ستاد کل نيروهای مسلح جمهوری اسلامی ايران به مناسبت «روز جمهوری اسلامی» مصوبه کاهش يک ماهه مدت خدمت سربازی را برای دو سال ديگر تمديد کرد.
مدير مشمولان ستاد کل نيروهای مسلح ايران، موسی کمالی، شنبه ۱۰ فروردين ماه اعلام کرد که آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ايران به عنوان فرمانده کل قوا، با پيشنهاد اين ستاد برای تمديد مصوبه کاهش مدت خدمت سربازی موافقت کرده است.
ستاد کل نيروهای مسلح ايران در اسفند ماه سال ۱۳۸۲ طی اطلاعيه ای اعلام کرده بود مدت خدمت سربازی تا پايان سال ۱۳۸۶، به مدت يک ماه کاهش يافته است. اطلاعيه جديد ستاد کل نيروهای مسلح ايران، تمديد همان مصوبه قبلی است و تا سال ۱۳۸۹ اعتبار دارد.
بر اين اساس «مصوبه کاهش مدت خدمت سربازی»، مدت خدمت سربازی در «مناطق عملياتی» ۱۷ ماه، در «مناطق بد آب و هوا» ۱۸ ماه و در ساير مناطق ۲۰ ماه تعيين شده است.
مبنای تعيين مناطق محروم و بد آب و هوای کشور، به عهده هيات وزيران است. عموماً منظور نيروهای مسلح ايران از «مناطق عملياتی» قسمت هايی از ايران است که احتمال درگيری با قاچاقچيان مواد مخدر، گروه های مسلح يا انفجار مين های باقی مانده از جنگ ايران و عراق وجود دارد.
تا سال ۱۳۷۷ مدت خدمت سربازی در مناطق عادی ايران ۲۴ ماه بود اما در نوروز سال ۷۷ رهبر جمهوری اسلامی ايران، مدت خدمت سربازی را به ۲۱ ماه کاهش داد.
خدمت سربازی در ايران
بر اساس قانون «نظام وظيفه عمومی» در جمهوری اسلامی ايران، مدت خدمت وظيفه عمومی برای هر مرد سالم ايرانی ۳۰ سال است.
مشمولان از اين مدت، موظف به گذراندن يک «دوره ضرورت» دو ساله، که اکنون به ۲۰ ماه کاهش يافته، هستند.
ستاد کل نيروهای مسلح جمهوری اسلامی ايران به کسانی که اين دوره دو ساله را گذرانده باشد کارت پايان خدمت می دهد اما دارنده اين کارت بايد در صورت نياز کشور به نيروی نظامی، يک دوره ۸ ساله ديگر هم خدمت کند.
پس از آن در صورتی که کشور باز هم به سرباز نياز داشته باشد، هر مرد ايرانی تا سن ۵۰ سالگی موظف است دو دوره ۱۰ سال ديگر، با نام های «دوره ذخيره اول و دوره ذخيره دوم» به عنوان سرباز وظيفه به کشور خدمت کند.
همچنين بر اساس قانون در مواقع بسيج همگانی، افراد مشمول تا سن ۶۰ سالگی هم موظفند به عنوان سرباز وظيفه خدمت کنند.
نارضايتی مردم از نظام وظيفه در ايران
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تابستان سال ۱۳۸۴ گزارش جامعی درباره «نظام وظيفه عمومی در ايران» منتشر کرد.
در اين گزارش که بر اساس تحقيقات ميدانی و مقايسه با کشورهای ديگر جهان تهيه شده، آمده است: «مدت دو ساله خدمت سربازی اذهان مخاطبان را به خود جلب میکند و نارضايتی مردم و اکراه فرزندان آنها را به دنبال دارد.»
- «مدت دو ساله خدمت سربازی اذهان مخاطبان را به خود جلب میکند و نارضايتی مردم و اکراه فرزندان آنها را به دنبال دارد.»
مرکز پژوهشها همچنين در نظر گرفتن مدت ۳۰ سال برای خدمت وظيفه را دارای اشکالات روانی و منفی متعددی دانسته و در همين ارتباط خواستار کاهش اين مدت دست کم به ۲۵ سال و تا سقف سنی حداکثر ۴۵ سال در زمان صلح و ۶۰ سال در زمان جنگ شده است.
اين مرکز همچنين، از عدم پرداخت حقوق کافی در طول مدت سربازی، شرايط نامناسب اماکن خدمتی، آسايشگاههای سربازان و سازوکارهای نامناسب پيرامون نحوه به کارگيری سربازان در محيطهای خدمتی انتقاد کرده و آورده است: «بررسیها و پژوهشها حاکی از وجود ناهنجاریهای رفتاری و همچنين آسيبهای مختلف در ميان سربازان وظيفه مشغول به خدمت در يگانهای خدمتی اعم از نيروهای انتظامی و نظامی است و پديدههايی نظير فرار از خدمت، خودزنی، خودکشی، جعل اسناد و سوء استفاده از موقعيت از شيوع قابل توجهی برخوردار است.»
در اين گزارش پيشنهاد شده است که مدت خدمت نظام وظيفه، بسته به ميزان تحصيلات و مهارت های مشمول، به ۱۲ تا ۱۸ ماه کاهش يابد. اما دولت و نيروهای مسلح تاکنون با کاهش بيشتر مدت خدمت سربازی موافقت نکرده اند.