ساسی‌‌متد: قِر، شوخی، اروتیسم و تبلیغ از نوع خاص

ساسی حیدری یافته معروف به ساسی مانکن در کنسرتی در آمریکا، ۲۰۱۸

پس از انتشار ترانهٔ جدید ساسان حیدری یافته معروف به ساسی مانکن با نام «برادران لیلا»، اظهارنظرها در فضای مجازی و حتی رسانه‌های ایرانی دربارهٔ او دوباره بالا گرفته است. حاصل کار ساسی هرچه که باشد، تأثیرگذاری هرچند دوره‌ایِ ترانه‌های او در جامعه بارها نمایان شده است.

طبیعتاً ریتم موزیک چند اثر اخیر او یعنی «جنتلمن، مامان منو ببخش، نرو سمیه، دکتر و تهران توکیو» کم‌وبیش شبیه هم است و از همان ابتدایشان آشکار است که برای رقص و گرم کردن مجالس شادی و مهمانی ساخته شده‌اند.

نکته این است که تقربیاً هفته‌ای نیست که ترانه‌هایی تازه به همین منظور و با شکل و شمایلی مشابه در بازار موسیقی ایرانی ساخته نشود، اما توجهی که ترانه‌های ساسی به خود جلب می‌کند، برای اکثر قریب به اتفاق دیگر خواننده‌ها در حد یک رؤیا به حساب می‌آید.

راز موفقیت ساسی در گرفتن توجه حداکثری از مخاطبانش چیست؟ آیا سابقهٔ طولانی او در تولید چنین آثاری به کمکش می‌آید؟ آیا بودن نام ساسی روی هر ترانه‌ای تضمین‌گر موفقیت آن است؟

بیشتر در این باره: واکنش‌ها در ایران به اجرای ترانه «ساسی‌مانکن» در مدارس

ساسی اگر به موزیک روی نمی‌آورد و مثلاً وارد تجارت هم می‌شد، به احتمال بسیار چهرهٔ موفقی می‌شد. او در ارائه و معرفی آثار خودش در بازار عملکردی کم‌نظیر دارد (اگر نگوییم بی‌نظیر).

او با مخاطبش در شبکهٔ اینستاگرام کم بازی نمی‌کند. چند سال پیش او در اینستاگرامش استوری‌هایی از بازگشت خودش به ایران منتشر کرد و عکس‌هایی از دیزی خوردن و حضور در معابر تهران را به‌عنوان شاهد این ادعا به مردم نشان داد.

طبیعتاً تمام آن عکس‌ها جعلی بودند و احتمالاً مربوط به پشت صحنهٔ یکی از کلیپ‌هایش، ولی ساسی برای چند روز مخاطبانش را با همان عکس‌ها اصطلاحاً سر کار گذاشته بود و نهایت هم مشخص شد که او با آن‌ها شوخی کرده است.

ساسی و گردانندگان صفحه‌اش در اینستاگرام این رویه را بارها به اشکال گوناگون تکرار کرده‌اند و او با این ترفند هر چند وقت یک بار به مخاطب خودش به‌اصطلاح سقلمه می‌زند.

ساسی قبل از انتشار آهنگ‌هایش هم معمولاً در اینستاگرامش کارزار دابسمش (لب‌زدن) برگزار می‌کند و طرفدارانش را ترغیب می‌کند تا بخشی از آهنگ جدیدش را لب بزنند و برایش بفرستند. او هم ویدئوها را در صفحه‌اش استوری می‌کند.

این تعامل هم برای ساسی و هم برای مخاطبانش بسیار جذاب است. آن‌ها با استوری شدن در صفحه‌ای با نزدیک به هشت میلیون نفر فالوئر دیده می‌شوند و ساسی هم به همین بهانه آهنگش را سر زبان مردم می‌اندازد.

این یک کارزار تبلیغاتی بسیار موفق است و درجهٔ موفقیت آن هم در این حد است که همین الان اگر به اینستاگرام او سر بزنید، تعداد استوری‌هایی که از لب‌زدن‌های ترانهٔ جدید او «برادران لیلا» پست شده، قابل شمارش نیست.

