در فصل جاری لیگ برتر فوتبال ایران، هفته‌ای نیست که سرمربیان و هواداران تیم‌های مختلف، قضاوت‌ها را مشکوک و توطئه‌آمیز قلمداد نکنند.
دلیل افزایش انتقادات و اتهامات نسبت به داوران چیست؟ آیا همه نارضایتی‌ها را می‌توان فرافکنی و غیر واقعی دانست؟
بررسی مناسبات و روند تصمیم‌گیری‌ها در کمیته داوران فدراسیون فوتبال نشان می‌دهد که مجموعه گسترده‌ای از اتفاقات غیرقانونی در این عرصه به وقوع پیوسته و بارها در رسانه‌های رسمی منتشر شده.
تعداد داوران قضاوت‌کننده در هشت هفته آغازین لیگ برتر امسال، غیرطبیعی و بیسابقه بوده. ۳۶ داور، ۷۷ کمک داور و ۳۹ داور چهارم! آن هم در شرایطی که موفق‌ترین داوران ایران همچون خورشیدی، سيدعلی، بیژن حیدری، کرمانشاهی، عرب براقی، ناظمی، اکرمی، کاظمی، زاهدی‌فر، صفایی و اکبریان حداکثر دو قضاوت داشته‌اند.
اوضاع برای کمک داوران برجسته نیز چنین بوده اما در خصوص داوران چهارم، به مراتب بغرنج‌تر است و اشخاصی بدون سابقه روشن در لیگ یک و حتی لیگ دو، در این هشت هفته کنار زمین بوده‌اند.
دلیل اصلی این موضوع، چیدمان انتخاباتی از سوی کمیته داوران و تلاش برای جلب آرای بیشتر از هیئت‌ها در انتخابات پیش رو است.
علی خسروی پیشکسوت داوری می‌گوید: «۴۰ سال است در فوتبالم. در دنیا بیسابقه بوده که برای هشت هفته، از ۱۴۰ داور استفاده شود. تعداد قضاوت‌های داوری که طی دو سال، ۲ بار در لیگ سوت زده، با تعداد قضاوت‌های داور بین‌المللی برابری می‌کند. انگار سهمیه‌‌بندی بنزین است».
خسروی به خبرگزاری ایرنا گفته: «نهادهای نظارتی باید ورود کنند و به افرادی که می‌خواهند برای هیئت رئیسه نامزد شوند، اجازه چیدمان داوران را ندهند.»
سفرهای استانی فریدون اصفهانیان سرپرست کمیته داوران و مسعود مرادی عضو این کمیته در قالب ماموریت اداری، بر خلاف مقررات است و صرفاً کارکرد انتخاباتی دارد.
اسفند ۹۳ در برنامه ۹۰ گفته شد که آقای اصفهانیان که با زبان انگلیسی ناآشناست، در کلاس دانش افزایی بین‌المللی با تقلبی که نوید مظفری به او می‌رساند، توانست کلاس را پشت سر بگذارد.
نوید مظفری به عادل فردوسی‌پور گفت در آن جلسه، به سایر داوران ایرانی هم کمک کرده و در واقع تقلب رسانده است.
در همان برنامه، رضا غیاثی (کارشناس داوری) گفت اصفهانیان باشگاهی در لیگ دسته دوم دارد به نام شهدای زنجان. او ضمن حضور در مسابقات این تیم، بین دو نیمه به رختکن داوران می‌رود تا آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
حالا هر چه زمان انتخابات فدراسیون نزدیک‌تر می‌شود، تصمیمات خودسرانه و اقدامات غیرقانونی کمیته داوران نیز افزایش می‌یابد.
آقای اصفهانیان به عباس صوفی رئیس هیئت فوتبال همدان دستور داد رئیس کمیته داورانش را برکنار کند، در غیر این صورت قضاوتی به داوران همدانی داده نخواهد شد.
حق الزحمه داوران از هفته بیست و یکم فصل قبل پرداخت نشده، اما داوران خوزستانی را مجبور کردند نفری ۲۰۰ هزار تومن واریز کنند تا هدیه‌ای برای آقای اصفهانیان تهیه شود.
