با گذشت صد روز از آغاز جنگ در غزه، هم اوضاع انسانی این منطقه بحرانیتر شده و هم مساحت مناطق امنی که ساکنان این باریکه در تلاشاند به آن پناه ببرند، بهمرور کوچکتر شده است.
عملیات نظامی اسرائیل با هدف اعلام شدۀ از میان بردن گروه افراطی حماس صوت میگیرد؛ گروهی که در فهرست تروریستی آمریکا و اروپا قرار دارد.
این گروه روز ۱۵ مهر در اقدامی غافلگیرکننده، با شکستن حصار غزه، شهرها و شهرکهای اسرائیلی را هدف حمله قرار داد. در آن حمله حدود ۱۲۰۰ نفر که اکثرشان غیرنظامی بودند، کشته شدند و حدود ۲۵۰ نفر هم گروگان گرفته شدند.
واکنش نظامی اسرائیل، اگرچه آنگونه که این کشور میگوید هدفش از میان بردن حماس است، اما بیشتر قربانیانش غیرنظامیها هستند که بنا بر گزارشها حدود یکسومشان کودک بودهاند. براسا اعلام وزارت بهداشت فلسطینی، در پایان صدمین روز از جنگ غزه، شمار قربانیان حملات اسرائیلی به مرز ۲۴ هزار نفر نزدیک شده است.
علاوه بر آن، وضعیت انسانی در نوار غزه هم بسیار وخیم گزارش میشود و کمکهای بشردوستانهای که به این منطقه میرسد، بنا به اعلام سازمانهای امدادرسان بینالمللی، در برابر حجم نیازها ناچیز است.
کمبود آب و غذا
در گزارشی از وضعیت انسانی نوار غزه که شبکۀ بریتانیایی اسکاینیوز پخش کرده، یک مرد مسن در جنوب نوار غزه میگوید برای سیر کردن شکم خود و خانوادهاش مجبور است باقیماندۀ غذای دیگران را از زمین جمعآوری کند. یک دختربچه هم به این شبکه گفته است «چون چیزی برای خوردن برایمان نماند، مجبور شدیم خانهمان را ترک کنیم».
ارزیابیهای سازمان ملل متحد نشان میدهد که حدود ۸۵ درصد از ساکنان نوار غزه که شمارشان حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است، مجبور به ترک خانههای خود شدهاند.
نگرانیها از قحطی
اکنون با ادامۀ جنگ، از هر چهار نفر از ساکنان نوار غزه یک نفر با تهدید قحطی مواجه است، زیرا تنها حجم کمی از آب، غذا، دارو و کمکهای دیگر به این باریکۀ جنگزده و محاصرهشده وارد میشود. این در حالی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامهای در این باره تصویب کرده است.
بنا بر اعلام سازمان ملل متحد، وضعیت غذایی حدود ۵۷۶ هزار نفر از ساکنان نوار غزه فاجعهبار است و برخی از آنها شرایطشان وارد مرز قحطی شده است.
گزارشها از صفهای بسیار طولانی در جنوب نوار غزه برای به دست آوردن آب و نان حکایت دارد. این در حالی است که بنا بر گزارشها، بسیاری از ساکنان این باریکه برای به دست آوردن آب و نان مجبور میشوند مسیرهای طولانی را طی کنند.
از غزه چه مانده است؟
با ادامۀ جنگ، فرار ساکنان نوار غزه ادامه دارد. به گزارش سازمان ملل متحد، حدود ۸۵ درصد از ساکنان غزه چند بار آواره شدهاند، یا به عبارتی چند بار مجبور به جابهجایی شدهاند.
گزارشهای متعدد ازجمله گزارش روزنامۀ آمریکایی والستریت جورنال میگوید در چهارمین ماه از جنگ، با گسترش عملیات ارتش اسرائیل به مرکز و جنوب نوار غزه، مناطق امن باقیمانده برای پناه گرفتن غیرنظامیان در حال کوچکتر شدن است.
آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک (اونروا) میگوید که هشدارهای اسرائیلی مردم را مجبور میکند تنها در یکسوم نوار غزه متمرکز شوند، آن هم درحالیکه بهدلیل محدود شدن اینترنت و سامانههای ارتباطاتی و همچنین محدود شدن سوختی که وارد نوار غزه میشود، نقلوانتقال سختتر و جانفرساتر شده است.
