فخری خوروش؛ از آخرین بازمانده‌های نسلی کم‌یاب

هفته گذشته با درگذشت فخری خوروش در ۹۴ سالگی، هنرهای نمایشی ایران یکی دیگر از پدیدآورندگان دوران مهمی از تاریخش را از دست داد. خانم خوروش از آخرین بازمانده‌های نسلی از فعالان فرهنگی و هنری بود که به‌ویژه در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی دوره‌ای از اعتبار هنرهای نمایشی ایران را پدید آوردند.

فخری خوروش با آن‌که کار بازیگری در سینما را از سال ۱۳۳۴ با بازی در فیلم «برای تو» به کارگردانی صادق بهرامی آغاز کرد اما پیش از آن بر صحنه تئاتر رفته بود.

فخری خوروش در فیلم «حسن سیاه» ساخته پرویز اصانلو

حضورهایش بر صحنه باعث شد تا فرخ غفاری او را برای بازی در فیلم «جنوب شهر» انتخاب کند و به این ترتیب خانم خوروش بازیگر یکی از آثار خاص و متفاوت اواخر دهه ۳۰ شمسی شد.

او چند سال بعد در کنار چهره‌های سرشناسی مانند عزت‌الله انتظامی، جعفر والی، محمدعلی کشاورز، پرویز فنی‌زاده، داود رشیدی، جمیله شیخی و جمشید مشایخی از بازیگرانی بود که در تلویزیون خصوصی آن زمان معروف به «تلویزیون ثابت پاسال» به‌صورت زنده نمایش‌های تلویزیونی اجرا می‌کردند.

آثار مهمی از نویسندگان خارجی و همچنین نمایشنامه‌نویسانی چون اکبر رادی، غلامحسین ساعدی و فریده فرجام در این زمان برای تماشاگران تلویزیون آن زمان اجرا شد.

فخری خوروش همراه محمدعلی کشاورز و جعفر والی در نمایش «خان و پسرش» نوشته ماکسیم گورکی، اجرا در سال ۱۳۴۰

یکی از بازی‌های قابل توجه فخری خوروش در این سال‌ها حضورش در فیلم کوتاهی به نام «جلد مار» ساخته هژیر داریوش است که سال ۱۳۴۱ ساخته شد. این فیلم که داستانش از نگاه تأملات ذهنی‌ زن جوانی دربارۀ عشق روایت می‌شود، می‌تواند پیش‌زمینه و مقدمه‌‌ای بر تنها فیلم بلند سال‌ها بعدِ سازنده‌اش باشد؛ فیلم «بی‌تا» با بازی گوگوش و عزت‌الله انتظامی.

فخری خوروش و بهروز وثوقی در نمایی از فیلم «نفرین» ساخته ناصر تقوایی

از اواخر دهه ۴۰ فخری خوروش بازیگر تعدادی از مهم‌ترین آثار جریان معروف به موج نوی سینمای ایران شد. حضورش در فیلم‌های «آقای هالو» ساخته داریوش مهرجویی، «نفرین» ساخته ناصر تقوایی، «شازده احتجاب» ساخته بهمن فرمان‌آرا، «شطرنج باد» ساخته محمدرضا اصلانی و «سوته‌دلان» ساخته علی حاتمی حالا جزئی از فرازهای تاریخ سینمای ایران شده است.

از میان این آثار، بازی فخری خوروش در فیلم «نفرین» ساخته ناصر تقوایی در کنار بهروز وثوقی و جمشید مشایخی کاملاً منطبق با فضای متفاوت فیلم است. او خود از این فیلم به‌عنوان یکی از بهترین آثار کارنامه‌اش یاد می‌کرد.

پس از انقلاب ۵۷، فخری خوروش از معدود بازیگران زنی بود که از تیغ حذف و تنبیه حاکمان جدید ایران تا حدودی مصون ماند و فرصت ادامه فعالیت، البته منطبق بر الزام رعایت حجاب اجباری، پیدا کرد. او در این دوران در فیلم‌های زیادی بازی کرد و برای نخستین بار بازی در سریال‌های تلویزیونی را هم تجربه کرد که از میان آن‌ها بازی‌اش در نقش مهد علیا، مادر ناصرالدین شاه در سریال «امیرکبیر»، به کارگردانی سعید نیک‌پور در یادها مانده است.

فخری خوروش از سال ۱۳۸۴ و پس از بازی در فیلم «یک بوس کوچولو» ساخته بهمن فرمان‌آرا از بازی در آثار نمایشی کناره‌گیری کرد و از ایران رفت و در شهر لس‌آنجلس آمریکا ساکن شد؛ شهری که روز شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ در آن درگذشت.

گفت‌وگو با تقی مختار درباره فخری خوروش