بررسیهای کمیسیون توسعه پایدار اتاق ایران از کاهش ۳۰ درصدی سهم ایران از منابع آبی رودخانه ارس در شمال غرب کشور حکایت دارد.
خبرگزاری ایسنا روز جمعه، ۹ دیماه، بر اساس پژوهش این کمیسیون نوشت: «طی سالهای اخیر سدهای متعددی روی رودخانه ارس و سرشاخههای آنها در کشورهای مختلف با هدف تولید برق، آبیاری اراضی کشاورزی، تأمین آب شرب، کنترل سیلاب و حمل و نقل با ظرفیتی بالغ بر ۲۵ میلیارد مترمکعب احداث شده است.»
تعدد این سدها در نهایت به کاهش در کمیت و کیفیت آب این رودخانه منجر شده است.
در این پژوهش آمده است: «افزایش ایجاد سازهها و سدهای آبی بهویژه در سالهای اخیر بهویژه ایجاد ۱۴ سد در کشور ترکیه از جمله پروژه آناتولی شرقی موسوم به داپ (DAP) و همچنین آلودگی آب رودخانه ارس بهویژه از سوی کشور ارمنستان در نتیجه فعالیتهای معدنی و همچنین نیروگاه اتمی متسامور در کشور ارمنستان، باعث تنزل کمیت و کیفیت آورد رودخانه ارس در سالهای اخیر شده و در آینده نیز میتواند دسترسی به منابع آب رودخانه ارس را محدودتر کند.»
برخی کارشناسان اعتقاد دارند اجرا و تکمیل طرح آناتولی شرقی موسوم به داپ در کشور ترکیه در آینده نزدیک ممکن است سهم ایران از منابع آبی در حوضه آبریز ارس را بین ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش دهد.
قطع یا کاهش آورد رودخانه مرزی ارس توسط ترکیه منجر به مشکلات جدی برای تأمین آب شرب و کشاورزی مناطق پاییندست میشود.
برخی کارشناسان در ایران از نبود قرارداد با ترکیه در زمینه رود ارس انتقاد میکنند.
با کشور ترکیه تنها پروتکل استفاده از آبهای رودخانه ساریسو و قرهسو برای تقسیم آب این رودخانهها وجود دارد و در مورد رودخانه ارس با ترکیه هنوز معاهده و قراردادی منعقد نشده است.
خبرگزاری ایلنا در این باره نوشت: «در تمامی قراردادهای گذشته که بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی در رابطه با آب رودخانه ارس بسته شده قرار بر استفاده مساوی هرکدام از دو طرف، معادل ۵۰ درصد بوده است؛ در حالی که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ و تجزیه آن و با حضور دو کشور مستقل ارمنستان و آذربایجان، هر دو کشور مستقل شده بر اساس عهدنامه و پروتکلهای منعقدشده ما بین ایران و شوروی سابق از آب رودخانه ارس از طریق تأسیسات آبرسانی بهاجرا درآمده در زمان شوروی سابق استفاده میکنند. از این رو با استفاده این دو کشور، سهم ایران از این رودخانه کمتر شده است، تا جایی که سهم آب ایران به یکسوم کاهش پیدا کرده است.»
به دلیل مسیر طولانی رود ارس در ایران، کاهش سهم ایران از رود ارس میتواند صدمه اقتصادی شدیدی به ایران وارد کند.
مدیر کل سابق دفتر برنامهریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفته است: «وقتی آب ارس کم شود به اقتصاد کشاورزی منطقه صدمه سنگینی وارد میشود، علاوه بر این کیفیت آب هم پایین میآید و برای مصارف شرب هم دچار مشکل خواهیم شد، ضمن این که وقتی اراضی آبیاری نشده و خشک شوند با ریزگرد مواجه خواهیم بود.»