رسوایی دیگر در صدر کمیته داوران، معامله زمين سقالكسار است که پولش توسط اصغر مؤمنی از فعالان خرید و فروش در ویلا و زمین در گیلان پرداخت شد.
مبلغ خريد زمين ٣٠٠ ميليون تومان بود كه از حساب آقای مومنی پرداخت شده. با این حال پس از ارائه مستندات به فدراسیون فوتبال، كميته اخلاق تشخيص داد که اين معامله شخصی بوده و ربطی به امور داوری ندارد؛ مراوداتی که باعث شد امیر عرب براقی كه ٣ سال در آکادمی آسیا بود از لیست داوران بین‌المللی خط بخورد و به جای او اصغر مومنی وارد لیست بین‌المللی شود.
عرب براقی در این باره گفت: «برای پرورش من بالای یک میلیارد از بیت‌المال هزینه شده تا دوره ببینم و الیت شوم. اما اصفهانیان برای مسائل شخصی مرا از لیست خارج کرد. چرا وقتی از لحاظ فنی ایراد نداشتم باید قربانی مسائل پشت پرده شوم؟»
او به خبر ورزشی گفت: «مدارکی هم وجود دارد که به رسانه‌ها رسیده و حتی در تلویزیون موجود است. نمی‌دانم چرا نهادهای نظارتی ورود نمی‌کنند؟ حرف زور نمی‌زنم و زیر بار حرف زور هم نمی‌روم. حقم را می‌گیرم و اجازه نمی‌دهم از سکوتم سوء استفاده شود.»
انعکاس این موضوع باعث واکنش امور حقوقی فدراسیون فوتبال شد. صفی‌الله فغانپور مسئول این کمیته تایید کرد اصفهانیان یک قطعه زمین را با کمک اصغر مومنی خریده است.
با این حال آقای فغانپور این مسئله را تخلف ندانست و گفت: «قرار شد اصفهانیان زمانی پول را بپردازد کند که سند به نامش شود. پول را به حساب مومنی واریز کرده و مومنی یک فقره چک تضمینی به اصفهانیان داده.»
مسئول امور حقوقی فدراسیون در توضیحاتش، نام احمدی از کارکنان دپارتمان را هم به زبان آورد که در جابجایی چک‌ها نقش داشته.
فغانپور اما به جای تقبیح این رفتار که کمیته داوران را به بنگاه معاملات ملکی تبدیل کرده، تهدید نمود که «با مسببین خبرسازی علیه کمیته داوران، اقدام قضایی صورت خواهد گرفت».
سایت ورزش نوشته است: «اصفهانیان دو سال قبل به خاطر بازنشستگی مجبور شد از ریاست کمیته داوران استعفا دهد اما اینکه بار دیگر به این سمت نایل آمده عجیب به نظر می‌رسد.»
حالا مسعود مرادی که قبل از همکاری با کمیته داوران، منتقد سرسخت اصفهانیان بود، دو روز زودتر به شهرهای محل مسابقات می‌رسد و در دفاع از اصفهانیان جلساتی برگزار می‌کند که خارج از ضوابط رایج نظارتی بر لیگ است.
اتفاق شگفت‌آور اینکه تشابه اسمی مسعود مرادی و جلال مرادی ناظر و نماینده فدراسیون و ماموریت همزمان آنها در هفته سوم لیگ برتر، باعث افشای یک قانون‌شکنی دیگر شد.
در دیدار تیم‌های تراکتور با سپاهان، هدایای غیرقانونی از جمله کیف نفیس چرمی که برای مسعود مرادی در نظر گرفته شده بود، به خاطر اشتباه مسئول هتل، به اشتباه در اتاق جلال مرادی قرار گرفت.
با اعتراض و پیگیری مسعود مرادی، کارکنان هتل هدایا را از اتاق جلال مرادی برداشته و به اتاق مسعود مرادی بردند.
پذیرفتن هدیه توسط کادر داوری و نظارت، آن هم در رقابتی که قرار است به قضاوت و نظارت بپردازند، به مثابه اخذ رشوه تلقی می‌شود. طبق مقررات فیفا و فدراسیون فوتبال ایران آنها باید محروم شوند اما فدراسیون فوتبال مدت‌هاست رئیس ندارد و مسئولین کمیته‌ها آزادانه‌تر از همیشه به صورت خودمختار و فراقانونی رفتار می‌کنند.
