تونی وسولووسکی
فهرست کالاهای چینی که در تصميم جدید آمریکا بر آنها تعرفه وضع خواهد شد انواع کالاها از جمله تشک کتان، زنگ خطر دزدگیر و دوچرخه را شامل می‌شود. ولی ساعت‌های مچی لوکس و دستبندهای مخصوص ثبت حرکات ورزشی فعلاً در امان هستند.
کاخ سفید اعلام کرده که دولت آمریکا با تشدید جنگ تجاری با چین بر ۲۰۰ میلیارد کالاهای دیگر محصول آن کشور ۱۰ درصد تعرفه گمرکی وضع خواهد کرد.
این تصمیم بدون شک اختلافات تجاری دو کشور را تشدید خواهد کرد.
قبل از اعلام این تصمیم از سوی آمریکا پکن تهدید کرده بود که درصورت تشدید این نوع اقدامات از سوی دونالد ترامپ چین نیز مقابله به مثل خواهد کرد. دونالد ترامپ برای تشدید تهدید اخیر خود وعده داده که در صورت اقدام تلافی جویانه چین ۲۶۷ میلیارد دیگر از کالاهای محصول آن کشور را هدف خواهد گرفت.
در مجموع در نتیجه این تصمیم‌های دولت آمریکا بر بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار کالاهای چینی تعرفه وضع خواهد شد و برخی از کشاورزان و کارخانه‌های آمریکایی که محصولات خود را به چین می فروشند آسیب خواهند دید.
دونالد ترامپ چه کرده؟
دولت دونالد ترامپ روز دوشنبه ۲۶ شهریور اعلام کرد که از روز ۲ مهر بر ۲۰۰ میلیارد کالاهای چینی تعرفه وضع می کند. تعرفه‌ها ابتدا ۱۰ درصد خواهد بود و در سال ۲۰۱۹ به ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت.
فهرست این کالاها بسیار طولانی است و اقلامی نظیر تشک‌های کتان، زنگ خطر دزدگیر و دوچرخه را شامل می شود. ولی مواردی که در این فهرست قرار نگرفته نیز جای مکث دارد. از جمله آنها می توان به کلاه ایمنی دوچرخه سواری و سایر وسایل ایمنی کودکان اشاره کرد. در عین حال چندین وسیله الکترونیکی بسیار محبوب که خط تولید آنها به شدت به چین وابسته است مثل دستبندهای ثبت حرکات ورزشی محصول اپل و فیتبیت در این فهرست نیستند.
این اولین موج وضع تعرفه از سوی آمریکا نیست. در ماه ژوئن دولت دونالد ترامپ بر ۵۰ میلیارد کالای چینی از جمله ۸۰۰ کالای استراتژیک مثل خودرو ۲۵ درصد تعرفه وضع کرد. چین در اقدامی تلافی جویانه در همان ماه برای ۶۵۹ کالای امریکایی به ارزش ۵۰ میلیارد دلار تعرفه تعیین کرد.
با در نظر گرفتن تعرفه‌های جدید تقریباً نیمی از کل صادرات ۵۰۶ میلیارد دلاری چین به آمریکا هدف اقدامات تنبیهی قرار گرفته و مابقی آن نیز در خطر اقدامات مشابه است.
دلیل وضع تعرفه چیست؟
آمریکا از مدت‌ها پیش از روش‌های تجاری غیرعادلانه چین شکایت کرده است. مقامات آمریکایی بخصوص به طرح توسعه موسوم به «محصول چین ۲۰۲۵» اشاره می کنند. در این سند گفته می‌شود که چین در عرصه‌هایی مثل فناوری اطلاعاتی، روبات سازی، صنایع فضایی- هوایی و خودروهای برقی باید شرکت‌های خود را تأسیس و تثبیت کند. شرکت‌های آمریکایی و سایر کشورها شکایت دارند که دولت چین تلاش می کند آنها را به بازار آن کشور راه نداده و یا آنها را مجبور به خروج از آن کشور کند.
به گفته دفتر نمایندگی تجارت ایالات متحده آمریکا دولت چین از روش‌های گوناگونی مثل مجبور کردن شرکت‌های خارجی به «اشتراک» فناوری برای دسترسی به بازار چین و حتی حملات سایبری استفاده می کند.
واکنش چین چه بوده؟
ساعاتی پس از اعلام تعرفه‌های جدید واشنگتن چین گفت این اقدام را تلافی خواهد کرد. وزارت تجارت چین گفت «ناگزیر است از حقوق مشروع و منافع این کشور و نظام تجارت بین‌المللی دفاع کند.»
ماه گذشته چین فهرستی از کالاهای آمریکایی به ارزش ۶۰ میلیارد دلار از جمله گاز مایع و هواپیما را منتشر کرد که ممکن است مشمول تعرفه شوند. چین اعلام کرد در صورت وضع تعرفه‌های جدید از سوی واشنگتن این کالاها به فهرست تعرفه‌های موجود افزوده خواهند شد.
با این همه کارشناسان معتقدند وضع تعرفه به عنوان سلاحی علیه آمریکا ممکن است تأثیرات محدودی داشته باشد. حجم صادرات چین به آمریکا بسیار بیشتر از واردات آن از آمریکاست.
