دو خبرگزاری حامی دولت «ایرنا» و « فارس»، روز شنبه نوشتند که آیت‌الله یزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، به نقل از این نهاد مذهبی، اعلام کرده است که آیت‌الله یوسف صانعی، مرجع حامی جنبش سبز، فاقد ملاک‌های لازم برای تصدی مرجعیت است.
به نوشته این دو خبرگزاری حامی دولت محمود احمدی‌نژاد، جامعه مدرسین، این نظر را در پاسخ به پرسش جمعی از استادان و فضلای حوزه‌های علمیه ارائه داده است.
محمدجواد اکبرین، پژوهشگر دینی و روزنامه‌نگار در لبنان، در گفت‌وگو با رادیو فردا به پرسش‌هایی در مورد این اقدام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پاسخ داده است.
دو ملاک واضح برای مرجعیت وجود دارد، یکی مرتبه بالایی از دانش فقهی است برای شناخت کافی و اجتهاد از متون دینی، قرآن و حدیث و ملاک دیگر پرهیزگاری و دوری از هوسرانی و ملاحظات فارغ از رضایت خدا و معیارهای دینی.
این دو ملاک در طول تاریخ برای گرایش به یک فقیه مورد توجه جامعه دینی بوده است. معمولاً اجماعی حاصل می‌شده بین روحانیون و فقیهان بر برتری فقهی و تقوایی کسی یا کسانی، و آنها به عنوان مرجع تقلید معرفی می‌شدند.
اصلاً سابقه نداشته یک نهاد حکومتی میزان پرهیزگاری و دانش فقهی کسی را در ترازوی خود بسنجد. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان یک نهاد کاملاً حکومتی برای نخستین بار این سنت را باب کرده است.
بیانیه‌های جامعه مدرسین در ماه‌های اخیر عموماً امضای اعضای جامعه را در پای خود ندارد و سخنی هم از نظرات اعضای جامعه مدرسین در این بیانیه‌ها نیست و همه این بیانیه‌ها با امضای محمد یزدی به عنوان دبیر این جامعه منتشر می‌شود. در مواردی مانند انتخابات هم دیدیم که اختلاف بین اعضای جامعه مدرسین وجود داشت و سرانجام هم تکلیف این اختلافات مشخص نشد.
در نتیجه اینکه بیانیه‌ها نظر کل اعضای جامعه مدرسین باشد جای تردید است، اما دلیل این که چرا شخصی به عنوان دبیر جامعه مدرسین چنین نامه‌ای را برخلاف سنت برگزیدن مرجع تقلید در طول تاریخ فقه شیعه منتشر می‌کند، چون این نهاد ملتزم است خارج از مصلحت حکومت کاری انجام ندهد.
اینها در بیانیه‌های قدیم خود هم مراجع مسلم تقلید را جزو لیست مراجع خود نیاورند. امروز کسی در حوزه‌های علمیه قم و نجف در مرجعیت ویژه فقهی و تقوایی آیت‌الله سیستانی تردیدی ندارد، اما در بیانیه‌های سابق جامعه مدرسین نامی از آقای سیستانی برده نشده است.
معنی این کار این است که مصلحت حکومت نبود تا مرجعی خارج از ایران به عنوان مرجع تقلید شیعه معرفی شود و جامعه مدرسین هم مصلحت حکومت و قدرت را رعایت کرد.
جامعه مدرسین در میان روحانیون حوزه علمیه قم هیچ جایگاهی ندارد. زمانی که این نهاد تأسیس شد کسانی جزو مؤسسین آن بودند که اعتبار علمی و تقوایی داشتند، از جمله کسانی مانند آقای فاضل لنکرانی و آیت‌الله جوادی آملی که خودشان در رده مرجعیت بودند. در حال حاضر برخی از مؤسسین فوت کردند و برخی هم زنده‌اند، اما دیگر عضو جامعه مدرسین نیستند مانند آیت‌الله جوادی آملی.
افرادی مانند محمد یزدی و برخی از روحانیون جوانی که اخیراً عضو جامعه شده‌اند نه وجاهت علمی دارند و نه وجاهت تقوایی، البته هنوز برخی از اعضا این دو وجاهت را دارند اما صدایی از آنها نمی‌شنویم و فقط صدای مخالف را می‌شنویم. مثلاً در مورد انتخابات شاکی شدند که چرا جامعه بدون امضای ما بیانیه منتشر کرده است.
این که شما فکر کنید در میان حوزه علمیه قم اتفاقی خواهد افتاد، خیر هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و در بین مردم هم به همین ترتیب. جامعه مدرسین بعد از رحلت آیت‌الله اراکی اعلام کرد که از نظر ما مراجع این افراد هستند و لیستی را به عنوان مراجع تقلید مطرح کرد که نام آیت‌الله منتظری و آیت‌الله سیستانی در آن فهرست نبود، اما مگر مردم به این لیست توجه کردند.
امروز آمار نشان می‌دهد که آیت‌الله سیستانی بیشترین مقلد را در میان شیعیان جهان دارد و آیت‌الله منتظری هم در داخل ایران آمار بسیار زیاد و چشمگیری از مقلیدن را دارد، پس در میان مردم هم کسی برای این حرف‌ها تره خرد نمی‌کند.
