در میان کردها، فارغ از هرگونه باور دینی، برپایی و بزرگداشت آداب و مراسم کهن و باستانی جایگاه ویژهای دارد. یکی از مهمترین این مراسم، جشن نوروزی (آتش نوروزی) یا بهکردی «آگر نوروز» است که از سنتهای کهن و دارای قدمتی طولانی در میان کردهاست.
نور و آتش در تمام دینهای بزرگ نمونۀ انوار الهی و مطهر پروردگار به شمار میآید و آتش در دین زرتشت نماد راستی است، چرا که آتش تنها مادهای است که پلیدی را به خود نمیگیرد؛ صحنۀ زیبای تقابل روشنایی آتش و تاریکی شب.
این جشنها در میان کردها هم مورد احترام است و ریشه در تاریخ کهن آنها دارد، چه کردهای سنیمذهب و چه پیروان یارسان.
سرخی من از تو؛ از دیروز تا امروز سرخی تو از من؛ از دیروز تا امروزهرچند تعدادی از ماموستاهای اهل تسنن کردستان عید نوروز را خلاف دین پیامبر دانستهاند و با آن مخالفت شدید کردهاند و اعلام کردهاند که مسلمانان فقط دو عید فطر و قربان دارند، اما کردها هر ساله این رسم باستانی را پرشورتر از همیشه برگزار میکنند.
در واقع فلسفه چهارشنبهسوری ریشه در افسانه سیاوش (بهکردی سیاوَخش) پسر کیکاووس دارد. سیاوش که ابراز علاقه نامادری خود، سودابه، را نمیپذیرد، با تهمت سودابه در مظان اتهام قرار میگیرد و کیکاوس دستور محاکمه میدهد. سیاوش برای اثبات بیگناهی به خواست پدر سوگند میخورد و از آتش عبور میکند.
امروزه سوگند را بهمعنای قسم میدانیم، اما در آن زمان آیینی برای خوراندن سم به گناهکار بوده است.
سیاوش از هفتخوان آتش به سلامت عبور میکند و کیکاووس، بهمناسبت این سربلندی، دستور برپایی جشن و روشن کردن آتش نوروزی در سراسر ایران میدهد.
گفته میشود که چهارشنبهسوری در شاهنامه فارسی برگرفته از شاهنامه کردی است که به گویش گورانی سروده شده و سینه به سینه و با فرهنگ شفاهی از روستاها قوت گرفته و رواج پیدا کرده است.
در میان اهالی یارسان آیینی برپا میشود برای بابا یادگار که بهروایتی در سیاوش جلوه کرده است. بهروایتی کهن، در جشن نیاز انار، مادر بابا یادگار از دانه اناری که دعا خوانده شده بود، میخورد و باردار میشود. آن زمان تولد بابا یادگار را به سلطان سهاک نسبت میدهند. داود کوسوار به امر سلطان سهاک که سلطان حقیقت و صاحب کرم هم خوانده میشود، تنوری روشن میکند. سلطان سهاک نوزاد را سه روز در تنور قرار میدهد. نوزاد را بعد از سه روز سالم بیرون میآورند و سلطان سهاک آنچه از کرامات و ذات حق در وجودش دارد به بابا یادگار میدهد.
در ایران فقط مناطق یارساننشین آیین چهارشنبهسوری را آنگونه که بوده انجام میدهند و در بین شیعهها، اگر حس ملیگرایی زنده باشد، این آیین اجرا میشود.
البته کردهایی در عراق و ترکیه هم که معتقدند آیین چهارشنبهسوری یادآور پیروزی کاوه بر ضحاک و یادآور آزادی کردهاست، آتش بزرگی برپا میکنند و دختران و پسران جوان مشعل به دست میگیرند و به گرد حلقه آتش به رقص و پایکوبی میپردازند و جشن میگیرند.
در واقع آتش نوروز و چهارشنبهسوری نمادی است برای بزرگداشت میراث ایرانیان که کردها نیز از جمله اصیلترین مردمان نژاده ایران (مادها) هستند که پس از قرنها و هزارهها با بزرگداشت این میراث کهن زنجیره اتحاد خود را با دیگر همنژادان خویش محکمتر میسازند.