از چند روز پيش که سخنرانی محمود احمدينژاد از تلويزيون جمهوری اسلامی پخش شد و در آن اعلام کرد که مديريت کشور با امام زمان است، واکنش ها از جانب هر دو گروه هوادار و مخالف دولت بالا گرفته است.
در تازه ترين واکنش، آيت الله مهدوی کنی در اعتراض به گفته های احمدی نژاد گفته است:«اگر مديريت از امام زمان بود، يعنی ايشان نمی توانند مافيا را از بين ببرند؟ برنج کيلويی پنج هزار تومان هم از مديريت ايشان است؟»
پيش از آيت الله مهدوی کنی، مهدی کروبی، غلامرضا مصباحی مقدم، حجت الاسلام دعاگو، نمايندگان مشهد در مجلس شورای اسلامی و شماری ديگر از شخصيت های سياسی و مذهبی جمهوری اسلامی نيز به گفته های محمود احمدی نژاد اعتراض کرده بودند.
اما آقای احمدی نژاد در سخنرانی خود چه گفته بود؟ سيمای جمهوری اسلامی دوشنبه شب گذشته برای نخستين بار يک سخنرانی را از رييس جمهوری اسلامی پخش کرد که حدود يک ماه پيش از آن در جمع روحانيان مشهد ايراد شده بود.
محمود احمدی نژاد در آن سخنرانی گفته بود: « ما در اين دوسال و نيم، البته در تمام دوران انقلاب، در همه عالم هستی جاری است، به شما عرض کنم ما دست اين مديريت الهی را هر روز می بينيم. خدا خودش شاهد است که ما می بينيم. اغراق نمی گويم. نديده را خدمتتان عرض نمی کنم.»
اولين واکنش به اين سخنان از زبان مهدی کروبی شنيده شد. حجت الاسلام کروبی، دبيرکل حزب اعتماد ملی، در ششمين نشست رؤسای مناطق اين حزب گفت: «اين سوال در ذهن مردم ايجاد می شود که آيا اينکه قيمت مسکن از سال گذشته تا به حال دو برابر شده است و اينکه مردم از تورم و گرانی آزار می بينند، به علت مديريت امام زمان است؟»
محمد صادق جوادی حصار، روزنامه نگاری که خود نيز در نشست مهدی کروبی با اعضای حزب اعتماد ملی حاضر بوده، سخنان آقای کروبی را در گفت وگو با راديو فردا اين گونه خلاصه می کند: «ايشان ابراز نگرانی کردند که اين صحبت هايی که آقای احمدی نژاد می کنند به نحوی به اين صحبت ها رنگ قدسی و آسمانی می دهند و اين بحث ها را نسبت می دهند به امام زمان و اينکه ايشان دارند جامعه را مديريت می کنند.»
آفای جوادی حصار همچنين می گويد:«اينکه کسی بگويد که مديريت جامعه ما را امام زمان انجام می دهد و ما کاره ای نيستيم، فرار به جلو و يک نوع رفع مسئوليت است و می تواند در توده مردم اثر عکس داشته باشد. يعنی ممکن است اين نگرانی به وجود بيايد که اگر احمدی نژاد درست می گويد و در کشوری که امام زمان در آن مديريت می کنند، حتما گرانی ها و تورم و بی توجهی به اقشار آسيب پذير و بی مبالاتی هايی هم که صورت می گيرد خدای ناکرده ارتباط پيدا می کند به امام زمان.»
وی می افزايد:« اين چيزی است که با اعتقادات ما اصلا نسبتی ندارد و ضمن اينکه امام زمان در دوره های گذشته کجا بودند که مثلا الان اين چيزها را به امام زمان نسبت می دهند.»
«نيازی به مايه گذاشتن از امام زمان نيست»
از سوی ديگر، سعيد رجايی خراسانی، تحليلگر سياسی و ديپلمات پيشين جمهوری اسلامی نيز عقيده دارد در مديريت کشور نيازی به مايه گذاشتن از امام زمان نيست.
او در گفت وگو با راديو فردا می گويد: «اينکه ايشان هميشه سعی می کنند که مسائل را به خرج امام زمان حل کنند، به نظر من نادرست است. اگر ايشان راحت مسئوليت بپذيرند و بگويند که من اينجا اشتباه کردم،اينجا درست کردم، اين خوب است و اين بد است، به هرحال تمام دول دنيا چه آنهايی که بسياربسيار موفق هستند و چه آنهايی که کمتر موفق هستند اين مشکلات را دارند. اينها نبايد از امام زمان مايه بگذارند.»
- «اين تلقی که آقای احمدی نژاد دارند در جامعه دنبال می کنند، حسنی که دارد تفکرات شيعی و اسلامی را ابطال پذير و قابل تحقيق می کند. يعنی برای لايه های زيرين هرم اجتماعی هم اين امکان را فراهم می کند که در مورد آرمان ها، روياها و ادعاهايی که جريان های مذهبی دارند، امکان قضاوت داشته باشند.»
اما محمود احمدی نژاد در سخنرانی روز جمعه خود در مشهد، به واقعه دانشگاه کلمبيا نيز اشاره کرده بود.