علیرضا سهرابی مسئول چیدمان داوران، به اعتراضات و شکایات مستند داوران با تجربه که تخلفات را گوشزد می‌کنند پاسخ نمی‌دهد.
آقای سهرابی نامزد انتخابات فدراسیون فوتبال برای هیئت رئيسه است. اغلب رسانه‌های ورزشی به دلیل ارتباطات متقابل یا واهمه از عواقب افشاگری، تمایلی به پیگیری این سوژه ندارند.
قانون‌شکنی مکرر در فرایند انتخاب داوران، تبدیل به رویه شده. عباس راکی که ریاست کمیته داوران خوزستان را بر عهده دارد، همزمان به عنوان داور به قضاوت می‌پردازد!
آقای راکی در جمع داوران به داشتن «فیلم خصوصی» از عبدالکاظم طالقانی عضو هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال اشاره کرده است.
کمک داوری به نام سیاوش باقرنژاد که در دستجات پایین‌تر هم قضاوت‌های کافی نداشته، به دلیل رابطه با هدایت‌الله ممبینی عضو هیئت رئیسه فدراسیون و تاجگردون نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی، در لیگ برتر پرچم می‌زند.
شکایت‌های متعددی از او در خصوص تطمیع و تحریک داوران برای قضاوت رقابت‌های لیگ در گچساران، به کمیته داوران ارسال شده اما خبری از پیگیری و تشکیل پرونده نبوده است.
حسین نیرویار در کمیته داوران که حتی فاقد بالاترین مدرک داوری ملی است، همزمان دبیری هیئت آذربایجان غربی را برعهده دارد.
او در بازی‌های نود ارومیه در لیگ دسته اول، برخلاف مقررات کنار زمین می‌ایستد. داوران می‌گویند اگر در بازی‌های این تیم رضایتش را جلب نکنند، برای چند هفته رنگ قضاوت را نمی‌بینند.
جالب اینکه فصل قبل طی اتفاقی بیسابقه در فوتبال جهان، محمدحسین ترابیان داور بازی نود ارومیه و استقلال خوزستان، نیرویار را که ناظر بازی بود، به دلیل زورگویی به داور چهارم از کنار زمین اخراج کرد.
در فصل جاری لیگ برتر، تیم فوتبال استقلال بیشترین اتهامات را نسبت به روند قضاوت‌ها مطرح کرده. این تیم در هفته چهارم مقابل پیکان با تساوی بدون گل متوقف شد.
حسین گلشنی کمک داور این مسابقه، فقط تجربه یک قضاوت را در لیگ برتر داشت. هفته قبل از بازی استقلال و پیکان، اصفهانیان و مرادی از کمیته داوران، مهمان آقای گلشنی بودند.
این روابط، الزاماً به معنای فساد، تبانی و دستکاری در نتایج لیگ برتر نیست. اما مناسبات شخصی در چیدمان داوری، باعث بی‌اعتمادی به کیفیت سلامت قضاوت‌ها شده.
علیرضا یزدانی ناظر داوری فدراسیون که دفاع از پایان‌نامه خود را مرهون مصطفی بینش (از داوران چهارم بی‌تجربه) است، برای جبران محبتش، فرصت قضاوت در لیگ برتر را به ایشان هدیه داد.
آقای بینش هنگام تست کرونای داوران تهرانی در حضور آنها گفت اگر نامش در لیست لیگ یک هم نباشد، با نظر مساعد سهرابی و یزدانی در این فصل قضاوت خواهد کرد.
حذف نام علیرضا فغانی از لیست داوران بین المللی ایران، آخرین اقدام تمامیت خواهان کمیته داوران بود که با اعتراض گسترده خانواده فوتبال، این تصمیم تغییر کرد.
اعضای گروه بازبینی کمیته داوران نیز به رنگ انتخابات درآمده‌اند. حسین عسکری که سردرمدار مخالفین سیستم کنونی بود، در پی همکاری با کمیته، ناگهان دست از انتقاد برداشت و تبدیل به موافقی سرسخت شد.