مجله «فارین پالیسی» در شماره اخیر خود مطلبی دارد به قلم ایوگنی موروزف (Evgeny Morozov) کارشناس و پژوهشگر سرشناس در زمینه تاثیرات و نقش سیاسی استفاده از شبکه اینترنت.
ایوگنی موروزف در مطلبی مفصل پرسش‌ها، تردیدها و انتقادهای خود را نسبت به نرم‌افزارهای جدیدی به نام هی‌استک (Haystak) مطرح می‌کند که چند ماه پیش توسط موسسه‌ای به نام «پژوهشگاه سانسور» در ایالت کالیفرنیای آمریکا طراحی و ساخته شده‌است.
مسئولان این پژوهشگاه و طراح این نرم‌افزار به نام آوستین هیپ مدعی‌اند که این نرم‌افزار می‌تواند وسیله خوبی برای برقراری تماس پنهان بین شبکه فعالان مدنی و مخالفان حکومت در ایران باشد.
از چند ماه پیش «پژوهشگاه سانسور» و آوستین هیپ در مصاحبه‌های رسانه‌ای گوناگون خبر تولید این نرم‌افزار را اعلام کرده و مدعی شدند که قابلیت‌هایی دارد که دستگاه سانسور اینترنتی رژیم ایران قادر به رخنه به آن و در هم شکستنش نخواهد بود.
اما ایوگنی موروزف که به کارآمدی ابزارهای اینترنتی در مبارزه با رژیم‌های خودکامه اعتقاد چندانی ندارد در تحلیل خود در مجله «فارین پالیسی» ایده نرم‌افزار «هی‌استک» را به داستان‌های تخیلی هالیوود تشبیه کرده و می‌گوید ماجرای این نرم‌افزار مثل این است که یکباره یک عده مخ کامپیوتری، سرگرمی‌های همیشگی خود را کنار گذاشته باشند و به فکر انقلاب و کمک به شورش مردم و مبارزه سیاسی افتاده باشند. اما نگاه دقیق‌تر به ویژگی‌هایی که در مورد این نرم‌افزار ارائه شده‌است نشان می‌دهد که بیش از کارآمدی و نتایج واقعی یک سروصدای تبلیغاتی است.
کارشناس جنبه‌های سیاسی اینترنت می‌گوید این نرم‌افزار را فعلا هیچکس نتوانسته پیاده کند و بنابراین از نحوه کار آن هیچ اطلاع دقیقی در دست نیست. آوستین هیپ، طراح هی‌استک می‌گوید این نرم‌افزار به شکل پنهان و فقط در اختیار گروه خاص و مورد اعتمادی در ایران قرار خواهد گرفت و اگر این نرم‌افزار به طور عمومی و علنی در عرصه اینترنت قرار بگیرد حکومت ایران نیز به آن دست خواهد یافت و در آن حالت دسترسی به آن را مسدود کرده و یا در آن نفوذ می‌کند.
ایوگنی موروزف می‌نویسد به این ترتیب طراحان آن از همه ما و به خصوص ایرانیان انتظار دارند که اولا باور کنیم چنین نرم‌افزاری واقعا وجود دارد، ثانیا این نرم‌افزار کارآمد است، سوم اینکه این نرم‌افزار کوبنده است و چهارم اینکه دولت ایران نسخه‌ای از آن را در دست ندارد و حتی نمی‌داند که این نرم‌افزار چقدر موثر و کوبنده است. چنین چیزی حتی از معجزه‌های بابانوئل هم باورنکردنی‌تر است.
نویسنده مجله «فارین پالیسی» خاطرنشان می‌کند که در نیت خیر آوستین هیپ طراح این نرم‌افزار هیچ تردیدی ندارد اما فراموش نکنیم که آمریکایی‌های خوش‌نیتی مثل او تاکنون دردسرهای فراوان و مشکلات بسیاری در سراسر جهان ایجاد کرده‌اند.
وی پیشنهاد می‌کند که این نرم‌افزار ابتدا در جوامع دموکراتیک و آرام مثلا کانادا آزمایش بشود چون به نظر وی شرایط سیاسی و سرکوب در ایران بدترین محل برای آزمایش پنهانی یک نرم‌افزار است که قرار است مخالفان دولت از آن استفاده کنند.
«موضوع جان آدم‌ها مطرح است»
نکته دیگر این است که تجربه مبارزات سیاسی و مدنی در نظام‌های استبدادی ثابت کرده‌است که پلیس و دستگاه امنیتی این رژیم‌ها می‌توانند در هر شبکه‌ای از جمله جمع کاربران این نرم‌افزار رخنه کرده و ضمن شناسایی، آن‌ها را سرکوب کنند.