پراکندگی افرادی هم که استوری کرده‌اند بسیار وسیع است؛ زن، مرد، عموماً جوان و نوجوان و حتی کودک و البته با گسترش جغرافیایی بسیار بالا و عموماً از داخل کشور. این همان ابتکار و روندی است که کمک کرد تا پای آهنگ «نرو سمیه» به مدارس ایران هم باز شود و واکنش مسئولان جمهوری اسلامی را هم در پی داشته باشد.

به‌طور کلی و در دنیای امروز، کیفیت خوب یک کالا به‌تنهایی نمی‌تواند منجر به فروش بالای آن شود مگر این‌که تولیدکنندهٔ کالا بلد باشد چطور آن را ارائه کند و کارزار تبلیغاتی مناسبی را برای آن طرح‌ریزی کند؛ کاری که ساسی نشان داده آن را به‌خوبی بلد است.

او برای ترانهٔ جدیدش «برادران لیلا» ابتکار دیگری به خرج داد و با انتشار پست‌هایی که در آن‌ها می‌گفت در یک فیلم سینمایی در ترکیه بازی کرده و در آن فیلم‌ با بازیگر مطرحی مثل ترانه علیدوستی هم‌بازی بوده، دوباره سروصدا به پا کرد، در حدی که وکیل ترانه علیدوستی مجبور شد کل این خبر را تکذیب کند.

هنوز دقیقاً مشخص نشده ماجرای آن فیلم در چه حد جدی و اصل ماجرا چه بوده است، اما جنجال ناشی از این خبر تکذیب‌شده در کنار این‌که ترانه علیدوستی بازیگر نقش اول زن فیلم برادران لیلا هم بود، نقش مهمی در کمپین تبلیغاتی ساسی برای آهنگ جدیدش ایفا کرده است.

بیشتر در این باره: جنجال «جنتلمن» در آموزش و پرورش ایران
ادبیات سیاسی و اجتماعی روز در ترانه‌های رقصی

ساسی برای جلب توجه مخاطب به‌شدت به تکرار حتی طوطی‌وار کلیدواژه‌ها و عبارات مشهور در ادبیات سیاسی روز ایران علاقه دارد.

استفاده از صدای گزارشگران کشتی و فوتبال، اشاره به «برجام» در دورانی که این توافق در جامعهٔ مهم انگاشته می‌شد، تکیه‌کلام‌های معروف در فیلم‌ها مثل همان «نرو سمیه» و البته رفتن به سراغ مصاحبه‌های پربازدیدشده در رسانه‌ها و چهره‌هایی که به هر دلیل بین ایرانی‌ها در برهه‌هایی توجه برانگیخته‌اند، شماری این ترفندهای ساسی‌ بوده‌اند.

فرقی نمی‌کند که باشد، هر چهره و شخصیت معروفی می‌تواند دستمایهٔ اشاره یا حتی شوخی ساسی در ترانه‌هایش باشد: بهاره رهنما یا کیم کارداشیان، نوید محمد زاده یا بلا حدید و پرویز پرستویی و یا حتی الکسیس تگزاس، پورن‌استار آمریکایی، که معلوم نیست چگونه خیلی از ایرانی‌ها بدون این‌که حتی او را دیده باشند، با اسمش آشنا هستند.

در ترانهٔ «برادران لیلا» هم این عناصرِ از قبل آشنا که فقط برای جلب توجه مخاطب در ترانه گنجانده شده‌اند، کم نیست. حتی نام آهنگ فقط بازی ساسی است با نام فیلم سینمایی سعید روستایی، وگرنه در خود ترانه جز یک اشارهٔ گذرا، چیزی از برادران لیلا وجود ندارد.