پیتر موریچی پروفسور اقتصاد در دانشگاه مریلند معتقد است چین تاکنون از تعرفه‌های آمریکا آسیب چندانی ندیده است.
پیتر موریچی در گفت‌وگو با رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی می‌گوید: «با توجه به ماهیت رژیم چین آن کشور برای مقابله با تعرفه‌های آمریکا دست بازی دارد. به سادگی می تواند ارزش برابری واحد پول خود را تغییر دهد و یا برخی از هزینه‌ها را به دوش تولید کنندگان بیاندازد.»
او اضافه می‌کند که «اولین موج اقدامات تنبیهی که تعرفه‌های ۲۵ درصدی بود به چین آسیب نزده است. موج جدید در حد ۱۰ درصد است و در نتیجه چین نگران نخواهد شد.»
تعرفه‌ها بر چه کسی تأثیر می‌گذارند؟
تا این مقطع کشاورزان سویا و برخی از کارخانه‌های آمریکایی بیش از همه از این تعرفه‌ها ضرر کرده‌اند. علاوه بر این شرکت‌های آمریکایی که برای کالاهای ساخت چین قطعه می‌سازند، تحت فشار قرار گرفته‌اند.
کارشناسان اقتصادی بانک مریل لینچ آمریکا هشدار داده‌اند هر چه جنگ تجاری بین چین و آمریکا طولانی‌تر شود، بیشتر به ضرر آمریکا خواهد شد. آنها می‌گویند با اختلال در روند تأمین و تولید کالاها و از بین رفتن اعتماد تجاری این وضعیت می‌تواند به «یک رکود اقتصادی همه جانبه» بدل شود.
به نظر می‌رسد پیامدهای تشدید جنگ تجاری از مرزهای آمریکا و چین فراتر رفته است. اتاق بازرگانی اتحادیه اروپا روز ۲۷ شهریور اعلام کرد جنگ تجاری چین و آمریکا به شرکت‌های اروپایی ضربه زده و باعث اختلال در روند تولید کالاهای شده است.
۵۴ درصد از پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی اتاق بازرگانی اتحادیه اروپا در مورد تعرفه‌های آمریکا نظر منفی دارند ولی ۴۳ درصد با تعرفه‌های وضع شده از سوی چین مخالفند.
رئیس اتاق بازرگانی اتحادیه اروپا گفته است که «تأثیر جنگ تجاری چین و آمریکا بر شرکت‌های اروپایی فعال در چین بسیار جدی و اساسا منفی است.»
اما پیتر موریچی پروفسور اقتصاد در دانشگاه مریلند معتقد است چین که هدف اصلی اقدامات تنبیهی آمریکاست از تعرفه‌ها آسیب نمی‌بیند.
آینده چه خواهد بود؟
روزنامه ساوت چاینا مورنینگ روز سه‌شنبه ۲۷ شهریور به نقل از یک مقام چینی گزارش داد این کشور در حال برنامه‌ریزی برای اعزام هیئتی به واشنگتن با هدف انجام گفت‌وگوهای تازه است.
ولی تهدید دونالد ترامپ به وضع تعرفه بر حدود ۲۶۷ میلیارد دلار دیگر کالاهای چین در صورت اقدام متقابل آن کشور فضای چندانی برای مذاکره باقی نگذاشته است.
کمتر کسی پیش‌بینی می‌کند که دولت چین عقب‌نشینی کند.
اتاق بازرگانی آمریکا در چین روز ۲۷ شهریور گفت: «چین با تمام قوا مقاومت خواهد کرد» و خواستار گفت‌وگو برای پایان دادن به جنگ تجاری شد.
ویلیام زاریت رئیس این نهاد در بیانیه‌ای گفت: «برخلاف دیدگاه‌های مقام‌های آمریکایی چین می‌تواند و با تمام وجود مقاومت خواهد کرد و ما در مورد رسیدن به یک راه حل در کوتاه مدت خوشبین نیستیم.»
همزمان یک مقام امنیتی ارشد دولت چین گفت اقدامات تجاری آمریکا علیه آن کشور نتیجه نخواهد داد چون چین برای مقابله با آنها سیاست‌های پولی و مالی بسیار مؤثری دارد.
خبرگزاری رویترز از قول فنگ ژینگهای معاون اداره کنترل امنیتی چین گزارش داد: «آقای ترامپ یک تاجر سختگیر است و با اعمال فشار به چین می‌خواهد در مذاکرات بین دو طرف امتیاز بگیرد. به نظر چنین روش هایی در مورد چین مؤثر نخواهد بود.»
پروفسور پیتر موریچی پیش‌بینی می‌کند که این وضعیت به «بن‌بست» خواهد رسید و تعرفه‌های دونالد ترامپ در نهایت نخواهند توانست سیاست‌های اقتصادی و تجاری چین را تغییر دهند.
او می‌گوید: «تنها نقطه قوت دونالد ترامپ غیرقابل پیش‌بینی بودن است. ولی با وضع تحریم‌ها او به چین گفته است که برنامه‌اش چیست و به چین فرصت داده تا واکنش نشان دهد.»
او می‌افزاید: «سیاست افزایش تدریجی تعرفه‌ها نیز به نتیجه نخواهد رسید.»