با وجود واکنش به‌شدت منفی جامعه جهانی به انجام «همه‌پرسی» توسط روسیه در سرزمین‌های زیر کنترل این کشور در خاک اوکراین، از بامداد روز جمعه، اول مهر این «همه‌پرسی» با هدف الحاق این اراضی به خاک روسیه آغاز و رای دادن در آن «اجباری» اعلام شد.
«رفراندوم» در چهار استان لوهانسک، دونتسک، خرسون و زاپوریژیا، که وسعت آن معادل ۱۵ درصد از خاک اوکراین است، قرار است تا روز سه‌شنبه پنجم مهر ادامه یابد.
روسیه «همه‌پرسی» را پس از آن عملی کرد که در دوره اخیر در صحنه‌های میدانی جنگ متحمل ناکامی‌های زیاد شده و مدافعان اوکراینی توانسته‌اند هزاران کیلومتر از مناطق اشغال شده را باز پس بگیرند.
به گزارش رویترز، در استان‌های اوکراین که روسیه در آن‌ها «رفراندوم» را آغاز کرده، خروج مردم از شهر محل زندگی‌شان تا پایان «همه‌پرسی» در روز پنجم مهر «ممنوع» شده و روسای کارخانه‌ها و نهادها دستورات دیکته شده از سوی روسیه را به کارکنان ابلاغ کرده‌اند که اگر رای ندهند، از کار اخراج خواهند شد.
این که نتایج این «همه‌پرسی» در راستای منویات کرملین خواهد بود امری «اجتناب‌ناپذیر» توصیف شده به‌ویژه آن‌که رای‌گیری در نبود نظارت مستقل و در شرایطی که اکثر ساکنان این استان‌ها در هفت ماه اخیر از جنگ فرار کرده‌اند، برگزار می‌شود.
بیشتر در این باره: اوکراین: همه‌پرسی برای الحاق مناطق اشغالی به روسیه، احتمال مذاکره را از بین میبردولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، تاکید کرده که «همه‌پرسی» ذره‌ای از عزم مدافعان اوکراین کم نخواهد کرد.
به گزارش رویترز، در پی الحاق قریب‌الوقوع این چهار استان، مسکو ممکن است جنگ را با عنوان «دفاع از خاک فدراسیون روسیه» تشدید کند. در این راستا، ولادیمیر پوتین روز ۳۰ شهریور بسیج نظامی نیروهای ذخیره را اعلام کرد.
کشورهای غربی حامی اوکراین و سازمان ملل متحد «همه‌پرسی» را در ادامه یورش نظامی روسیه به اوکراین، عملی «غیرقانونی» و مغایر با نظم جهانی و مقدمه الحاق این سرزمین‌ها به روسیه نامیدند.
دبیرکل سازمان ملل، روسای جمهوری آمریکا و فرانسه، پیمان «ناتو»، اتحادیه اروپا، سازمان «امنیت و همکاری اروپا» و شمار زیادی از سران و نهادهای دیگر جهانی در شبانه‌روز اخیر «همه‌پرسی» روسی را قویا نکوهش کردند و نتایج را پیشاپیش «ساختگی» نامیدند.
در مقابل، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز اول مهر گفت که مسکو «از آغاز "عملیات ویژه" گفته بود که مردم این سرزمین‌ها باید خود درباره سرنوشت خویش تصمیم بگیرند و همه وضعیت جاری تایید می‌کند که آن‌ها خواهان آن هستند که خود ارباب زندگی‌شان باشند».
روسیه هشت سال پیش نیز پس از تسلط بر شبه جزیره کریمه در جنوب اوکراین، با برگزاری «همه‌پرسی» مدعی شد که «۹۷ درصد» خواهان حکومت روسی و ملحق شدن به فدراسیون روسیه بوده‌اند. روسیه هنوز بر کریمه مسلط است.