ساسی در ترانه‌هایش حرف خاصی برای گفتن ندارد و بعید است ادعایی هم در این زمینه داشته باشد، با این حال، تمام تلاشش این است که با ارائهٔ ترکیبی موجز از طنز، عبارات معروف یا همان تکیه‌کلام‌ها، نام‌های مشهور و البته مایه‌هایی از اروتیسم به مخاطبش -که قاعدتاً نمی‌تواند با شنیدن این ریتم تند بی‌حرکت بماند- مجالی برای فکر کردن بدهد. او در ترانه‌هایش می‌کوشد که مخاطب درحالی‌که دارد با ریتم تند آهنگش می‌رقصد، در هر بیت با شوخی با فلان نام یا عبارت یا جملهٔ معروف هم غافلگیر شود و لبخندی بزند و احتمالاً به همین دلیل هم باشد که مخاطبان این‌گونه آهنگ‌های ساسی، هرچه جوان‌تر باشند، پروپاقرص‌تر هستند.

ساسی و معضل محدودهٔ سنی مخاطبان

اشکال بزرگی که در ترانه‌های پیشین ساسی وجود داشت، مشخص نشدن محدودهٔ سنی مخاطبان آن‌ها بود. دیدن ویدئوی رقص کودکان در مدارس و مهد کودک‌ها با آهنگی از او که در آن ارجاعات صریح جنسی وجود داشت یا در آن‌ها به مشروبات الکلی یا مواد مخدر اشاره می‌شد، برای خیلی از والدین و کارشناسان امور آموزشی و تربیتی جلوهٔ درستی نداشت.

کلام ترانهٔ «برادران لیلا» از ترانه‌های قبلی ساسی در این زمینه حتی بی‌پرواتر است و شاید به همین دلیل باشد که او حداقل در صفحهٔ اینستاگرامش کلیپی را منتشر کرده و در آن، هرچند با بیانی مطایبه‌آمیز و شوخ، گفته که آهنگ جدیدش به‌اصطلاح مثبت هجده است و در کپشن هم نوشته است: «لطفاً جلوی بچه‌هاتون رو بگیرید که گوش ندن. فردا نندازین تقصیر من.»

البته بعید به نظر می‌رسد، با توجه به رویه‌ها و روندهای موجود در کشور، این توصیه جلوی توجه خردسالان و نوجوانان به این موزیک و موزیک‌ویدئوی آن را بگیرد، چون حالا دیگر سال‌هاست که ساسی با موزیک‌ویدئوهایش در کانون توجه کل اعضای خانواده قرار دارد و نه تنها بزرگسالان.

ساسی و نیاز جامعهٔ ایرانی

چه طرفدار موسیقی فاخر و یا دغدغه‌مند باشیم و چه اهل فقط رقصیدن با موسیقی، چه مخاطب جدی موسیقی باشیم و چه گذرا مشتری آن باشیم، چه ترانه‌هایی مثل آهنگ‌های ساسی را مبتذل و سطحی بدانیم و چه طرفدار آن‌ها باشیم، اقبال گسترده و عجیب مخاطب و بازدیدهای چند ده میلیونی ویدئوهای چنین تولیداتی قابل انکار نیست.

این پدیده منحصر به بازار موسیقی ایرانی نیست و تقریباً در همهٔ دنیا بازار موسیقی جایگاه بسیار بزرگی برای چنین تولیداتی قائل است، چون چنین تولیداتی منشأ درآمدهای افسانه‌ای برای هنرمندان و شرکت‌های تولید موسیقی هستند.

از سوی دیگر، این هم قابل انکار نیست که همان‌طور که جامعه به موسیقی اعتراضی و اجتماعیِ حاوی پیام‌های عمیق و اصیل نیاز دارد، به شادی و رها کردن خود هم در لحظاتی از زندگی به‌شدت نیازمند است.

ترانه‌های ساسی و امثال او، با وجود همهٔ اشکالاتی که به آن‌ها وارد است، انرژی جامعه را تازه می‌کنند و ارضا شدن این میل طبیعی انسان به شادی شاید بتواند میل او به بهتر شدن جامعه و برطرف کردن موانع پیشرفت را هم قوی‌تر کند.

بیشتر در این باره: موسیقی اعتراضی؛ «همسنگران» دیروز، معترضان امروز