تنها چند ماه بعد از امضای تفاهم‌نامه صادرات گاز به عراق، ترکمنستان با ترکیه هم به عنوان دومین مشتری گازی ایران تفاهم‌نامه مشابهی امضا کرد.
آلپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه، بعد از امضای تفاهم‌نامه با همکار ترکمن خود، روز شنبه، ۱۲ اسفند، با انتشار پیامی در شبکه ایکس، توئیتر سابق، گفت سیاست ما متنوع کردن بازار انرژی است.
قرار است بخشی از گاز ترکمنستان نیز از طریق ترکیه راهی بازارهای اروپایی شود.
ترکیه هم‌اکنون گاز جمهوری آذربایجان و روسیه را راهی بازارهای اروپایی می‌کند و طی سال‌های گذشته مذاکراتی برای انتقال گاز اسرائیل، کردستان عراق و ترکمنستان به اروپا را نیز آغاز کرده است.
امضای تفاهم‌نامه گازی ترکیه با ترکمنستان در حالی است که ناتوانی ایران در عمل به تعهدات قرارداد صادرات گاز باعث شده ترکیه در سال ۲۰۲۳ خرید گاز از ایران را نصف کند و به جای آن گاز بیشتری از روسیه و جمهوری آذربایجان خریداری کند.
قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۶ به پایان خواهد رسید.
عراق، دومین مشتری گازی ایران، نیز از پاییز امسال اعلام کرد که ایران تحویل گاز را به شدت کاهش داده و هفته گذشته نیز اعلام کرد تحویل برق و گاز از ایران کلا متوقف شده است.
عراق تابستان امسال با ترکمنستان برای واردات سالانه ۹ میلیارد متر مکعب تفاهم‌نامه امضا کرد.
ایران سال گذشته ۱۸ میلیارد متر مکعب صادرات گاز داشت و دقیقا مشخص نیست امسال حجم صادرات گاز کشور چه میزان بوده؛ اما در لایحه بودجه سال آینده دولت ابراهیم رئیسی، صادرات تنها ۱۱ میلیارد متر مکعب گاز پیش‌بینی شده است.
ایران هم‌اکنون در تمام فصول سال کسری گاز دارد و در زمستان امسال، این کسری به رقم چشمگیر ۳۰۰ میلیون متر مکعب در روز رسید، رقمی که با کل مصرف گاز ترکیه برابری می‌کند.
اخیرا صندوق توسعه ملی پیش‌بینی کرد که کسری گاز کشور سال به سال افزایش خواهد یافت و سطح تولید گاز کشور در سال ۱۴۲۰ تنها قادر به تامین «یک سوم» از تقاضای داخلی خواهد بود.
بیشتر در این باره: صادرات گاز ایران به ترکیه «کمتر از نصف» سال قبل شدبر اساس برآورد صندوق توسعه ملی، تقاضای داخلی گاز کشور تا سال ۱۴۲۰ تقریبا دو برابر خواهد شد و به بالای ۵۱۰ میلیارد متر مکعب در سال خواهد رسید؛ در حالی که تولید گاز کشور در همین دوره زمانی نصف خواهد شد و به زیر ۱۸۰ میلیارد متر مکعب سقوط خواهد کرد.
گزارش‌های مشابهی از طرف شرکت ملی گاز ایران و مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده است.
به رغم این بحران، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران روز شنبه در نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز در الجزایر مدعی شد که ایران «آماده است به قطب منطقه‌ای صادرات گاز تبدیل شود».
اظهارات او در حالی است که وزارت نفت ایران از دو سال پیش در تلاش است برای کسری گاز کشور، قرارداد واردات گاز از ترکمنستان امضا کند.
آقای رئیسی همچنین گفت «ایران مسیری امن برای توزیع و ترانزیت گاز بین تولیدکنندگان و بازارهای مصرف است».
ایران طی دو سال گذشته تنها سالانه ۱.۵ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان را به جمهوری آذربایجان سوآپ کرده بود تا از آنجا راهی اروپا شود، اما از ابتدای سال جاری میلادی ترکمنستان انتقال گاز از خاک ایران را کلا متوقف کرد.
ترکمنستان پارسال بیش از ۴۰ میلیارد متر مکعب صادرات گاز به چین، جمهوری آذربایجان و ازبکستان داشت. این کشور بعد از روسیه، ایران و قطر چهارمین دارنده بزرگ ذخایر گازی جهان است.
هم‌اکنون ترکیه جایگاه مهم‌ترین کشور ترانزیت گاز منطقه را دارد. این کشور پارسال ۱۲ میلیارد متر مکعب گاز آذربایجان را راهی هفت کشور اروپایی کرد و امسال این رقم به ۱۴ میلیارد متر مکعب رسیده و در سال ۲۰۲۶ به ۲۰ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
ترکیه همچنین پارسال ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز روسیه را راهی اروپا کرده است.