ایوگنی موروزف در ادامه مطلب خود در مجله «فارین پالیسی» از روزنامه‌نگاران و حتی گروهی از سیاستمداران که در ماه‌های اخیر در مورد نرم‌افزار «هی‌استک» صبحت می‌کنند می‌پرسد آیا شما این نرم‌افزار و کار آنرا دیده‌اید؟ آیا مطمئن هستید که کاربران آن برای خوردن آب خنک راهی زندان اوین نمی‌شوند؟ یا اینکه همه شما محسور یک بازی رایانه‌ای شده‌اید به عشق اینکه رژیمی خودکامه را بدون آنکه خون از دماغ کسی بریزد می‌توان از پای درآورد؟
شاید این نوع قضاوت در مورد مشتاقان و مشوقان این نرم‌افزار کمی تند باشد ولی حقیقت این است که وقتی که موضوع جان آدم‌ها به میان می‌آید نمی‌توان غیر از این برخورد کرد.
نویسنده یادآوری می‌کند که شاید از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران سطحی و جنجال‌آفرین و یا سیاستمداران انتظاری غیر از این نمی‌توان داشت. آن‌ها معمولا وجهه و جنجال را به واقعیات و ملاحظات مهم ترجیح می‌دهند. اما دیوانسالارها و مقامات و مدیران دولتی وظیفه دارند که این نوع مسائل را جدی بگیرند. نویسنده ادامه می‌دهد: «نکته‌ای که بیش از هر چیز مرا آزار می‌دهد این است که دولت آمریکا با تجدید نظر در سیاست تحریم فن‌آوری‌های اینترنتی به ایران عملا دارد به نوعی به نرم‌افزار «هی‌استک» مشروعیت می‌بخشد.»
ایوگنی موروزف می‌افزاید موسسات آمریکایی بدون اجازه دولت حق صدور فن‌آوری مبارزه با سانسور را به ایران ندارند. اما اوایل سال جاری نرم‌افزار «هی‌استک» چنین اجازه‌ای را دریافت کرد. من آرزو دارم که مسئولان وزارت خزانه‌داری که پروانه این نوع صادرات را صادر کرده‌اند به اندازه یک هکر و مخ کامپیوتر از زیر و بم این نرم‌افزار مطلع باشند ولی حقیقت این است که بعید می‌دانم چنین اطلاع و کنترلی وجود داشته باشد.
با توجه به توجه فراوانی که این نرم‌افزار در رسانه‌های آمریکایی و حتی اروپایی به خود جلب کرده هیچ بعید نیست که دادن جواز صادرات آن به ایران تحت فشارهای سیاسی صورت گرفته‌است. به‌خصوص این فشار از سوی جناح تندرو سیاست آمریکا اعمال شده که می‌خواهد از هر وسیله‌ای و حتی اینترنت علیه حکومت ایران استفاده کند. این موضوع جدیدی نیست ولی باید توجه داشت که در این حالت نرم‌افزار «هی‌استک» به یک ابزار مستقیم و یا مورد تأیید دولت آمریکا برای مبارزه با حکومت ایران بدل خواهد شد.
نرم‌افزار «هی‌استک» حتی ممکن است در ایران نیز جنجال فراوانی به پا کند و به موضوع مهمی در معاملات و مجادلات ایران و آمریکا بدل شود ولی در نهایت چه کسی هزینه آنرا خواهد پرداخت؟ ایرانی‌ها.
اما آنچه که در خود آمریکا می‌گذرد این است که افرادی مثل طراحان این نرم‌افزار که حتی ممکن است انسان‌های شریفی باشند تحت تاثیر اعتبار و شهرت ناشی از دخالت دادن آن در سیاست خارجی آمریکا یا به نوایی می‌رسند و یا اعتباری یک‌شبه کسب می‌کنند.
در پایان این مطلب این نویسنده می‌افزاید که در وب‌سایت رسمی وزارت خزانه‌داری آمریکا هیچ نامی از نرم‌افزار «هی‌استک» برده نشده و هیچ اطلاعاتی در مورد دادن جواز صدور به ایران و یا مقام صادرکننده این جواز عنوان نشده‌است. این هم یک نماد دیگر از تعهد دولت باراک اوباما به رعایت شفافیت در تصمیم‌ها و سیاست‌های دولت است. اما اگر در صورت کاربرد نرم‌افزار «هی‌استک» در ایران عده‌ای به زندان افتاده و یا جان آن‌ها به خطر افتاد چه مقامی و چه فردی در دولت آمریکا مسئول است؟
ایوگنی موروزف در مطلبی مفصل پرسش‌ها، تردیدها و انتقادهای خود را نسبت به نرم‌افزارهای جدیدی به نام هی‌استک (Haystak) مطرح می‌کند که چند ماه پیش توسط موسسه‌ای به نام «پژوهشگاه سانسور» در ایالت کالیفرنیای آمریکا طراحی و ساخته شده‌است.
