سال گذشته در بهمن ماه، جشنوارهٔ برلین زیر سایهٔ کرونا برگزار شد. چین و ایران و ایتالیا مراکز شیوع ویروس بودند، اما هنوز این ویروس نابه‌کار سازوکار جهان را مختل نکرده بود و جشنوارهٔ برلین توانست به‌شکل معمول برگزار شود.
امسال هم به نظر می‌رسید جشنوارهٔ برلین مانند ونیز بتواند با رعایت مقررات بهداشتی به‌شکل همیشگی برگزار شود، اما تلاش برپاکنندگان با مخالفت دولت روبه‌رو شد و سرانجام آن‌ها تن دادند به جشنواره‌‌ای غریب و نامعمول: نمایش پنج روزهٔ آنلاین فیلم‌ها برای اهالی سینما و مطبوعات در ماه مارس که از دوشنبهٔ این هفته آغاز شده و بعدتر نمایش فیلم‌ها در تالارهای سینمای برلین برای مخاطب عام در ماه ژوئن که البته با اوضاعِ کماکان نابسامانِ کرونایی، تحقق آن چندان هم آسان هم نیست.
نتیجه اینکه برلین در طول ۷۱ سال برگزاری، حالا غریب‌ترین و متفاوت‌ترین جشنواره‌‌اش را از سر می‌گذراند که در آن منتقدان سینما به جای تماشای فیلم‌ها بر پردهٔ عریض و طویل تالار هیجان‌انگیز برلیناله، آن‌ها را روی صفحهٔ تلویزیون‌های خود تماشا می‌کنند.
برلیناله ۲۰۲۰ «شیطان وجود ندارد»، اثر محمد رسول‌اف، برنده خرس طلایی جشنواره فیلم برلین شداما از سویی به نظر می‌رسد حال و هوایی کرونایی کیفیتِ آثار و حضورِ فیلمسازان شاخص را هم تحت تأثیر قرار داده تا آن‌جا که برلین امسال از نام‌های بزرگ خالی است. این جشنواره هر سال در بخش مسابقه حداقل سه یا چهار نام بزرگ جهان سینما را در خود جا می‌داد، اما امسال از این بزرگان خبری نیست و تحسین‌شده‌ترین نام‌های امسال فیلمسازان نسبتاً جوان‌تری هستند چون سلین سیاما که با فیلم «پرترهٔ زنی در آتش» در جشنوارهٔ کن سال ۲۰۱۹ درخشیده بود و از فیلمسازانی در حد و اندازهٔ بلا تار یا آکی کوریسماکی که بارها در بخش مسابقهٔ جشنواره برلین شرکت داشتهاند، خبری نیست.
شاید اینکه تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان کماکان فیلم‌های خود را برای نمایش در روزهای بهتری نگه داشتهاند و نیز شرایط ناپایدار فعلی و بسته بودن سینماها در غالب کشورها باعث شده بسیاری از نام‌های بزرگ منتظر شرایط بهتری برای نمایش فیلم خود در جشنواره‌ها باشند، ضمن اینکه برخی تهیه‌کنندگان اساساً با هر نوع نمایش آنلاین مخالف‌‌اند و حاضر نیستند فیلم‌های خود را در اختیار جشنواره‌‌ای آنلاین قرار دهند.
فیلم‌های دو روز اول بخش مسابقه غالباً نومیدکننده بودند و نوید جشنوارهٔ پرباری را نمی‌دادند. از این میان دیدنی‌ترین فیلم تا این‌جای کار محصولی بود از آلمان به نام «من مرد تو هستم» ساختهٔ ماریا شریدر که داستان ساده اما در عین حال درگیرکننده‌‌ای را روایت می‌کند: زنی میانسال برای آزمایش نوعی روبات که بر اساس علایق و انتظارات او از مرد ایده‌آلش ساخته شده، زندگی مشترک کوتاهی را با او آغاز می‌کند.
فیلم فضای جذابی خلق می‌کند و بدون اتلاف وقت از همان سکانس ابتدایی به جهان ابزوردی نظر دارد که در آن عشق هم به مقولهٔ فوق‌العاده پیچیده‌‌ای بدل شده و به نظر می‌رسد هوش مصنوعی زمانی برای حل این مشکل انسان هم اقدام خواهد کرد. طنز جذاب فیلم (از جمله اشارهٔ زن به مرد روباتی که این‌قدر کامل نباشد و مثل آدمیزاد اشتباه هم بکند) از نقطه‌های قوت فیلمی است که می‌خواهد خواسته‌های پیچیدهٔ یک زن در جهان امروز را بکاود و با حال و هوای زنانه‌‌اش، در نبود فیلم‌های دیدنی‌تر، بختی برای دریافت جایزه داشته باشد.
بیشتر در این باره: انتخاب محمد رسول‌اف به عنوان یکی از داوران برلیناله ۲۰۲۱امسال شش داور فیلم‌های بخش مسابقه را داوری خواهند کرد که از میان آن‌ها چهار نفر موفق شده‌‌اند در برلین حاضر شوند و ظاهراً فیلم‌ها را بر روی پرده در نمایش‌های خصوصی خواهند دید، اما محمد رسول‌اف، فیلمسازی که سال قبل خرس طلای جشنواره را برای فیلم «شیطان وجود ندارد» از آن خود کرد و امسال به عنوان یکی از داوران بخش اصلی در جشنواره حضور دارد، حضورش به‌شکل مجازی است.
او یکی از دو داوری است که نتوانسته به برلین برود و به نظر می‌رسد دلیل این غیبت، بیش از دلایل مربوط به کرونا، مسئلهٔ ممنوع‌الخروجی‌‌اش از ایران باشد که سال قبل هم مانع دریافت حضوری جایزه‌‌اش در برلین شد.
«قصیدهٔ گاو سفید»، ساختهٔ بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، تنها نمایندهٔ ایران در بخش مسابقه جشنواره است که برای دریافت خرس طلا با چهارده فیلم دیگر رقابت خواهد کرد، در حالی که هر سال در بخش مسابقه بیست فیلم (یا بیشتر) نمایش داشتند. این فیلم که سال ۱۳۹۸ در جشنوارهٔ فجر ایران به نمایش درآمده، با تغییرات عمده‌‌ای در برلین به نمایش در می‌آید.
«قصیدهٔ گاو سفید»
در بخش «مواجهه» اولین ساختهٔ بردیا یادگاری و احسان میرحسینی با عنوان «منطقهٔ پایانی» نمایش خواهد داشت که تجربهٔ متفاوتی در سینمای ایران است و سازندگان سعی دارند با ترکیب جریان سیال ذهن با واقعیت زندگی روزانه یک شاعر- فیلمنامه‌نویس (که می‌تواند آشکارا خود سازندگان فیلم باشد) فضای غیرمعمولی را خلق کنند.
فیلم «به‌زودی» ساختهٔ حامی رمضان در فنلاند با بازی بازیگران ایرانی و به زبان فارسی (از جمله شهاب حسینی در نقش پدر یک خانوادهٔ پناهجو) اولین نمایش جهانی‌‌اش را در جشنوارهٔ برلین در بخش «نسل» تجربه خواهد کرد.