رييس جمهوری اسلامی سال گذشته همزمان با شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل، در دانشگاه کلمبيای نيويورک نيز حاضر شد، اما با پيشگفتار تند لی بالينجر، رييس دانشگاه، وهمچنين واکنش های شديد عده ای از حاضران روبه رو شد. اينک محمود احمدی نژاد می گويد مديريت آن صحنه را امام زمان بر عهده داشته است.
بخشی از عين گفته های آقای احمدی نژاد مشهد در اين باره اين گونه بود:«يک لحظه بعد ياد امام عصر افتادم. گفتم: ای عزيز، من مطمئن هستم که اين صحنه را به نفع اسلام جمع و جور می کنی و مديريت خواهی کرد. می دانم جمع خواهی کرد.»
اين گفته ها واکنش تند مهدی کروبی را در پی داشت. آقای کروبی گفت: «جمع زيادی، از جمله برخی ديپلمات های مجرب که سال ها در سازمان ملل و آمريکا بوده اند، معتقدند که اين عملکرد ايشان بسيار ضرر داشته و اهانتی به مردم ايران بوده است.»
وی گفت:« اينکه می گوييد مديريت امام زمانی، اگر کسی از نظر عدهای کار نسنجيده ای کرد و توهينی به ملت عظيم ايران شد، آيا بايد بگوييم که مديريت امام زمان بوده است؟ چرا پای امام زمان را به اين مسايل می کشيم؟ بهتر است مشکلات را به خشکسالی، تورم جهانی، به آمريکا يا دولت های پيشين حواله بدهيد. اين منطقی تر و ساده تر است اما به مقدسات ارتباط ندهيد.»
سعيد رجايی خراسانی، نماينده پيشين جمهوری اسلامی در سازمان ملل نيز در گفت وگو با راديو فردا می گويد: «حضور محمود احمدی نژاد در دانشگاه کلمبيا حضوری شايسته نبوده است.»
او می افزايد: «الان ايشان به هر حال رييس جمهوری ما است و دلم نمی خواهد از جمله کسانی باشم که انتقادهای خيلی تند و تلخ زبان عليه ايشان مطرح کنم. ولی من راجع به جريان دانشگاه کلمبيا اطلاع دارم و متاسفم آن اتفاق رخ داد و سخنگوی کشور ما در دانشگاه کلمبيا در منزلت خيلی با اعتماد به نفس و شايسته ای که درخور فرهنگ ايران، تاريخ ايران نبود.»
اين نخستين بار نبود که محمود احمدی نژاد دو عرصه سياست و دين را به يکديگر پيوند می زد و مديريت کشور را به امام غايب شيعيان نسبت می داد. او پيش از اين در همين شهر مشهد گفته بود کسانی که اين گونه نمی انديشند، «به اندازه بزغاله هم فهم و شعور ندارند.»
در واکنش به اين اظهارات رييس جمهوری اسلامی، احمد قابل، پژوهشگر مسايل دينی در مشهد، می گويد نمی توان آنها را از زمره مباحث اعتقادی تلقی کرد و صرفا جنبهای سياسی دارند.
احمد قابل همچنين اضافه می کند:« برداشت آقای احمدی نژاد از مباحث اعتقادی، برداشتی عوامانه است.»
او می افزايد: «در حضور روحانيون، در حضور مسئولان کشور، گاهی وقت ها در مسائل دينی آن چنان محکم اظهار نظر می کند که آدم خيال می کند که يک مجتهد، يک متکلم و يک فيلسوف دارد اظهارنظر می کند. در صورتی که همه می دانند که ايشان نه تحصيلاتش در اين حيطه است و نه تحقيقاتی در اين حيطه داشته. برداشت عوامانه از مسائل پيچيده اعتقادی طبيعتا آن را تبديل می کند به مضحکه ای که اندک اندک بنيان ايمان و اعتقاد را نسبت به آن سست می کند.»
وی می گويد:«اين مطلبی است که بخصوص آيت الله مهدوی کنی در مجموعه اصولگراها، ايشان هم ظاهرا روز يکشنبه به اعتراض درآمدند و انتقاد شديدی کردند و گفتند اين گرانی ها و اين وضعيت نامطلوب اقتصادی را هم بايد به حساب امام زمان بگذاريم، با مديريت ايشان.»
- «اينکه آقای احمدی نژاد هميشه سعی می کنند که مسائل را به خرج امام زمان حل کنند، به نظر من نادرست است. اگر ايشان راحت مسئوليت بپذيرند و بگويند که من اينجا اشتباه کردم،اينجا درست کردم، اين خوب است و اين بد است، به هرحال تمام دول دنيا چه آنهايی که بسياربسيار موفق هستند و چه آنهايی که کمتر موفق هستند اين مشکلات را دارند. اينها نبايد از امام زمان مايه بگذارند.»
آيت الله مهدوی کنی روز شنبه در جلسه اخلاق خود در دانشگاه امام صادق، گفت: «اين سخنان را نبايد آقای احمدی نژاد بگويد؛ چون ديد مردم را هم نسبت به امام زمان بد می کند.»
