یک هفته پس از امضای پیمان تاریخی کاهش سلاح‌های هسته‌ای موسوم به استارت ۲ در پراگ، اوباما پذیرای سران نزدیک به ۵۰ کشور جهان است که به منظور شرکت در کنفرانس امنیت اتمی به واشنگتن سفر کرده‌اند. برنامه اتمی ایران (و کره شمالی) در ردیف مهم‌ترین مسائل مورد گفت‌وگو طی دیدارهای دو جانبه اوباما با سران کشورهای میهمان قرار دارد.
کنفرانس سران امنیت اتمی در واشنگتن بزرگترین گردهمایی سران کشورها در آن شهر طی ۶۰ سال اخیر محسوب می‌شود. هدف کنفرانس، بررسی راهکارهای مقابله با تروریسم اتمی و همچنین حفاظت از مواد خطرناک هسته‌ای در جهان است.
رئیس جمهور آمریکا طی سخنانی در روز قبل از برگزاری کنفرانس هشدار داد که «گروه‌هایی مانند القاعده در حال تلاش برای به دست آوردن سلاح اتمی هستند و از استفاده آن نیز پرهیز نخواهند کرد». اوباما تروریسم اتمی را بزرگترین خطر امنیت ملی معرفی کرد.
هدف آمریکا اعمال کنترل بر مواد اتمی حفاظت نشده در جهان و تحت نظارت درآوردن کامل آنها طی ۴ سال آینده است. آمریکا همچنین قصد دارد از راه همکاری‌های چند جانبه، قاچاق مواد خام اتمی، خرید و فروش غیر مجاز کیک زرد و همچنین قطعات و ماشین الات مورد استفاده در تأسیسات اتمی توسط مؤسسات و کشورهای غیر مجاز را تحت کنترل بیشتر در آورد.
انتظار می‌رود توسعه همکاری‌های بین‌المللی در جهت پیشگیری از خرید و فروش قاچاق مواد اتمی، برنامه توسعه اتمی ایران را که بخصوص نیازمند تأمین مواد خام و همچنین قطعات صنعتی از خارج است با مشکلات تازه‌ای مواجه سازد.
رئیس جمهور آمریکا هدف آرمانی خود را دست یافتن به جهانی خالی از سلاح‌های اتمی معرفی کرده است. در راه نزدیک شدن به این هدف و کاهش تدریجی خطر سلاح‌های هسته‌ای، برنامه‌های اتمی کشورهایی مانند ایران و کره شمالی که دارای نظام‌های سیاسی چالشی و غیرمتعارف هستند به عنوان عامل بازدارنده و مزاحم دیده می‌شوند.
به نظر می‌رسد اقدامات آمریکا در جهت محدود ساختن برنامه‌های اتمی ایران و شکل دادن به یک همکاری جهانی در این زمینه، بخصوص طی چند هفته اخیر، به نتایج مناسبی دست یافته است. تأثیر اقدامات اخیر را که همراه ساختن بیشتر چین با جامعه جهانی، علیه ایران از جمله آنها است، می‌توان در سخنان تند رهبر جمهوری اسلامی علیه آمریکا مشاهده کرد.
در بازنگری اخیر مواضع اتمی آمریکا اگرچه استفاده پیشگیرانه از سلاح اتمی علیه کشورهای غیر اتمی منع گردیده ولی ایران و کره شمالی در شمول این محدودیت قرار نگرفته‌اند.
رئیس جمهور آمریکا طی ملاقات‌های دوجانبه با رهبران کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس واشنگتن تلاش خواهد کرد با استفاده از هماهنگی نسبی ایجاد شده در نظام جهانی، زمینه اعمال فشارهای بیشتر علیه جمهوری اسلامی را فراهم آورد.
