رئیس کارخانهٔ اوکراینی «موتور سیچ»، از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان موتور هواپیما و بالگرد در جهان، از پاییز گذشته به دلیل فروش تجهیزات نظامی به روسیه تحت پیگرد قانونی قرار دارد. از اسنادی که به دست دادستانی کل اوکراین رسیده برمی‌آید این کارخانه همچنین سال‌هاست با شرکت‌های ایرانی تحت تحریم‌های غرب همکاری کرده است.
بخشی از این اسناد در اختیار گزارشگران تحقیقاتی بخش اوکراینی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی قرار گرفته است.
اوکراین روز شنبه ۱۲ فروردین، در چارچوب تلاش‌های بین‌المللی برای اعمال فشار بر روسیه و حامیان جنگ این کشور علیه اوکراین، ۲۲۵ شرکت و ۳۳ شهروند روسی را هدف تحریم قرار داد. در میان این اشخاص نام ویاچسلاو بوگوسلایف مدیرکل پیشین «موتور سیچ» به چشم می‌خورد؛ پس از ۳۰ سال مدیریت این کارخانهٔ راهبردی توسط وی، افشا شد که او دارای تابعیت روسیه نیز هست و این در حالی است که اوکراین تابعیت مضاعف را به رسمیت نمی‌شناسد.
اواخر ماه گذاشته بیش از ۴۰۰ شخصیت حقوقی و حقیقی نیز در اوکراین هدف تحریم قرار گرفته بودند. در این فهرست، نام هفت شهروند و ۱۶ شرکت ایرانی دیده می‌شود. به گفتهٔ ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، این تحریم‌ها کسانی را هدف قرار داده که به روسیه برای ادامهٔ تهاجم نظامی علیه اوکراین، سلاح ترور مانند پهپادهای شاهد تحویل می‌دهند.
بیشتر در این باره: کی‌یف تهران را شریک «اقدامات تروریستی» مسکو میداندگزارشگران تحقیقی بخش اوکراینی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی متوجه شده‌اند دو شرکت ایرانی در فهرست تحریمی اوکراین سال‌هاست که طرف همکاری با کارخانهٔ «موتور سیچ» تحت ریاست ویاچسلاو بوگوسلایف بوده‌اند.
کریلو اوسیانی، از گزارشگرانی که روی این موضوع کار کرده، در این باره می‌گوید: «موتور سیچ» دست‌کم با سه شرکت ایرانی تحت تحریم‌های غرب همکاری می‌کرد. البته شرکت‌های ایرانی برای این‌که از تحریم فرار کنند، از نامهای متفاوت استفاده می‌کردند. به عنوان نمونه، شرکت «طراحی و ساخت موتورهای هوایی» با نام «صنعت ساخت قطعات و موتورهای توربینی» نیز شناخته می‌شد؛ گفته می‌شود این شرکت در تولید پهپادهای شاهد که روسیه از مدل‌های ۱۳۱ و ۱۳۶ آن در حملات علیه اوکراین استفاده می‌کند نیز نقش داشته است.
او اضافه می‌کند که «از سه سال پیش که پس از سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران، روابط کی‌یف و تهران تخریب شد و این موضوع به علاوهٔ تحریم، همکاری‌های دوجانبه را عملاً غیرممکن کرد، این همکاری‌ها پنهانی شد و با این هدف، شرکت یک بلاروسی که به دلیل همکاری با سوریه و ایران تحت تحریم بود واسطه قرار گرفت.»
طی دیدار اخیر از تهران، آلکساندر لوکاشنکو ابراز پشیمانی کرد که توجه شایانی به توسعهٔ همکاری بین بلاروس و ایران نداشته است. اما از اسنادی که به دست گزارشگران تحقیقاتی رسیده برمی‌آید از سال‌ها پیش بلاروس برای تسهیل تجارت با شرکت‌های ایرانی تحت تحریم نقش داشته است.
در یک نامه خطاب به مدیرکل شرکت «طراحی و ساخت موتورهای هوایی» در ایران که کپی آن به مدیر «بل‌ونش‌پروم‌سرویس» بلاروس هم ارسال شده بود، ویاچسلاو بوگوسلایف مدیر کارخانهٔ اوکراینی «موتور سیچ» می‌نویسد: «محدودیت‌هایی که برای روابط تجاری-اقتصادی با ایران وضع شده، ارتباطات بین‌المللی این کارخانه را تهدید می‌کند، به همین دلیل به پیشنهاد وی، ایران موتورهای این کارخانه را که در هواپیمای ایران-۱۴۰ اما همچنین در هواپیماها و بالگردهای نظامی به کار گرفته می‌شود از طریق بلاروس بخرد».
کریلو اوسیانی خبرنگار بخش اوکراینی رادیو آزادی/رادیو اروپای آزاد می‌گوید این همکاری حتی با آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین و طرح اتهامات علیه ایران به عنوان حامی تسلیحاتی ارتش روسیه متوقف نشده بود.
او می‌گوید: «آخرین نامهای که ما دیدیم به بهار ۲۰۲۲ بازمی‌گردد و طبق آن، شرکت ایرانی «فن‌آوری و سیستم‌های نوین هوایی» درخواست نمایندگی «موتور سیچ» را داده و مدیر آن می‌نویسد که هفت سال در شرکتی وابسته به صنایع نظامی ایران کار کرده و پس از بازنشستگی دو شرکت در روسیه و ایران تأسیس کرده و چون این شرکت‌ها تحت تحریم نیستند به «موتور سیچ» پیشنهاد می‌دهد از این طریق معامله کنند. «موتور سیچ» با این طرح موافقت می‌کند. یعنی در زمان جنگ «موتور سیچ» تحت مدیریت بوگوسلایف همچنان طرف همکاری با شرکت‌هایی در روسیه و ایران بوده که نقش فعال در صنایع نظامی ایفا می‌کنند و به نوعی حامی شرکت‌هایی بوده که از جمله پهپادهای انتحاری تولید می‌کنند».
«موتور سیچ» از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان صنایع هوایی در جهان است؛ از جمله موتورهای این کارخانه در پهپادهای قیزیل‌آلما و آکینجی ساخت کارخانهٔ بیرقدار ترکیه استفاده شده است.
ویاچسلاو بوگوسلایف ۸۴ ساله از ۳۰ سال پیش رئیس کارخانهٔ «موتور سیچ» و ضمناً نمایندهٔ چهار دورهٔ مجلس، دارای نشان افتخار قهرمان اوکراین و یکی از ثروتمندترین الیگارش‌های این کشور بود. او در پاییز ۲۰۲۲ به دلیل همکاری با روسیه بازداشت شد و از چند روز دیگر محاکمهٔ وی آغاز می‌شود.
بیشتر در این باره: «دالان ایران»؛ مسیر اصلی انتقال خودروهای غربی به روسیه؟