مسئولان این پژوهشگاه و طراح این نرم‌افزار به نام آوستین هیپ مدعی‌اند که این نرم‌افزار می‌تواند وسیله خوبی برای برقراری تماس پنهان بین شبکه فعالان مدنی و مخالفان حکومت در ایران باشد.
از چند ماه پیش «پژوهشگاه سانسور» و آوستین هیپ در مصاحبه‌های رسانه‌ای گوناگون خبر تولید این نرم‌افزار را اعلام کرده و مدعی شدند که قابلیت‌هایی دارد که دستگاه سانسور اینترنتی رژیم ایران قادر به رخنه به آن و در هم شکستنش نخواهد بود.
اما ایوگنی موروزف که به کارآمدی ابزارهای اینترنتی در مبارزه با رژیم‌های خودکامه اعتقاد چندانی ندارد در تحلیل خود در مجله «فارین پالیسی» ایده نرم‌افزار «هی‌استک» را به داستان‌های تخیلی هالیوود تشبیه کرده و می‌گوید ماجرای این نرم‌افزار مثل این است که یکباره یک عده مخ کامپیوتری، سرگرمی‌های همیشگی خود را کنار گذاشته باشند و به فکر انقلاب و کمک به شورش مردم و مبارزه سیاسی افتاده باشند. اما نگاه دقیق‌تر به ویژگی‌هایی که در مورد این نرم‌افزار ارائه شده‌است نشان می‌دهد که بیش از کارآمدی و نتایج واقعی یک سروصدای تبلیغاتی است.
کارشناس جنبه‌های سیاسی اینترنت می‌گوید این نرم‌افزار را فعلا هیچکس نتوانسته پیاده کند و بنابراین از نحوه کار آن هیچ اطلاع دقیقی در دست نیست. آوستین هیپ، طراح هی‌استک می‌گوید این نرم‌افزار به شکل پنهان و فقط در اختیار گروه خاص و مورد اعتمادی در ایران قرار خواهد گرفت و اگر این نرم‌افزار به طور عمومی و علنی در عرصه اینترنت قرار بگیرد حکومت ایران نیز به آن دست خواهد یافت و در آن حالت دسترسی به آن را مسدود کرده و یا در آن نفوذ می‌کند.
ایوگنی موروزف می‌نویسد به این ترتیب طراحان آن از همه ما و به خصوص ایرانیان انتظار دارند که اولا باور کنیم چنین نرم‌افزاری واقعا وجود دارد، ثانیا این نرم‌افزار کارآمد است، سوم اینکه این نرم‌افزار کوبنده است و چهارم اینکه دولت ایران نسخه‌ای از آن را در دست ندارد و حتی نمی‌داند که این نرم‌افزار چقدر موثر و کوبنده است. چنین چیزی حتی از معجزه‌های بابانوئل هم باورنکردنی‌تر است.
نویسنده مجله «فارین پالیسی» خاطرنشان می‌کند که در نیت خیر آوستین هیپ طراح این نرم‌افزار هیچ تردیدی ندارد اما فراموش نکنیم که آمریکایی‌های خوش‌نیتی مثل او تاکنون دردسرهای فراوان و مشکلات بسیاری در سراسر جهان ایجاد کرده‌اند.
وی پیشنهاد می‌کند که این نرم‌افزار ابتدا در جوامع دموکراتیک و آرام مثلا کانادا آزمایش بشود چون به نظر وی شرایط سیاسی و سرکوب در ایران بدترین محل برای آزمایش پنهانی یک نرم‌افزار است که قرار است مخالفان دولت از آن استفاده کنند.
«موضوع جان آدم‌ها مطرح است»
نکته دیگر این است که تجربه مبارزات سیاسی و مدنی در نظام‌های استبدادی ثابت کرده‌است که پلیس و دستگاه امنیتی این رژیم‌ها می‌توانند در هر شبکه‌ای از جمله جمع کاربران این نرم‌افزار رخنه کرده و ضمن شناسایی، آن‌ها را سرکوب کنند.