دیدار اوباما با هوجیانتائو رئیس جمهور چین، پیش از آغاز رسمی کنفرانس، از جمله مهم‌ترین دیدارهای حاشیه‌ای کنفرانس امنیت اتمی واشنگتن به شمار می‌رود. چین با شرکت در جلسه هفته قبل گروه ۵+۱ در نیویورک نشان داد که سیاست‌های خود را در قبال مخالفت با تصویب قطعنامه تنبیهی تازه در شورای امنیت علیه ایران مورد تجدید نظر قرار داده است.
رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه نیز از جمله میهمان شرکت‌کننده در کنفرانس امنیت اتمی واشنگتن است. ترکیه که بعد از آمریکا بزرگترین نیروی زمینی ناتو را در اختیار دارد، طی چند سال اخیر به یک بازیگر سیاسی فعال در منطقه خاور نزدیک و میانه تبدیل شده است.
درگیری‌های لفظی اردوغان با رهبران اسرائیل، و همچنین ابراز مخالفت او با تصویب قطعنامه تازه تنبیهی علیه ایران در شورای امنیت، نارضایتی‌های را در واشنگتن به وجود آورده است، به طوری که اوباما، بنا بر اظهار سخنگوی کاخ سفید، تا هفته قبل ملاقات دو جانبه‌ای را با او تدارک ندیده بود.
با این وجود به نظر می‌رسد تلاش‌های دیپلماتیک، به رفع موانع ملاقات اوباما با اردوغان انجامیده و آن طور که بن رودس مشاور امنیت ملی کاخ سفید اعلام داشت، این دو سرانجام در روز پایانی کنفرانس دیداری خواهند داشت. با توجه به عضویت ترکیه در شورای امنیت انتظار می‌رود موضوع برنامه اتمی ایران و نارضایی آمریکا از مواضع ترکیه در این زمینه با اردوغان در میان گذاشته شود.
همکاری‌های ترکیه در عراق و افغانستان، پیشرفت مذاکرات صلح در خاورمیانه، مناسبات سرد آنکارا با تل‌آویو و همچنین تسریع در عادی‌سازی مناسبات ترکیه با ارمنستان که مورد حمایت آمریکا است، از دیگر موضوعات مورد گفت‌وگو مابین رئیس جمهور آمریکا و نخست‌وزیر ترکیه خواهد بود. اردوغان در مورد اخیر ملاقات جداگانه‌ای نیز در واشنگتن با سرژ سرگیسیان رئیس جمهور ارمنستان خواهد داشت.
رهبر قزاقستان؛ الگوی مطلوب اوباما
از جمله مهم‌ترین ملاقات‌هایی که اوباما در روز پیش از برگزاری کنفرانس واشنگتن داشت، دیدار او با نور سلطان نظربایف رئیس‌جمهور مادام‌العمر قزاقستان بود. نظربایف بعد از مانموهان سینگ نخست‌وزیر هند، دومین دیدار دوجانبه اوباما را به خود اختصاص داد.
اگر چه نظربایف قزاقستان را با مطابق با قواعد متعارفی دمکراسی اداره نمی‌کند، ولی به دلیل اهمیت استراتژیکی و ارزش منابع طبیعی قزاقستان و همچنین اقدامات نظربایف برای نزدیکی به غرب و بخصوص دست شستن از سلاح‌های اتمی و موشکی آن کشور، اوباما در تمجید وی، او را «رهبر نمونه» نامید. در واشنگتن نظربایف از جایگاه محکمی برخوردار است.
قزاقستان با ۱۶ میلیون جمعیت و برخورداری از سرزمینی به وسعت مجموع اروپا، دارای بزگترین ذخیره قابل بهره‌برداری نفت در دریای خزر و در عین حال دومین ذخیره بزرگ اورانیوم در جهان است.
موقعیت جغرافیایی قزاقستان و قرار گرفتن در میان روسیه و چین، کشور یاد شده را در معادلات امنیت منطقه و به لحاظ ایجاد توازن در قبال دو کشور یاد شده، از اهمیت خاص برخوردار ساخته است. مرزهای قزاقستان با قرقیزستان که هفته قبل شاهد شورش داخلی و تغییر دولت بود، در آرایش‌های دفاعی آسیای مرکزی و جنگ ناتو در افغانستان دارای ارزش فراوان است.
