گفت‌وگو با حسین رجبیان؛ مقاومت در راه «هنر بدون سانسور»

نمایی از فیلم «آفرینش بین دو سطح»

جشنواره فیلم کارلووی‌واری جمهوری چک از معتبرترین رویدادهای سینمایی اروپای مرکزی و شرقی، امسال در پنجاه و هفتمین دوره‌اش نگاه ویژه‌ای به سینمای ایران دارد و به جز نمایش چندین فیلم ایرانی در بخش‌های معمول مسابقه و مرورش، در قالب یک بخش جداگانه با نام «تولدی دیگر، سینمای ایران اینجا و اکنون» ۸ فیلم بلند داستانی و یک فیلم مستند را که عموماً مضامین و ساختاری متفاوت از جریان مرسوم سینمای ایران دارند نمایش می‌دهد.

یکی از آنها «آفرینش بین دو سطح»، دومین فیلم بلند حسین رجبیان است، فیلمسازی که از همان ساخت نخستین فیلم بلندش با نام «مثلث واژگون» دچار مشکلات متعدد با مقام‌های نظارتی و قضایی جمهوری اسلامی شد. او به دلیل ساخت آن فیلم بیش از دو سال را در زندان‌های مختلف ایران گذراند.

حسین رجبیان

«آفرینش بین دو سطح» سال ۱۳۹۸ و پس از آزادی سازنده‌اش از زندان، بدون گرفتن مجوزهای مرسوم از وزارت ارشاد به صورت نیمه‌مخفی ساخته شد. این فیلم در فضایی نیمه‌ذهنی، روایت مردی با مشکلات روانی است که برای درمان، دوره‌ای را در جنگل به عنوان حیوان می‌گذراند. «آفرینش بین دو سطح» را از نظر شکل پرداخت متفاوت و زبان بی‌پروایش می‌توان نمونه دیگری از فیلم‌های صریح سال‌های اخیر سینمای ایران دانست که در آنها با فضا و دنیایی عموماً آخرالزمانی و دگرگون روبه‌رو می‌شویم.

آقای رجبیان در گفت‌وگو با برنامه «صحنه» رادیو فردا درباره فیلمش می‌گوید: «در زندان فیلمنامه‌ای نوشته بودم که موفق به بیرون آوردن آن نشدم. پس از آزادی به سرعت بر مبنای همان فیلمنامه که همچنان فکر می‌کنم فیلمنامه بهتری بود، فیلمنامه دیگری نوشتم و با کمک تعدادی از دوستانم توانستم آن را با مشکلات زیاد بسازم.»

به گفته آقای رجبیان «در زندان، انسان‌ها با نگاه‌های متفاوت نسبت به یکدیگر حضور داشتند و برایم جالب بود که با این نگاه‌های متفاوت که اکثراً در تضاد با هم هست، چگونه زندگی می‌کنند. وقتی دیدم در آن فضا همه قربانی هستند و سعی می‌کنند از قربانی شدن بیشتر خود جلوگیری کنند، فکر کردم می‌توانم روی این ایده کار کنم. به اضافه موضوع نسل‌ها که همیشه دغدغه من است.»

Your browser doesn’t support HTML5

گفت‌وگو با حسین رجبیان

حسین رجبیان «هنر بدون سانسور» را هدف اصلی‌اش می‌داند و می‌گوید برای رسیدن به این هدف، هزینه‌های سنگینی داده است. او که در زمان بازداشت، همراه برادرش مهدی رجبیان و کیوان کریمی در نامه‌ای از سکوت هنرمندان در قبال بازداشتشان انتقاد کرده بود، درباره موج انتقادها و مخالفت‌های اخیر تعدادی از سینماگران ایرانی نسبت به تحولات سیاسی و اجتماعی می‌گوید: «سینمای ایران باوجود تحولات عمیقِ اخیر، همچنان از جامعه ایران عقب است. سینماگران حالا تازه به مردم پیوسته‌اند. در حالی که به عنوان صاحبان اندیشه باید از آنها جلوتر می‌بودند. تکلیف حکومت ایران در دهه ۶۰ مشخص شده بود. آن زمان که به خواسته حکومت تن می‌دادند به این فکر نمی‌کردند که عده‌ای از انسان‌ها در خاوران کشته شده‌اند؟»

حسین رجبیان با تأیید اینکه مجبور به خروج از ایران شده، می‌گوید حالا در خارج از ایران به دنبال پیگیری خواسته‌اش در رسیدن به هنر بدون سانسور است.