داده‌های مرکز آمار ایران و گزارش‌های نهادهای بین‌المللی حاکی از کاهش شتاب رشد اقتصادی ایران از پاییز امسال است و این سیر نزولی کماکان ادامه خواهد داشت.
مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش فصلی خود که روز شنبه ۵ اسفند منتشر شده، می‌گوید رشد تولید ناخالص داخلی ایران از ۷.۱ درصد در تابستان امسال به ۵.۱ درصد در پاییز کاهش یافته است.
برخی از بخش‌های اقتصادی ایران مانند حوزه کشاورزی، صنعت و معادن (بدون احتساب نفت)، همچنین حوزه تامین آب، برق و گاز حتی در پاییز با رشد منفی مواجه شده است.
بیشتر در این باره: مرکز پژوهش‌های مجلس: صنعت ایران دچار «رشد منفی» شده استجزئیات داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد تنها عاملی که رشد اقتصادی کشور را بالا نگه داشته، حوزه نفت بوده که رشدی نزدیک ۲۲ درصدی نسبت به پاییز پارسال داشته است.
البته بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول ارزیابی پایین‌تری از گزارش مرکز آمار درباره تولید ناخالص داخلی ایران دارند؛ اما هر دو این نهادها بر کاهش شتاب رشد اقتصادی کشور تاکید دارند.
صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصادی ایران در سال جاری خورشیدی را ۳ درصد ارزیابی کرده و می‌گوید این رقم در سال آینده به ۲.۵ درصد و در سال ۱۴۰۴ به ۲ درصد کاهش خواهد یافت.
البته این نهاد بین‌المللی هفته گذشته هشدار داد اگر پای ایران حتی به‌صورت محدود به جنگ غزه باز شود، رشد اقتصاد ایران در سال آینده خورشیدی منفی پنج درصد خواهد شد.
بانک جهانی نیز رشد اقتصادی ایران در سال جاری را ۴.۲ درصد پیش‌بینی کرده و می‌گوید این رقم در سال آینده خورشیدی به ۳.۷ درصد و در سال ۱۴۰۴ به ۳.۲ درصد کاهش یابد.
علت رشد اقتصادی نسبتا بالای ایران در سال ۱۴۰۲، افزایش حجم تولید و صادرات نفت ایران بوده؛ اما آمارهای اوپک نشان می‌دهد از نوامبر پارسال روند رشد تولید نفت ایران متوقف شده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد نباید دیگر انتظار ادامه شتاب رشد اقتصادی ایران را داشت.
جزئیات آمارهای اوپک نشان می‌دهد تولید روزانه نفت ایران از ۲.۷ میلیون بشکه در بهار امسال به ۳.۱۶ میلیون بشکه در نیمه پاییز رسید؛ اما از آن زمان بدون تغییر باقی مانده است.
تولید ناخالص داخلی بر اساس قیمت‌های جاری
در محاسبه تغییرات رشد اقتصادی، یعنی تغییر حجم تولید کالا و خدمات در یک سال نسبت به سالی دیگر، از قیمت‌های ثابت در یک سال پایه استفاده می‌شود تا تاثیر مصنوعی تورم یا نوسانات ارزی در محاسبه حجم واقعی تولید ناخالص داخلی حذف شود.
اما، اگر مبنای محاسبات بر اساس قیمت‌های جاری و دلار باشد، آمارهای صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی نشان می‌دهد اقتصاد ایران به سطح دو دهه قبل سقوط کرده است.
برای نمونه، آمارهای صندوق بین‌المللی پول می‌گوید تولید ناخالص داخلی ایران در سال جاری خورشیدی ۳۶۶ میلیارد دلار خواهد بود، در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۰ بالای ۶۲۵ میلیارد دلار بود.
طی این دوره، اقتصاد ترکیه ۳۸ درصد، اقتصاد عربستان ۵۵ درصد، اقتصاد امارات و قطر هر کدام ۴۱ درصد رشد داشته، اما اقتصاد ایران دچار سقوطی ۴۲ درصدی شده است.
سال جاری میلادی نیز حجم اقتصاد ترکیه ۳.۵ برابر و اقتصاد عربستان تقریبا ۲.۹ برابر اقتصاد ایران خواهد شد.
این در حالی است که حدود دو دهه پیش ارزش تولید ناخالص داخلی ایران از هر دو کشور بیشتر بود.
نمونه دیگر امارات یا اسرائیل هستند که با جمعیتی ۹ برابر کوچک‌تر از ایران، ۴۰ درصد اقتصاد بزرگتری از کشور ایران دارند.