گفت‌وگو با محمدعلی سجادی؛ پناه‌بردن به انیمشین در دوران آونگیِ سینمای ایران

محمدعلی سجادی

محمدعلی سجادی، نویسنده و کارگردان و از فعال‌ترین فیلمسازان در سه دهه ابتدایی پس از انقلاب، با اشاره به تحولات ماه‌های اخیر در جامعه ایران، می‌گوید «سینمای ایران در یک حالت آونگی به سر می‌برد بین آن‌چه که باید باشد و آن‌چه که هست».

به‌گفتهٔ آقای سجادی، «بخش زیادی از مخاطبان سینمای ایران خواست خود را در فیلم‌ها نمی‌بینند و هم‌اکنون سینماگران در وضعیت دوگانه‌ای به سر می‌برند میان رعایت ضوابط و مقررات و نمایش خواست تماشاگر».

Your browser doesn’t support HTML5

گفت‌وگو با محمدعلی سجادی درباره انیمیشن «بوف کور» و شرایط سینمای ایران

محمدعلی سجادی کار فیلمسازی بلند را در سینمای ایران سال ۱۳۶۲ با ساخت فیلم «بازجویی یک جنایت» آغاز کرد که همان زمان مورد توجه متتقدان قرار گرفت. او از آن زمان تا اواخر دهه ۸۰ با ساخت فیلم‌های مختلفی چون «گنج»، «گمشدگان»، «افسانه مه‌پلنگ»، «بازیگر»، «شیفته»، «رنگ شب»، «اثیری» و «جنایت» در جریان اصلی سینمای ایران حضور پررنگ و مهمی داشت ازجمله با فیلم «جنایت» برنده جایزه بهترین کارگردان جشن خانه سینما در سال ۱۳۸۲ شد.

پوستر انیمشین «بوف کور»

او از دهه ۹۰ شمسی به‌تدریج با ایجاد محدودیت‌هایی در فعالیت‌هایش به اجرای نمایش و ساخت آثار تجربی و کم‌هزینه پرداخت.

یکی از کارهای اخیر او ساخت انیمشین بلندی است به نام «بوف کور» است که اقتباسی از اثر معروف صادق هدایت، نویسنده سرشناس، محسوب می‌شود.

محمدعلی سجادی ساخت انیمشین را بازگشتی به نخستین فعالیت‌های هنری‌اش در نوجوانی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌داند و می‌گوید: «از ۱۳ سالگی با نقاشی و ساخت انیمیشن آشنا شدم و همواره دلمشغولی‌هایم را در آن پی گرفته‌ام. وقتی که در دهه ۹۰ جلوی کارهایم را گرفتند و نزدیک به ۲۰ کارم به نتیجه نرسید، نخواستم کارهایی را که دوست ندارم انجام دهم و به همین دلیل به انیمیشن بازگشتم. الان در طول سه سال اخیر شب و روز فقط کار نقاشی متحرک می‌کنم.»

آقای سجادی پیشتر چند کار بر روی «بوف کور» انجام داده بود؛ اثری که درباره‌اش می‌گوید «تمام مؤلفه‌هایی را که من از ادبیات و سینما دوست دارم، در خود دارد. از جمله رازوارگی و معمایی.»

او چند سال پیش نمایشی با نام «بوف نه چندان کور» را در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر اجرا کرده و نمایشگاهی از پرتره‌های هدایت و بوف کور را هم در گالری شمس برپا کرده بود. مستندی با نام «گزاره‌هایی درباره بوف کور» هم ساخته است.

نمایی از انیشمین «بوف کور»

انیمشین ۹۷ دقیقه‌ای «بوف کور» نمایش‌هایی در چند جشنواره از جمله در سانفرانسیسکو و مونترال داشته و محمدعلی سجادی امیدوار است زمینه نمایش آن در جشنواره‌های دیگر هم فراهم شود.

او می‌گوید در شرایطی که فقط فرصت کار به عده خاصی داده می‌شود و شرایط به گونه‌ای است که یا انزوا یا خودکشی به سبک دوستش کیومرث پوراحمد گزینه‌های بسیاری از هنرمندان شده، ترجیح می‌دهد با پناه بردن به دنیای شخصی خود در نقاشی، دغدغه‌هایش را بدون درگیر کردن خود با گرفتن مجوز پی بگیرد.

محمدعلی سجادی در تحلیلی پیرامون شرایط فعلی سینمای ایران با مروری بر روند شکل‌گیری سینمای بعد انقلاب، اقداماتی چون ممنوع‌شدن ورود فیلم خارجی را در سال‌های ابتدایی مفید می‌داند، اما می‌گوید آن اقدامات تا مقطعی پاسخ می‌داد و با حرکت جامعه به سمتی که به گفته او «به اصلاح و تن دادن به شرایط مقاومت می‌کرد» سینما هم دچار مشکل شد.