بنا بر این گزارش، آوارگان آخرین موج فرار به ساختمانهای متروکه پناه میبرند یا در خیابانها و مدارس پرازدحام سازمان ملل متحد پناه میگیرند و برای گرم کردن خود مجبور به قطع درختان برای تهیه ذغال میشوند.
در این میان سازمانهای امدادرسان هم میگویند کمبود آب تمیز باعث شیوع بیماریهای واگیردار میان آوارگان شده است.
بیشتر در این باره: هشدار سازمان ملل درباره وضعیت غزه؛ بلینکن: این «لحظه تنش عمیق» در منطقه استمارتین گریفیتس، هماهنگکنندۀ امور بشردوستانۀ سازمان ملل متحد، هشدار داده است که «نوار غزه دیگر قابل سکونت نیست».
خبرگزاری فرانسه از آقای گریفیتس نقل کرده که گفته است: «پس از بیش از سه ماه از حملات وحشتناک ۷ اکتبر (۱۵ مهر)، غزه به جایی برای مرگ و یأس تبدیل شده است» و «ساکنان غزه روبهروی چشمان جهان بهشکل روزانه با تهدید مواجهاند».
از سویی، مسئولان سازمان بهداشت جهانی نیز از فروپاشیدن سامانۀ بهداشتی در جنوب نوار غزه ابراز نگرانی کردهاند.
حملات و عملیات نظامی اسرائیل در شمال و مرکز نوار غزه این بخش از باریکه را بدون بیمارستان کرده و اکنون فرار بسیاری از ساکنان به جنوب غزه و فرار بسیاری از کادر درمانی بهدلیل شدت حملات به شهر خان یونس، وضعیت بیمارستانهای جنوب نوار غزه را هم بحرانی کرده است.
شان کیسی، هماهنگکنندۀ تیمهای فوریتهای پزشکی سازمان بهداشت جهانی در غزه، گفته است: «شاهد فروپاشیدن سریع سازمانه پزشکی هستیم».
طرحهای اسرائیل
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، پیشتر گفته بود که کشورش برای تضمین «خلع سلاح نوار غزه» باید بهطور کامل کنترل محور فیلادلفیا در مرز جنوب این منطقه با مصر را در دست بگیرد.
اما اگر درگیریها به آخرین مناطق باقیمانده در جنوب نوار غزه کشیده شود، این مسئله شرایط انسانی را بیش از چیزی که هست فاجعهبار میکند، چون کسانی که به این منطقه پناه بردهاند، بار دیگر مجبور به فرار خواهند شد اما این بار مشخص نیست کجا باید بروند.
فرار به کشورهای دیگر از گزینههای پیش روی ساکنان غزه، که تنها روزنۀ مصر را پیش رو دارند، نیست و ورود به مصر تنها برای شمار اندکی از مردم که مجوزها و اوراق خاص دارند، فراهم است.
یک مقام نظامی اسرائیلی به روزنامه والستریت جورنال گفته است که هر تلاشی برای کنترل مرز به احتمال زیاد به منطقهای ۵۰۰ متری تا یک کیلومتری محدود میشود و ارتش از عملیات گسترده در رفح اجتناب میکند.
این مقام اسرائیلی همچنین گفته است: «فکر میکنم آنچه در شهر غزه روی داد را در جنوب نوار غزه شاهد نباشیم». بهگفتۀ این مقام نظامی، به جای آن ارتش دست به عملیاتی طولانیمدت و با شدت کمتر برای از میان بردن تواناییهای نظامی حماس در جنوب خواهد زد.
مسئولان اسرائیلی میگویند که هشدارهای تخلیه که در شبکههای اجتماعی منتشر میشود یا بروشور از هوا برای ساکنان غزه پرتاب میشود، برای کاستن از خطراتی که غیرنظامیان در مناطق جنگ با آن مواجه میشوند، ضروری است. آنها همچنین میگویند که این اقدام فضای بیشتری برای ارتش در جنگ با حماس ایجاد میکند چرا که بهگفتۀ آنها اعضای حماس میان غیرنظامیان پنهان میشوند.