرده از تجربه‌های متعددِ ترس و آزار و حتی دستگیری از سوی نیروی انتظامی به خاطر سگ داشتن می‌گوید. این فقط یکی از تجربه‌هاست: «ما داشتیم قدم می‌زدیم، سگ من جثه‌اش بزرگ بود و سگ خوشگل و توی چشمی بود. من دیدم که یک آقای نیروی انتظامی با یک موتورسیکلت جلوی من ایستاده. آمد جلو و با پرخاش گفت که شما چرا سگ دارید؟ و باید سگت را به من تحویل بدهی. من پیاده بودم و ماشین نداشتم. در جاده‌ای هم بودم که تنها من بودم. تنها کاری که توانستم بکنم این بود که با زحمت این سگ را بغل کردم و یک چوب گرفتم دستم و فریاد می‌زدم که تو حق نداری سگ من را از من بگیری. می‌خواست اصلا با موتورسیکلت‌اش بیاید روی من.
وقتی آمد پایین و من احساس کردم که می‌خواهد با من دست بزند من با یک دستم محکم زدم روی سینه‌اش و گفتم تو حق نداری به من دست بزنی. مگر نامحرم نیستی؟ نمی‌دانم بی‌سیم زدن یا داستان چه بود که ناگهان دیدم دو تا ماشین دیگر هم هست. خوشبختانه همان لحظه پدرم رسید و شروع کرد با آنها صحبت کردن. من هم از آن فرصت استفاده کردم و با سگم برگشتم سمت خانه.
جالب این است که پدر من را با ماشین‌اش بازداشت کردند و بردند در پاسگاه محل. به او گفتند تا دخترت سگ‌ش را ندهد ما اجازه نمی‌دهیم تو و ماشین‌ت بروید!
پدرم گفت اگر می‌توانید از خودش بگیرید،‌ او سگ‌ش را از خودش جدا نمی‌کند. خلاصه با کلی واسطه - چون همه هم‌محلی هستند و همدیگر را می‌شناختند- ختم به خیر شد اما من ساعات بدی را تجربه کردم».

تجربه‌هایی از این دست تجربه‌های آشنایی برای شهروندان ایرانی است که حیوان خانگی و مخصوصاً سگ دارند.

نگاه نهادهای مختلف حکومت به نگه‌داری حیوانات خانگی تا آنجا منفی، ایدئولوژیک و بازدارنده است که امام جمعه رشت در سخنانش از اینکه خانواده‌ها سگ خود را به اندازه فرزندشان دوست بدارند انتقاد کرده است.

انتقادی که امید توشه، روزنامه‌نگار می‌گوید دیدگاه اشتباهی است: «خب این کاملاً اشتباه است. تعداد کسانی که در سال‌های اخیر حیوانات خانگی را به سرپرستی گرفته‌اند و در خانه‌هاشان نگه‌داری می‌کنند بسیار افزایش پیدا کرده و بسیاری از این افراد دارای فرزند هستند و فرزندانی دارند. به اضافه این که نگه‌داری از حیوانات خانگی در فرهنگ سنتی ایرانی جای بخصوصی دارد. بخصوص در مناطق روستایی سگ و گربه نگه‌داری می‌کنند و انس و الفت ایرانیان با حیوانات خانگی سابقه درازی دارد. اما متأسفانه یک تلقی رسمی وجود دارد که حیوانات خانگی را مخالف آرودنِ فرزند می‌دانند که اصلا این طور نیست. در جامعه شهری در بسیاری از خانواده‌های ایرانی این دو هیچ منافاتی با هم ندارد».

هر چند دقیقاً روشن نیست که چرا شهروندان باید درباره میزان و شکل دوست داشتن‌هاشان به امام جمعه و نیروی انتظامی توضیح بدهند، شهروندی که این هفته از رشت مهمان مجله جامعه رادیوفرداست می‌گوید البته این تنها حکومت و نهادهای وابسته به آن نیستند که نگهداری از حیوانات خانگی را هر روز برای مردم دشوارتر می‌کنند.

او می‌گوید بسیاری از شهروندان هم نگاه خوشایندی به نگهداری از حیوانات خانگی ندارند: «همسایه‌‌ها خیلی راحت می‌آیند در خانه‌ات را می‌زنند و به تو توهین می‌کنند. این حیوانات به ما و به همه اطرافیان‌مان عشق می‌دهند اما چون قانون پشت آنهاست و چون این حکومت ضد سگ است، ضد زن است و ضد هر چیز دیگری است که من کاری به آن ندارم ولی اینها هم چون می‌دانند که قانون پشت آنهاست ما را این طور تهدید می‌کنند. ما کسانی که حیوان خانگی داریم با تهدید زندگی می‌کنیم. ناخواسته باید قلدربازی دربیاوریم و جلوی این آدم‌ها بایستیم به خاطر این که اینها بچه‌های ما هستند».

نقشی که شنونده ما به آن اشاره می‌کند، نقش مردم در رویارویی با نگهداری از حیوانات خانگی نقشی است که اتفاقا آیت‌الله فلاحتی، امام جمعه رشت بر آن تاکید می‌کند. امام جمعه رشت از مردم خواسته است که موارد به گفته او هنجارشکنی را به دستگاه قضا اطلاع دهند تا سریع‌تر و گسترده‌تر وارد عمل شوند. او از مردم خواسته است نسبت به به گفته او هنجارشکنی‌هایی مانند سگ‌گردانی بیشتر حساس باشند و نهی از منکر کنند.

قوانین مشخص و دقیقی در ایران برای نگهداری از حیوانات خانگی، حق و نحوه حضور آنها در فضاهای شهری و وسایل حمل‌ونقل عمومی، پارک‌ها و سطح شهر وجود ندارد. موضوعی که باعث سردرگمی و نگرانی صاحبان حیوانات خانگی شده است.