قزاقستان که چهارمین انبار بزرگ سلاح‌های اتمی را بعد از سقوط اتحاد شوروی به دست آورده بود، تا سال ۱۹۹۵ تمامی سلاح‌های موشکی و اتمی و اورانیوم با غلظت نظامی خود را به روسیه و آمریکا سپرد.
از جمله این سلاح‌ها ۱۴۰۰ کلاهک اتمی بود که به منظور انهدام به روسیه فرستاده شد. متعاقباً ۱۴۸ موشک قاره‌پیمای قزاقستان نیز با دستور نظربایف نابود شد. او همچنین در قالب طرح محرمانه‌ای موسوم به «پروژه زمرد» نزدیک به ۶۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت نظامی در اختیار خود را به آمریکا منتقل ساخت.
نظر بایف در دی ماه سال گذشته از برنامه‌های اتمی دولت احمدی‌نژاد انتقاد کرد و قول داد در جهت تأمین نیازهای ایران به اورانیوم خام اقدامی نخواهد کرد.
توجه افکار عمومی جهان بعد از برگزاری کنفرانس دو روزه امنیت اتمی در واشنگتن، ماه آینده به کنفرانس اتمی دیگری در نیویورک معطوف خواهد شد. نیویورک در ماه مه میزبان کنفرانس بازنگری پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان پی تی) است. هدف بازنگری ان پی تی، مؤثرتر ساختن روش‌های پیشگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است.
در این فاصله ایران نیز با صرف هزینه‌ای سنگین در صدد برگزاری کنفرانس خلع سلاح اتمی خاص خود در تهران است. ایران در حال حاضر متهم شماره یک نقض معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته است. در کنفرانس تهران که قرار است روزهای پایانی فروردین ماه برگزار شود برخورداری همه کشورهای از انرژی هسته‌ای مورد تأکید قرار خواهد گرفت.
کنفرانس سران امنیت اتمی در واشنگتن بزرگترین گردهمایی سران کشورها در آن شهر طی ۶۰ سال اخیر محسوب می‌شود. هدف کنفرانس، بررسی راهکارهای مقابله با تروریسم اتمی و همچنین حفاظت از مواد خطرناک هسته‌ای در جهان است.
رئیس جمهور آمریکا طی سخنانی در روز قبل از برگزاری کنفرانس هشدار داد که «گروه‌هایی مانند القاعده در حال تلاش برای به دست آوردن سلاح اتمی هستند و از استفاده آن نیز پرهیز نخواهند کرد». اوباما تروریسم اتمی را بزرگترین خطر امنیت ملی معرفی کرد.
هدف آمریکا اعمال کنترل بر مواد اتمی حفاظت نشده در جهان و تحت نظارت درآوردن کامل آنها طی ۴ سال آینده است. آمریکا همچنین قصد دارد از راه همکاری‌های چند جانبه، قاچاق مواد خام اتمی، خرید و فروش غیر مجاز کیک زرد و همچنین قطعات و ماشین الات مورد استفاده در تأسیسات اتمی توسط مؤسسات و کشورهای غیر مجاز را تحت کنترل بیشتر در آورد.
انتظار می‌رود توسعه همکاری‌های بین‌المللی در جهت پیشگیری از خرید و فروش قاچاق مواد اتمی، برنامه توسعه اتمی ایران را که بخصوص نیازمند تأمین مواد خام و همچنین قطعات صنعتی از خارج است با مشکلات تازه‌ای مواجه سازد.
رئیس جمهور آمریکا هدف آرمانی خود را دست یافتن به جهانی خالی از سلاح‌های اتمی معرفی کرده است. در راه نزدیک شدن به این هدف و کاهش تدریجی خطر سلاح‌های هسته‌ای، برنامه‌های اتمی کشورهایی مانند ایران و کره شمالی که دارای نظام‌های سیاسی چالشی و غیرمتعارف هستند به عنوان عامل بازدارنده و مزاحم دیده می‌شوند.