آقای مهدوی کنی همچنين گفته بود: «اگر مديريت از امام زمان بود، يعنی ايشان نمی توانند مافيا را از بين ببرند؟ برنج کيلويی پنج هزار تومان هم از مديريت ايشان است؟»
محمدرضا مهدوی کنی در پايان يادآور شده بود که حتی آيت الله خمينی يک بار هم چنين سخنانی در باره رابطه با امام زمان مطرح نکرده بودند.
اما فارغ از تبعاتی که اين نوع نگاه می تواند در مديريت سياسی جمهوری اسلامی پديد آورد، يک تحليلگر سياسی معتقد است از قضا اين گونه سخنان محمود احمدی نژاد به نتيجه ای خوب منتهی ميشود و نهايتا دين را از حوزه نقد ناپذيری به مرحله ای ابطال پذير تنزل ميدهد.
اکبر کرمی، نويسنده و تحليلگر سياسی در قم در اين باره به راديو فردا می گويد:«اين تلقی که آقای احمدی نژاد از جريان های همسوی ايشان، دارند در جامعه دنبال می کنند، حسنی که دارد تفکرات شيعی و اسلامی را ابطال پذير و قابل تحقيق می کند. يعنی برای لايه های زيرين هرم اجتماعی هم اين امکان را فراهم می کند که در مورد آرمان ها، روياها و ادعاهايی که جريان های مذهبی دارند، امکان قضاوت داشته باشند.»
از سوی ديگر، آقای کرمی در گزارش ويژه هفته راديو فردا به نوع واکنش آقای کروبی به گفته های بحث برانگيز آقای احمدی نژاد درباره مديريت غيابی امام دوازدهم شيعيان بر امور کشور خرده می گيرد و می گويد:«جريانی که آقای کروبی دارد دنبال می کند و مطرح می کند، هميشه امکان داوری کردن را از مردم می گيرد. معنی آن اين است که در واقع اشتباه مرا به پای مکتبم مگذاريد و اين امکان داوری را هم از خودشان و هم از ديگران وهم از لايه های پايين هرم اجتماعی می گيرند.»
آقای کرمی می افزايد:«درواقع تلقی که آقای کروبی مطرح می کند، اگر تحقق پيدا کند معنی آن اين است که هيچ وقت امکان داوری در مورد حکومت دينی وجود نداشته باشد. اين به لحاظ نظری، به نظر من اين امکان را برای دين فراهم می کند که بتواند خودرا جاودانه کند و نقد ناپذير.»
وی می گويد:« از لحاظ سياسی اين امکان را فراهم می کند که بتوان سياستمداران را نقد کنيم و عملکرد آنها را به چالش بکشيم و از آنها پرسش کنيم. اما ديدگاهی که آقای احمدی نژاد مطرح می کند در واقع دين را به چالش می کشد و امکان داوری در مورد ادعاهای دين را فراهم می کند، هرچند سياستمدارها را از گزند پرسش و نقد تا حدودی در امان نگه می دارد.»
اکبر کرمی، نويسنده و تحليلگر سياسی همچنين می گويد گفته های محمود احمدی نژاد هرچند سياستمداران فعلی را از انتقادات مصون نگاه می دارد، اما نهايتا به ضرر دين تمام خواهد شد.
اما احمد قابل در گزارش ويژه هفته راديو فردا بر روی نکته ای ديگر دست می گذارد.
او اعتقاد دارد با آنکه دستمايه بد فهميده شدن مبحث امام زمان عملا وجود دارد، اين مبحثی کاملا استدلالی و تخصصی است و ايراد کار در بيرون آورن اين مبحث از اين حوزه و وارد کردن آن به قلمرو سياست است.
تازه ترين اظهار نظر يک مقام روحانی در باره پيوند زدن ميان مهدويت و سياست را می توان در گفته های آيت الله ابوالحسن الله بداشتی، از استادان حوزه علميه قم سراغ گرفت.
او در پاسخ به پرسش های خبرگزاری آفتاب، با «دجال» خواندن سياستمداران بسيار دروغگو، خواستار برخورد حوزه های علميه با محمود احمدی نژاد شده و از مجلس شورای اسلامی خواسته است رييس جمهوری اسلامی را به خاطر اين سخنانش استيضاح کنند.
آنچه در گزارش ويژه اين هفته راديو فردا طرح شد، «واکنش های منتقدان» به سخنان اخير محمود احمدينژاد بود. از آنجا که واکنشی مثبت و در هواداری گفته های رييس جمهوری اسلامی منتشر نشده است، از اين رو، گزارش حاضر صرفا به ديدگاه منتقدان می پرداخت.
برای شنيدن مشروح گزارش ويژه اين هفته راديو فردا، فايل صوتی اين گزارش را که در بالای همين صفحه در سمت چپ جای گرفته باز کنيد.
گزارش ويژه هفته راديو فردا را سه شنبه ها در مجله شامگاهی پس از خبرهای ساعت ۷ شب به وفت ايران می توانيد بشنويد.