سیزده‌به‌در در افغانستان و تاجیکستان چطور برگزار می‌شود؟

۱۳ فروردین هر سال، یا سیزده‌به‌در، روزی است که به تدریج از حال و هوای دید و بازدید عید خارج می‌شویم و زندگی به روال عادی باز می‌گردد.

سیزده‌به‌در سنت دیرینه‌ای است که به اصطلاح «نحسی سیزده» را از زندگی‌هایمان به در کنیم و دور بیندازیم و با خنده و خوشحالی، جای آن را با خوش‌شانسی و اقبال خوب پر کنیم.

در گاه‌شمارهای رسمیِ ایران، این روز به عنوان روز طبیعت نیز نامگذاری شده ‌اما از سالیان دور در فرهنگ ایرانی سیزده‌به‌در به عنوان یک جشن هم در میان ایرانیان و سایر اقوام تحت تأثیر این فرهنگ مرسوم بوده است.

بنابراین بدیهی ست که در کشورهایی چون تاجیکستان و افغانستان هم این روز را جشن می‌گیرند.

مردم تاجیکستان، نوروز را به‌عنوان یک جشن ملی برپا می‌دارند و در روز سیزده‌به‌در به شیوه‌های مختلف از جمله اسپند دود کردن و آب پاشیدن به یکدیگر آن را جشن می‌گیرند.

در افغانستان به‌ ویژه کابل، هرات و مزارشریف روز سیزدهم نوروز خانه‌های خود را ترک کرده و دسته دسته به دامان طبیعت پناه می‌برند. آنها معتقدند که با این کار بدی‌ها را در دامان طبیعت رها کرده و سال خود را با خوبی و خوشی آغاز می‌کنند. در این روز زنان غذا می پزند و داستان تعریف می‌کنند.

فریدون جنیدی در کتاب «زروان» با اشاره به اینکه در گاه‌شماری ایرانی، هر روز ماه، نام ویژه‌ای دارد و به‌عنوان مثال، روز نخست هر ماه، اورمزد روز و روز سیزدهم هر ماه تیر روز نامیده می‌شود، این روز را متعلق به ایزد تیر دانسته است که در زبان اوستایی «تیشتَریَه» خوانده می‌شود، و هم‌نام تیشتر، ایزد باران است با توجه به اطلاق نام ایزد باران، تیر نزد باورمندان به این ایزد نمادی از رحمت الهی به حساب آمده‌است.^[۱]

طبق آیینی باستانی، زرتشتیان از بامدادِ روزِ تِشتَر، سفره نوروزی را برمی‌چینند، خوردنی‌ها و مقداری آجیل و شیرینی‌های باقی‌مانده در سفره نوروز را با خود به طبیعت می‌برند، و سبزه‌های موجود در سفره را در کنار جویبارها به آب روان می‌سپارند و آرزو می‌کنند که سالی پربرکت و خرم داشته ‌باشند.

در گفت‌وگویی با فرح هیواد و سلیم ایوب‌زاد دو روزنامه‌نگار اهل افغانستان و تاجیکستان، درباره سیزده‌به‌در و سنت‌های نوروزی مردم این کشورها پرسیده‌ایم.

سیزده به‌در در افغانستان و تاجیکستان چطور برگزار می‌شود؟