انتقال اجباری کودکان از وحشتناک‌ترین ابعاد جنگ روسیه علیه اوکراین است؛ اقدامی که از دید دیوان کیفری بین‌المللی رئیس‌جمهور روسیه باید بابت آن پاسخگو شود. رئیس‌جمهور آمریکا، این اقدام روسیه را به غارت بردن کودکان اوکراینی توصیف کرده با این هدف که اوکراین را از آینده محروم کند.
۵۵ کودک در دو هفتهٔ گذشته به اوکراین بازگردانده شده‌اند. برخی از آنها از شرایط وخیم زندگی خود در ماه‌های اخیر گله کردند و برخی دیگر می‌گویند وضعیت این‌قدر هم بد نبوده است. اما همه متفق‌القولند که همواره امید داشته‌اند به اوکراین بازگردند و خوشحالند که سرانجام این خواسته‌شان تحقق یافته است.
مقامات اوکراینی می‌گویند اطلاعات ۱۹ هزار و ۴۰۰ کودک را به روسیه ارائه داده‌اند تا به اوکراین بازگردانده شوند. از این تعداد تنها ۳۶۱ کودک توانسته‌اند نزد خانواده‌های خود بازگردند. از شواهد برمی‌آید روسیه شبکه گسترده‌ای از اردوگاه‌ها ایجاد کرده که هزاران کودک اوکراینی در آنجا نگه‌داری می‌شوند.
دمیترو لبونتز، کمیسر حقوق بشر در دولت اوکراین، پنجشنبه در تلویزیون ملی از بوگدان یرموخین ۱۵ ساله یاد کرد که پدر و مادرش هنگام حملهٔ روسیه به ماریوپل کشته شده‌اند اما خواهرش همچنان در اوکراین و منتظر اوست.
بیشتر در این باره: بازگشت ۳۱ کودک اوکراینی از روسیه به کشور خوداین پسر به مقامات اوکراین و روسیه ده‌ها نامه نوشت تا به او کمک کنند از روسیه به اوکراین بازگردد، اما مقامات روس با این ادعا که ماریوپل ضمیمهٔ روسیه شده و این پسر اکنون شهروند روسیه است، اجازهٔ خروج به او نمی‌دهند. کمیسر حقوق بشر در دولت اوکراین می‌گوید که روسیه کودکان اوکراینی را گروگان گرفته است.
به گزارش جدید مرکز مقاومت ملی اوکراین، بیش از ۱۰۰ هزار کودک اوکراینی تنها از دو استان شرق اوکراین گویا برای معالجه به روسیه منتقل شده‌اند. بنابه این گزارش، حدود ۱۷۰ هزار کودک در مناطق اشغال شده دونتسک و لوهانسک معاینه پزشکی شده‌اند که در پی آن بیش از ۱۰۰ هزار کودک دارای بیماری‌های مزمن تشخیص داده شده و به روسیه منتقل شده‌اند.
گفته می‌شود خانواده‌هایی که به انتقال فرزندان‌شان به روسیه اعتراض کرده‌اند با تهدید روبه‌رو شدند. این گزارش می‌افزاید برخی پزشکان از والدین رشوه خواستند تا کودکان‌شان را سالم اعلام کنند.
مقامات روس نه تنها انتقال کودکان اوکراینی به روسیه را پنهان نمی‌کنند که آن را به ابزار تبلیغاتی تبدیل کرده و مدعی‌اند هیچ مورد انتقال اجباری ثابت نشده است.
اما سرگئی گراسیمچوک مدافع حقوق کودکان در اوکراین می‌گوید روسیه با شعار نجات کودکان اوکراینی به جنایت جنگی دست زده است.
او می‌گوید: «آنها دربارهٔ نجات، دربارهٔ معالجه، دربارهٔ کمک صحبت می‌کنند اما از آنجا می‌فهمیم این بهانه‌ها پوچ است که روسیه به‌رغم پافشاری مقامات اوکراینی اجازه نمی‌دهد این کودکان به اوکراین بازگردند، حتی اگر والدین‌شان در اوکراین باشند».
این فعال حقوق بشر اضافه می‌کند:«کودکانی که به روسیه منتقل شده‌اند را می‌توان به سه گروه تقسیم‌بندی کرد کودکان بی‌سرپرست که در یتیم خانه‌های واقع در مناطق اشغال شدهٔ اوکراین زندگی می‌کردند. کودکانی که از مناطق اشغال شدهٔ خرسون و خارکیف زمانی که تحت اشغال روسیه بود گویا برای استراحت تابستانی به تفرجگاه‌های کریمه منتقل شده‌اند و بسیاری از آنها همچنان آنجا هستند یا حتی به روسیه برده شده‌اند و سوم، کودکانی که بستگان‌شان کشته یا ناپدید شده‌اند. بازگرداندن هر کودک به اوکراین مانند عملیات آزادسازی گروگان‌هاست».
از دید مدافعان حقوق بشر، انتقال اجباری کودکان از عناصر کلیدی سیاست کرملین است که به طور پیگیرانه و هدفمند درصدد است هویت ملی، فرهنگ و تاریخ اوکراین را از میان ببرد، سیاستی که تأثیر آن برای سالیان سال قابل مشاهده خواهد بود.
انتقال اجباری کودکان اوکراینی به روسیه جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت و نقض آشکار کنوانسیون‌های بین‌المللی در مورد حقوق کودکان و رفتار با غیرنظامیان در دوره جنگ است، جنایتی که باعث شده دیوان کیفری بین‌المللی ماه گذشته علیه ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه قرار بازداشت صادر کند. همچنین علیه ماریا لووا بلوا کمیسر حقوق کودکان در روسیه اتهامات مشابهی مطرح شده است.