ایوگنی موروزف در ادامه مطلب خود در مجله «فارین پالیسی» از روزنامه‌نگاران و حتی گروهی از سیاستمداران که در ماه‌های اخیر در مورد نرم‌افزار «هی‌استک» صبحت می‌کنند می‌پرسد آیا شما این نرم‌افزار و کار آنرا دیده‌اید؟ آیا مطمئن هستید که کاربران آن برای خوردن آب خنک راهی زندان اوین نمی‌شوند؟ یا اینکه همه شما محسور یک بازی رایانه‌ای شده‌اید به عشق اینکه رژیمی خودکامه را بدون آنکه خون از دماغ کسی بریزد می‌توان از پای درآورد؟
شاید این نوع قضاوت در مورد مشتاقان و مشوقان این نرم‌افزار کمی تند باشد ولی حقیقت این است که وقتی که موضوع جان آدم‌ها به میان می‌آید نمی‌توان غیر از این برخورد کرد.
نویسنده یادآوری می‌کند که شاید از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران سطحی و جنجال‌آفرین و یا سیاستمداران انتظاری غیر از این نمی‌توان داشت. آن‌ها معمولا وجهه و جنجال را به واقعیات و ملاحظات مهم ترجیح می‌دهند. اما دیوانسالارها و مقامات و مدیران دولتی وظیفه دارند که این نوع مسائل را جدی بگیرند. نویسنده ادامه می‌دهد: «نکته‌ای که بیش از هر چیز مرا آزار می‌دهد این است که دولت آمریکا با تجدید نظر در سیاست تحریم فن‌آوری‌های اینترنتی به ایران عملا دارد به نوعی به نرم‌افزار «هی‌استک» مشروعیت می‌بخشد.»
ایوگنی موروزف می‌افزاید موسسات آمریکایی بدون اجازه دولت حق صدور فن‌آوری مبارزه با سانسور را به ایران ندارند. اما اوایل سال جاری نرم‌افزار «هی‌استک» چنین اجازه‌ای را دریافت کرد. من آرزو دارم که مسئولان وزارت خزانه‌داری که پروانه این نوع صادرات را صادر کرده‌اند به اندازه یک هکر و مخ کامپیوتر از زیر و بم این نرم‌افزار مطلع باشند ولی حقیقت این است که بعید می‌دانم چنین اطلاع و کنترلی وجود داشته باشد.
با توجه به توجه فراوانی که این نرم‌افزار در رسانه‌های آمریکایی و حتی اروپایی به خود جلب کرده هیچ بعید نیست که دادن جواز صادرات آن به ایران تحت فشارهای سیاسی صورت گرفته‌است. به‌خصوص این فشار از سوی جناح تندرو سیاست آمریکا اعمال شده که می‌خواهد از هر وسیله‌ای و حتی اینترنت علیه حکومت ایران استفاده کند. این موضوع جدیدی نیست ولی باید توجه داشت که در این حالت نرم‌افزار «هی‌استک» به یک ابزار مستقیم و یا مورد تأیید دولت آمریکا برای مبارزه با حکومت ایران بدل خواهد شد.
نرم‌افزار «هی‌استک» حتی ممکن است در ایران نیز جنجال فراوانی به پا کند و به موضوع مهمی در معاملات و مجادلات ایران و آمریکا بدل شود ولی در نهایت چه کسی هزینه آنرا خواهد پرداخت؟ ایرانی‌ها.
اما آنچه که در خود آمریکا می‌گذرد این است که افرادی مثل طراحان این نرم‌افزار که حتی ممکن است انسان‌های شریفی باشند تحت تاثیر اعتبار و شهرت ناشی از دخالت دادن آن در سیاست خارجی آمریکا یا به نوایی می‌رسند و یا اعتباری یک‌شبه کسب می‌کنند.
در پایان این مطلب این نویسنده می‌افزاید که در وب‌سایت رسمی وزارت خزانه‌داری آمریکا هیچ نامی از نرم‌افزار «هی‌استک» برده نشده و هیچ اطلاعاتی در مورد دادن جواز صدور به ایران و یا مقام صادرکننده این جواز عنوان نشده‌است. این هم یک نماد دیگر از تعهد دولت باراک اوباما به رعایت شفافیت در تصمیم‌ها و سیاست‌های دولت است. اما اگر در صورت کاربرد نرم‌افزار «هی‌استک» در ایران عده‌ای به زندان افتاده و یا جان آن‌ها به خطر افتاد چه مقامی و چه فردی در دولت آمریکا مسئول است؟