آیت‌الله جلال‌الدین طاهری، امام جمعه سابق شهر اصفهان، اخیرا انتخاب دوباره محمود احمدی‌نژاد به ریاست جمهوری را «نامشروع و خاصبانه» خواند.
در روزهای اخیر تعدادی دیگر از روحانیان ایرانی نیز از نتیجه رسمی انتخابات و سرکوب راهپیمایی‌های آرام مردم در ایران انتقاد کرده‌اند.
حجت‌الاسلام محمدعلی ایازی، روحانی اصلاح‌طلب و از اعضای ارشد مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی به تشریح اهمیت انتقادات روزافزون روحانیان پرداخته است.
گفته‌های اخیر آیت‌الله طاهری و گفته‌های مشابه دیگر روحانیون تا چه اندازه اهمیت دارد؟
اينها معتقد بودند روند انتخابات روند درست و سالمی نبوده است و به همين دليل درخواست می‌کردند اين انتخابات توسط گروه حقيقت‌ياب مستقلی بررسی شود. البته خيلی‌ها با توجه به شواهد موجود، معتقد بودند دستکاری‌های گسترده‌ای در اين انتخابات صورت گرفته است.
بيانيه آيت‌الله طاهری که از علمای بزرگ اصفهان و از مبارزين قبل از انقلاب و مؤثر در انقلاب بوده، نيز در همين راستا صادر شده است و طبيعی است که علما از حقوق مردم دفاع کنند.
بياينه آيت‌الله طاهری و بياينه‌های مشابهی که در روزهای گذشته از سوی مقامات مذهبی ديگر منتشر شده، بر وضعيت کنونی چه تأثيری دارد به خصوص اينکه نتايج انتخابات هم تأييد شده است؟
تأييد نتايج انتخابات از قبل پيش‌بينی می‌شد. با توجه به حمايت رهبر از همان ابتدا و بعد تأکيد بر سلامت اين انتخابات در نماز جمعه، طبيعی است شورای نگهبانی که تحت امر ايشان است، غير از چيزی که رهبر می‌گويد سخنی نخواهد گفت.
تأثير اين بيانيه‌ها اين است که مردم بدانند اگر اعلام مخالفت کردند و در تهران و شهرستان‌ها دست به راهپيمايی زدند، مجموعه‌ای از عالمان هم به عنوان مدافع حق مردم سخنرانی کرده يا بيانيه صادر کرده‌اند.
شکافی که در حاکميت وجود دارد در اثر اين بحران آشکارتر و عميق‌تر شده است. به نظر می‌رسد چنين شکافی ميان مراجع تقليد و مقامات مذهبی هم وجود دارد، به عنوان مثال از سويی آيت‌الله منتظری برخورد خشونت‌بار با تظاهرات را غير شرعی می‌داند و از سوی ديگر آقای احمد خاتمی خواستار تشديد مجازات تظاهرکنندگان می‌شود. نظر شما در اين مورد چيست؟
به جز دو سه نفر از علما که با دستگاه قدرت ارتباط دارند، اکثريت عالمان بياينه‌ای مبنی بر حمايت و تأييد اين انتخابات نداده‌اند. آيت‌الله صافی، آيت‌الله مکارم شيرازی، آيت‌الله زنجانی و به ويژه آيت‌الله منتظری که از عالمان بزرگ هستند نه تنها اين انتخابات را تأييد نکردند بلکه اعتراض خود را با سخنانی صريح يا غير صريح بيان کرده‌اند.
البته نوع موضع‌گيری‌ها متفاوت بوده است، ولی در مجموع شکافی به وجود نيامده است. ما يک مجموع روحانيون وابسته به حاکميت را داريم و يک عده روحانيون مستقل از حکومت، اين روحانيون مستقل با زبان‌های مختلف در مورد انتخابات موضع‌گيری کردند.
پس به نظر شما بيشتر مراجع تقليد و روحانيون به روند انتخابات نگاهی انتقادی دارند؟
بله، آنها نسبت به دو مسئله انتقاد داشتند. اول نسبت به دولت آقای احمدی‌نژاد از قبل و دوم درباره انتخابات.
شما می‌بينيد در يکی دو سال اخير مراجع و عالمان حاضر به ملاقات با دولت نيستند و در اين مدت دولت در حوزه علميه و در سطح عالمان و مراجع بزرگ جايگاهی نداشته است و آنها حاضر نبودند با دولت همکاری کرده و حتی با آن ملاقات داشته باشند.
نکته دوم درباره انتخابات بوده که برخی از عالمان بزرگ و مراجع با روند آن به شدت مخالفت کردند، بعضی‌ها اعتراض کردند و يا به صورت خصوصی نامه نوشتند و در جلسات خصوصی به مسئولين تذکر دادند که اين چه وضعيتی است، چرا اين گونه برخورد می‌شود و چرا برای انتخابات شک و شبهه به وجود می‌آورند. حتی افرادی سکوت کردند و اين انتخابات را تأييد نکردند.
آقای ايازی، با توجه به اينکه نتيجه انتخابات تأييد شده است، فکر می‌کنيد در آينده اين انتقادها از سوی مقامات مذهبی افزايش پيدا کند يا سکوت پيشه کنند؟
اين مسئله را نمی‌توان پيش‌بينی کرد، چون شيوه عالمان و مراجع اين نبوده که به صراحت وارد موضع‌گيری‌های موسمی شوند، مگر کسانی که قبل از انقلاب سابقه مبارزاتی داشته و ميان مردم حضور بيشتری داشتند.
ولی می‌توانم بگويم شکاف جدی بين حکومتی که ادعا می‌کند در انتخابات برنده شده و کسانی که معتقدند تقلب انجام شده و نتيجه چيزی نبوده که مردم می‌خواستند، به وجود آمده است.