به نوشته این دو خبرگزاری حامی دولت محمود احمدی‌نژاد، جامعه مدرسین، این نظر را در پاسخ به پرسش جمعی از استادان و فضلای حوزه‌های علمیه ارائه داده است.
محمدجواد اکبرین، پژوهشگر دینی و روزنامه‌نگار در لبنان، در گفت‌وگو با رادیو فردا به پرسش‌هایی در مورد این اقدام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پاسخ داده است.
- رادیو فردا: آقای اکبرین، لطفاً به عنوان اولین سؤال در مورد چگونگی و منبع تعیین مرجعیت، توضیح دهید.
دو ملاک واضح برای مرجعیت وجود دارد، یکی مرتبه بالایی از دانش فقهی است برای شناخت کافی و اجتهاد از متون دینی، قرآن و حدیث و ملاک دیگر پرهیزگاری و دوری از هوسرانی و ملاحظات فارغ از رضایت خدا و معیارهای دینی.
این دو ملاک در طول تاریخ برای گرایش به یک فقیه مورد توجه جامعه دینی بوده است. معمولاً اجماعی حاصل می‌شده بین روحانیون و فقیهان بر برتری فقهی و تقوایی کسی یا کسانی، و آنها به عنوان مرجع تقلید معرفی می‌شدند.
اصلاً سابقه نداشته یک نهاد حکومتی میزان پرهیزگاری و دانش فقهی کسی را در ترازوی خود بسنجد. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان یک نهاد کاملاً حکومتی برای نخستین بار این سنت را باب کرده است.
- به نظر شما چرا جامعه مدرسین حوزه علمیه قم چنین چیزی را مطرح کرده است؟
بیانیه‌های جامعه مدرسین در ماه‌های اخیر عموماً امضای اعضای جامعه را در پای خود ندارد و سخنی هم از نظرات اعضای جامعه مدرسین در این بیانیه‌ها نیست و همه این بیانیه‌ها با امضای محمد یزدی به عنوان دبیر این جامعه منتشر می‌شود. در مواردی مانند انتخابات هم دیدیم که اختلاف بین اعضای جامعه مدرسین وجود داشت و سرانجام هم تکلیف این اختلافات مشخص نشد.
در نتیجه اینکه بیانیه‌ها نظر کل اعضای جامعه مدرسین باشد جای تردید است، اما دلیل این که چرا شخصی به عنوان دبیر جامعه مدرسین چنین نامه‌ای را برخلاف سنت برگزیدن مرجع تقلید در طول تاریخ فقه شیعه منتشر می‌کند، چون این نهاد ملتزم است خارج از مصلحت حکومت کاری انجام ندهد.
اینها در بیانیه‌های قدیم خود هم مراجع مسلم تقلید را جزو لیست مراجع خود نیاورند. امروز کسی در حوزه‌های علمیه قم و نجف در مرجعیت ویژه فقهی و تقوایی آیت‌الله سیستانی تردیدی ندارد، اما در بیانیه‌های سابق جامعه مدرسین نامی از آقای سیستانی برده نشده است.
معنی این کار این است که مصلحت حکومت نبود تا مرجعی خارج از ایران به عنوان مرجع تقلید شیعه معرفی شود و جامعه مدرسین هم مصلحت حکومت و قدرت را رعایت کرد.
- به نظر شما پیامدهای این بیانیه به ویژه در میان روحانیت چیست؟
جامعه مدرسین در میان روحانیون حوزه علمیه قم هیچ جایگاهی ندارد. زمانی که این نهاد تأسیس شد کسانی جزو مؤسسین آن بودند که اعتبار علمی و تقوایی داشتند، از جمله کسانی مانند آقای فاضل لنکرانی و آیت‌الله جوادی آملی که خودشان در رده مرجعیت بودند. در حال حاضر برخی از مؤسسین فوت کردند و برخی هم زنده‌اند، اما دیگر عضو جامعه مدرسین نیستند مانند آیت‌الله جوادی آملی.
افرادی مانند محمد یزدی و برخی از روحانیون جوانی که اخیراً عضو جامعه شده‌اند نه وجاهت علمی دارند و نه وجاهت تقوایی، البته هنوز برخی از اعضا این دو وجاهت را دارند اما صدایی از آنها نمی‌شنویم و فقط صدای مخالف را می‌شنویم. مثلاً در مورد انتخابات شاکی شدند که چرا جامعه بدون امضای ما بیانیه منتشر کرده است.
این که شما فکر کنید در میان حوزه علمیه قم اتفاقی خواهد افتاد، خیر هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و در بین مردم هم به همین ترتیب. جامعه مدرسین بعد از رحلت آیت‌الله اراکی اعلام کرد که از نظر ما مراجع این افراد هستند و لیستی را به عنوان مراجع تقلید مطرح کرد که نام آیت‌الله منتظری و آیت‌الله سیستانی در آن فهرست نبود، اما مگر مردم به این لیست توجه کردند.
امروز آمار نشان می‌دهد که آیت‌الله سیستانی بیشترین مقلد را در میان شیعیان جهان دارد و آیت‌الله منتظری هم در داخل ایران آمار بسیار زیاد و چشمگیری از مقلیدن را دارد، پس در میان مردم هم کسی برای این حرف‌ها تره خرد نمی‌کند.