گروه حکومت اسلامی موسوم به «داعش» بعدازظهر پنجشنبه ۱۴ با انتشار پیامی مسئولیت انفجارهای مرگبار کرمان را برعهده گرفت. گفت‌وگویی که می‌خوانید، پیش از اعلام این خبر انجام شده است.
به‌گفتهٔ شماری از کارشناسان، برخی شواهد موجود از احتمال دست داشتن گروه‌های افراطی اسلام‌گرا به‌خصوص گروه موسوم به «حکومت اسلامی» درانفجارهای مرگبار کرمان حکایت دارد.
در گفت‌وگو با کالین کلارک، مدیر بخش پژوهش‌های مرکز مطالعات امنیتی سوفان در نیویورک، نخست از او دربارهٔ احتمال دست داشتن گروه‌هایی مانند «حکومت اسلامی» در انفجارهای کرمان پرسیدیم.
کالین کلارک: با ذکر این نکته شروع می‌کنم که واضح است که ما تمامی شواهد را در دست نداریم. به همین دلیل در این مرحله تنها گمانه‌زنی می‌کنیم و فرضیه‌هامان را بر مبنای تاکتیک‌ها، تکنیک‌ها و رویه‌های پیشین گروه‌های تروریستی طرح می‌کنیم.
در این چهارچوب، به نظر می‌رسد که گروه حکومت اسلامی یا به‌طور بالقوه شاخهٔ داعش خراسان، گروهی که در افغانستان مستقر است، محتمل‌ترین مسئولان این حملات باشند.
اگرچه این احتمال هم وجود دارد که برخی گروه‌های سنی فعال در ایران در انفجارها دست داشته باشند؛ گروهی که قبلاً به اسم جندالله شناخته می‌شد. یا مجاهدین خلق، که البته به اعتقاد من احتمالش کمتر است.
بعد هم این گمانه وجود دارد که اسرائیل در حملات دست داشته است، که به اعتقاد من با شیوهٔ عمل پیشین اسرائیل در ایران نمی‌خواند، شیوه‌ای که موساد در ایران عمل می‌کند...
- درباره‌ی این تفاوت شیوهٔ عمل اسرائیل با مکانیسم حملات مرگبار کرمان بیشتر توضیح می‌دهید؟
به نظر می‌رسد که غیرنظامیان زیادی در این انفجارها کشته شدند. اگر در غزه در عمل تعداد بسیار زیادی غیرنظامی کشته شدند، در خاک ایران حملات اسرائیل معمولاً بسیار هدفمندتر و دقیق‌تر بوده است. اگر مثلاً نگاه کنید به عملیات هدف قرار دادن اعضای القاعده در خاک ایران، یا اعضای حزب‌‌الله یا دانشمندان هسته‌ای، آن‌ها به‌مراتب مخفیانه‌تر بودند.
اما حملهٔ اخیر نشانه‌های یک ترور مخفیانه از سوی یک دولت را ندارد، بیشتر شبیه یک حملهٔ تروریستی سنتی است که به دست یک گروه تروریستی یا عوامل غیردولتی انجام شده است.
البته باز هم می‌گویم که ما هنوز اطلاعات دقیقی نداریم. در خاورمیانه هم هر روز اتفاق‌های عجیبی رخ می‌دهد. در این مرحله این نظرات در حد برآوردهایی براساس محاسبات‌اند.
بیشتر در این باره: گروه «حکومت اسلامی» مسئولیت انفجارهای «انتحاری» در مراسم سالگرد قاسم سلیمانی را برعهده گرفت- از دیروز که این حملات رخ داد، حدس‌هایی هم مطرح شد در مورد نقش گروه‌های جدایی‌طلب و یا حتی گروه سازمان مجاهدین خلق. این گمانه‌ها چدر می‌تواند به واقعیت نزدیک باشد؟
این هم یک احتمال موجود است. برخی نشانه‌ها شبیه مواردی در گذشته هستند. می‌شود این‌طور تحلیل کرد که این گروه‌ها دستگاه‌های امنیتی ایران را به‌شدت مشغول و تحت فشار دیده‌اند، حالا چه به‌خاطر تنش‌های غزه یا نقشی که ایران در حمایت از گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه ایفا می‌کند.
اگر در حال حاضر عضو سپاه پاسداران یا نیروی قدس سپاه باشید، سرتان حسابی شلوغ است. بنابراین فرصت خوبی است که این گروه‌ها در خانه حمله‌ای را تدارک ببینند.
از این گذشته، حمله به مراسم بزرگداشت و محل دفن سلیمانی، ارزش نمادین بالایی دارد. اگر هم گروهی سنی پشت انفجارها بوده باشد، باید عامل فرقه‌ای را هم به آن اضافه کنید، که خود این مسئله دلیل دیگری است که من فکر می‌کنم حکومت اسلامی در انفجارها دست داشته، چون عامل فرقه‌ای محرک قوی‌ای برای انگیزهٔ این نوع گروه‌ها است.
در هر صورت، در شرایطی هستیم که این استنباط وجود دارد که نیروهای امنیتی ایران در شرایطِ آماده نیستند یا سرشان گرم فعالیت‌هایی در نقاط دیگر است. در عمل هم همین‌طور بوده، چون حملات موفقیت‌آمیز بوده است.
در حملات قبلی مثل حمله به مجلس شورای اسلامی یا شاهچراغ یا رژه در اهواز در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه گروه‌هایی که دست داشتند یا ادعا کردند که دست داشته‌اند، مسئولیت حملات را پذیرفتند اما در مورد اخیر چنین مسئله‌ای را هنوز شاهد نیستیم. چرا؟
هنوز زود است. من صبر می‌کنم ببینم در یکی دو روز آینده چه خواهد شد. بخشی از این وضع هم شاید به این مربوط باشد که بخش تبلیغاتی داعش یا داعش خراسان چقدر درگیر هستند.
البته امروز توئیتی را دیدم که دوست (خبرنگارم) «وسیم نصر» منتشر کرده بود که گروه حکومت اسلامی قرار است با انتشار پیامی مسئولیت این حملات را بپذیرد.
بیشتر در این باره: مرگبارترین حمله‌ها و رویدادهای غیرطبیعی ایران در سه دهه‌ٔ اخیر