در روزهای اخیر تعدادی دیگر از روحانیان ایرانی نیز از نتیجه رسمی انتخابات و سرکوب راهپیمایی‌های آرام مردم در ایران انتقاد کرده‌اند.
حجت‌الاسلام محمدعلی ایازی، روحانی اصلاح‌طلب و از اعضای ارشد مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی به تشریح اهمیت انتقادات روزافزون روحانیان پرداخته است.
گفته‌های اخیر آیت‌الله طاهری و گفته‌های مشابه دیگر روحانیون تا چه اندازه اهمیت دارد؟
اينها معتقد بودند روند انتخابات روند درست و سالمی نبوده است و به همين دليل درخواست می‌کردند اين انتخابات توسط گروه حقيقت‌ياب مستقلی بررسی شود. البته خيلی‌ها با توجه به شواهد موجود، معتقد بودند دستکاری‌های گسترده‌ای در اين انتخابات صورت گرفته است.
بيانيه آيت‌الله طاهری که از علمای بزرگ اصفهان و از مبارزين قبل از انقلاب و مؤثر در انقلاب بوده، نيز در همين راستا صادر شده است و طبيعی است که علما از حقوق مردم دفاع کنند.
بياينه آيت‌الله طاهری و بياينه‌های مشابهی که در روزهای گذشته از سوی مقامات مذهبی ديگر منتشر شده، بر وضعيت کنونی چه تأثيری دارد به خصوص اينکه نتايج انتخابات هم تأييد شده است؟
تأييد نتايج انتخابات از قبل پيش‌بينی می‌شد. با توجه به حمايت رهبر از همان ابتدا و بعد تأکيد بر سلامت اين انتخابات در نماز جمعه، طبيعی است شورای نگهبانی که تحت امر ايشان است، غير از چيزی که رهبر می‌گويد سخنی نخواهد گفت.
تأثير اين بيانيه‌ها اين است که مردم بدانند اگر اعلام مخالفت کردند و در تهران و شهرستان‌ها دست به راهپيمايی زدند، مجموعه‌ای از عالمان هم به عنوان مدافع حق مردم سخنرانی کرده يا بيانيه صادر کرده‌اند.
شکافی که در حاکميت وجود دارد در اثر اين بحران آشکارتر و عميق‌تر شده است. به نظر می‌رسد چنين شکافی ميان مراجع تقليد و مقامات مذهبی هم وجود دارد، به عنوان مثال از سويی آيت‌الله منتظری برخورد خشونت‌بار با تظاهرات را غير شرعی می‌داند و از سوی ديگر آقای احمد خاتمی خواستار تشديد مجازات تظاهرکنندگان می‌شود. نظر شما در اين مورد چيست؟
به جز دو سه نفر از علما که با دستگاه قدرت ارتباط دارند، اکثريت عالمان بياينه‌ای مبنی بر حمايت و تأييد اين انتخابات نداده‌اند. آيت‌الله صافی، آيت‌الله مکارم شيرازی، آيت‌الله زنجانی و به ويژه آيت‌الله منتظری که از عالمان بزرگ هستند نه تنها اين انتخابات را تأييد نکردند بلکه اعتراض خود را با سخنانی صريح يا غير صريح بيان کرده‌اند.
البته نوع موضع‌گيری‌ها متفاوت بوده است، ولی در مجموع شکافی به وجود نيامده است. ما يک مجموع روحانيون وابسته به حاکميت را داريم و يک عده روحانيون مستقل از حکومت، اين روحانيون مستقل با زبان‌های مختلف در مورد انتخابات موضع‌گيری کردند.
پس به نظر شما بيشتر مراجع تقليد و روحانيون به روند انتخابات نگاهی انتقادی دارند؟
بله، آنها نسبت به دو مسئله انتقاد داشتند. اول نسبت به دولت آقای احمدی‌نژاد از قبل و دوم درباره انتخابات.
شما می‌بينيد در يکی دو سال اخير مراجع و عالمان حاضر به ملاقات با دولت نيستند و در اين مدت دولت در حوزه علميه و در سطح عالمان و مراجع بزرگ جايگاهی نداشته است و آنها حاضر نبودند با دولت همکاری کرده و حتی با آن ملاقات داشته باشند.
نکته دوم درباره انتخابات بوده که برخی از عالمان بزرگ و مراجع با روند آن به شدت مخالفت کردند، بعضی‌ها اعتراض کردند و يا به صورت خصوصی نامه نوشتند و در جلسات خصوصی به مسئولين تذکر دادند که اين چه وضعيتی است، چرا اين گونه برخورد می‌شود و چرا برای انتخابات شک و شبهه به وجود می‌آورند. حتی افرادی سکوت کردند و اين انتخابات را تأييد نکردند.
آقای ايازی، با توجه به اينکه نتيجه انتخابات تأييد شده است، فکر می‌کنيد در آينده اين انتقادها از سوی مقامات مذهبی افزايش پيدا کند يا سکوت پيشه کنند؟
اين مسئله را نمی‌توان پيش‌بينی کرد، چون شيوه عالمان و مراجع اين نبوده که به صراحت وارد موضع‌گيری‌های موسمی شوند، مگر کسانی که قبل از انقلاب سابقه مبارزاتی داشته و ميان مردم حضور بيشتری داشتند.
ولی می‌توانم بگويم شکاف جدی بين حکومتی که ادعا می‌کند در انتخابات برنده شده و کسانی که معتقدند تقلب انجام شده و نتيجه چيزی نبوده که مردم می‌خواستند، به وجود آمده است.