ايران از يونسکو خواسته تا نام کليسای سياه يا «قره کليسا» را به عنوان يکی ديگر از آثار جهانی این کشور ثبت کند.
«قره کليسا» يکی از قديمی ترين اماکن مذهبی ارامنه جهان به حساب می آيد. ارامنه با ۱۰۰ هزار نفر جمعيت،يعنی کمتر از ۲ دهم درصد از جمعيت ۷۰ ميليونی، بزرگترين اقليت مسيحی در اين ايران را تشکيل می دهند. ايران بعد از ارمنستان بيشترين جمعيت ارامنه جهان را در خود جای داده است.
خبرگزاری رويترز در گزارشی از اين کليسا نوشته است:« آخرين کشيش بيشتر از نيم قرن پيش کليسای سياه را ترک کرد و حالا در روی ديوار اين کليسا به جای عکس حضرت مسيح، تصويری از آيت الله خمينی ديده می شود.»
در بخشی ديگرازاين گزارش با اشاره به تقاضای جمهوری اسلامی از سازمان جهانی يونسکو آمده است:« ايران که کشوری مسلمان است برای ثبت کليسای قره درخواست داده تا اين مکان تاريخی نيز مانند تخت جمشيد و ساير آثار باستانی ايران، جهانی شود.»
خسرو فری يکی از مسولان سازمان ميراث فرهنگی و صنايع دستی و گردشگری ايران به رويترز گفت:« اين کليسا سمبلی است از اشتراک وجودی اديان و قوم های مختلف»
اهميت مذهبی قره کليسا
در تاريخ آمده است که «قره کليسا»، پناهگاه تادئوس يا طاطائوس يکی از حواريون مسيح است که در سال چهل ميلادی به ارمنستان آمد و به تبليغ مسيحيت پرداخت ، در آن زمان عده زيادی به آيين مسيح روی آوردند که از آن جمله « ساناتروک » پادشاه ارمنستان و دخترش «ساندخت» بود اما بعد از مدتی «ساتاتروک» از کرده خود پشيمان شد و دستور داد تا کسانی که به آيين عيسی گرويده بودند را از جمله تادئوس و دخترش را به قتل برسانند.
بعدها در زمان پادشاهی تيرداد از پادشاهان ارمنستان که مسيحيت دين رسمی کشور شده بود، برای يادبود خاطره ۳۵۰۰ نفری که بدست ساناتروک کشته شده بودند در محل فرار آنها کليساهايی بنا کردند که قره کليسا گفته می شود يکی از آنهاست.
ارامنه عقيده دارند که کليسای طاطائوس اولين کليسايی است که به دستور حواريون در دنيا ساخته شد و به همين دليل از نظر مذهبی اين کليسا برای آنها اهميت زيادی دارد.
ارامنه، هر سال در روزهای آخر تيرماه و هفته اول مرداد که می گويند مصادف با قتل تادئوس مقدس و پيروان مسيحی اش است در قره کليسا مراسم ويژه يی برگزار می کنند.
بنای کليسا
قره کليسا يکی از بناهای مذهبی ارامنه در جنوب ماکو و نزديکی دشت چالدران در کنار روستايی به همين نام واقع شده است.
کلمه قره در زبان ترکی به معنای سياه است و علت نامگذاری آن نيز به دليل استفاده از سنگ های سياه آتشفشانی در ساخت اين کليساست. اين کليسا در دوره های مختلف ويران و بازسازی شد.
يک بار در حمله مغول در سال ۱۲۳۰ ميلادی قسمت بزرگی از اين کليسا ويران شد، ولی هلاکوخان مغول در زمانی که آذربايجان حکمرانی می کرد از خواجه نصيرالدين طوسی خواست تا اين کليسا را مرمت کند. بعد از آن در سال ۱۳۱۹ ميلادی زلزله اين کليسا را ويران کرد گفته می شود که بعد از وقوع زلزله، «زکريای قديس» کار تعمير اين کليسا را به دست گرفت.
در سال ۱۸۱۰ نيز سيمون بزنونی، اسقف ماکو، با نصب سنگ های سفيد اين کليسا را تجديد بنا کرد و بک بار نيز عباس ميرزا از شاهان قاجار به بازسازی و تعمير اين بنای تاريخی همت کرد.
قره کليسا، ويژگی خاص معماری ارمنی را دارد که از نظر حجم و تکنيک يکی از با ارزش ترين آثار تاريخی به حساب می آيد، محسوب می شود.