در آستانه اوج‌گیری مصرف گاز در ایران در فصل زمستان، خبرگزاری تسنیم از «اخلال و توقف» تحویل گاز ترکمنستان به ایران خبر داده است.
تسنیم روز جمعه ۱۵ دی‌ماه گزارش داد که هم سوآپ گاز ترکمنستان از طریق ایران به جمهوری آذربایجان و هم صادرات گاز ترکمنستان به ایران از روز گذشته متوقف شده است.
این گزارش می‌افزاید هنوز معلوم نیست این اخلال موقت است یا ادامه خواهد داشت.
ترکمنستان از دسامبر ۲۰۲۱ عملیات سوآپ گاز با ایران برای تحویل به جمهوری آذربایجان را آغاز کرد. خرداد پارسال نیز دو کشور بر سر صادرات گاز ترکمنستان به ایران موافقت کردند.
بیشتر در این باره: پیش‌بینی آژانس انرژی از بازار گاز جهان؛ جهش چشمگیر آمریکا و قطر، سقوط ایراندر همین زمینه الهام شبان مدیر مرکز مطالعات نفت خزر در باکو به رادیو فردا می‌گوید پارسال روزانه کمی بیش از ۴ میلیون متر مکعب گاز ترکمنستان از طریق ایران به جمهوری آذربایجان سوآپ شد.
او گفت قرارداد سوآپ گازی بلندمدت نبود و شاید آذربایجان دیگر نیازی به سوآپ گاز نداشته باشد: «از ۱۰ ژوئیه پارسال، میدان گازی آبشرون جمهوری آذربایجان با کمک شرکت توتال فرانسه راه‌اندازی شد و سالانه ۱.۵ میلیارد متر مکعب، معادل حجم سالانه سوآپ گاز ترکمنستان، به تولید گاز این کشور اضافه شد.»
بر اساس توافق سوآپ گاز، ترکمنستان گاز خود را به مناطق شمال شرق ایران تحویل می‌دهد و ایران نیز گاز خود را تحویل جمهوری آذربایجان می‌دهد.
یک سند شرکت ملی گاز ایران که به دست رادیو فردا رسیده، نشان می‌دهد ایران به غیر از سوآپ، در پنج ماه ابتدایی سال جاری خورشیدی بطور متوسط روزانه ۶.۲۵ میلیون متر مکعب گاز از ترکمنستان برای مصارف داخلی خریداری کرده است.
جزئیات این گزارش نشان می‌دهد بیشترین میزان واردات گاز ایران از ترکمنستان در ماه فروردین و حدود ۹ میلیون متر مکعب در روز بوده است.
کسری روزانه گاز ایران در زمستان امسال حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب تخمین زده می‌شود.
عراق چند ماه پیش تقاهم‌نامه خرید گاز از ترکمنستان امضا کرد که طبق آن، دولت عشق‌آباد سالانه ۹ میلیارد متر مکعب گاز تحویل ایران خواهد داد و ایران نیز به همین میزان گاز تحویل عراق می‌دهد.
بدین ترتیب، ایران به جای گاز خود، گاز ترکمنستان را به عراق صادر خواهد کرد.
ایران پارسال حدود ۱۸ میلیارد متر مکعب صادرات گاز داشت، اما بر اساس لایحه بودجه سال آینده، دولت صادرات تنها ۱۲ میلیارد متر مکعب گاز را پیش‌بینی کرده است.
حدود یک ماه پیش ترکمنستان و ترکیه نیز مذاکرات برای قرارداد مشابهی را آغاز کردند؛ اما هنوز مشخص نیست آیا ترجیح ترکیه برای دریافت گاز ترکمنستان از طریق ساخت یک خط لوله از دریای خزر به جمهوری آذربایجان و انتقال آن است؛ یا از طریق سوآپ با گاز ایران می‌خواهد گاز ترکمنستان را دریافت کند.
ظرفیت دو خط لوله گازی که از ترکمنستان به خاک ایران امتداد دارد، حدود ۱۹ میلیارد متر مکعب در سال است و با توجه به انتظار ۹ میلیارد مترمکعبی عراق و ۱۰ میلیارد متر مکعبی خود ایران برای تحویل گاز ترکمنستان، ترکیه نمی‌تواند به خرید گاز ترکمنستان از طریق ایران امیدوار باشد.
ایران سالانه ۹ میلیارد متر مکعب صادرات گاز به ترکیه دارد. قرارداد ۲۵ ساله گازی ایران و ترکیه تا دو سال آینده به اتمام می‌رسد.
ترکمنستان از اول ژانویه ۲۰۱۷ به خاطر تاخیر طولانی‌مدت ایران در پرداخت ۲ میلیارد دلار بدهی واردات گاز از این کشور، تحویل گاز به ایران را متوقف کرد.
جواد اوجی وزیر نفت ایران اردیبهشت امسال اعلام کرد اصل بدهی ایران به ترکمنستان ظرف ۲۰ ماه گذشته و طی سه قسط پرداخت شده و اظهار امیدواری کرد که واردات سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان احیا شود.