به نظر می‌رسد اقدامات آمریکا در جهت محدود ساختن برنامه‌های اتمی ایران و شکل دادن به یک همکاری جهانی در این زمینه، بخصوص طی چند هفته اخیر، به نتایج مناسبی دست یافته است. تأثیر اقدامات اخیر را که همراه ساختن بیشتر چین با جامعه جهانی، علیه ایران از جمله آنها است، می‌توان در سخنان تند رهبر جمهوری اسلامی علیه آمریکا مشاهده کرد.
در بازنگری اخیر مواضع اتمی آمریکا اگرچه استفاده پیشگیرانه از سلاح اتمی علیه کشورهای غیر اتمی منع گردیده ولی ایران و کره شمالی در شمول این محدودیت قرار نگرفته‌اند.
رئیس جمهور آمریکا طی ملاقات‌های دوجانبه با رهبران کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس واشنگتن تلاش خواهد کرد با استفاده از هماهنگی نسبی ایجاد شده در نظام جهانی، زمینه اعمال فشارهای بیشتر علیه جمهوری اسلامی را فراهم آورد.
دیدار اوباما با هوجیانتائو رئیس جمهور چین، پیش از آغاز رسمی کنفرانس، از جمله مهم‌ترین دیدارهای حاشیه‌ای کنفرانس امنیت اتمی واشنگتن به شمار می‌رود. چین با شرکت در جلسه هفته قبل گروه ۵+۱ در نیویورک نشان داد که سیاست‌های خود را در قبال مخالفت با تصویب قطعنامه تنبیهی تازه در شورای امنیت علیه ایران مورد تجدید نظر قرار داده است.
رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه نیز از جمله میهمان شرکت‌کننده در کنفرانس امنیت اتمی واشنگتن است. ترکیه که بعد از آمریکا بزرگترین نیروی زمینی ناتو را در اختیار دارد، طی چند سال اخیر به یک بازیگر سیاسی فعال در منطقه خاور نزدیک و میانه تبدیل شده است.
درگیری‌های لفظی اردوغان با رهبران اسرائیل، و همچنین ابراز مخالفت او با تصویب قطعنامه تازه تنبیهی علیه ایران در شورای امنیت، نارضایتی‌های را در واشنگتن به وجود آورده است، به طوری که اوباما، بنا بر اظهار سخنگوی کاخ سفید، تا هفته قبل ملاقات دو جانبه‌ای را با او تدارک ندیده بود.
با این وجود به نظر می‌رسد تلاش‌های دیپلماتیک، به رفع موانع ملاقات اوباما با اردوغان انجامیده و آن طور که بن رودس مشاور امنیت ملی کاخ سفید اعلام داشت، این دو سرانجام در روز پایانی کنفرانس دیداری خواهند داشت. با توجه به عضویت ترکیه در شورای امنیت انتظار می‌رود موضوع برنامه اتمی ایران و نارضایی آمریکا از مواضع ترکیه در این زمینه با اردوغان در میان گذاشته شود.
همکاری‌های ترکیه در عراق و افغانستان، پیشرفت مذاکرات صلح در خاورمیانه، مناسبات سرد آنکارا با تل‌آویو و همچنین تسریع در عادی‌سازی مناسبات ترکیه با ارمنستان که مورد حمایت آمریکا است، از دیگر موضوعات مورد گفت‌وگو مابین رئیس جمهور آمریکا و نخست‌وزیر ترکیه خواهد بود. اردوغان در مورد اخیر ملاقات جداگانه‌ای نیز در واشنگتن با سرژ سرگیسیان رئیس جمهور ارمنستان خواهد داشت.
رهبر قزاقستان؛ الگوی مطلوب اوباما
از جمله مهم‌ترین ملاقات‌هایی که اوباما در روز پیش از برگزاری کنفرانس واشنگتن داشت، دیدار او با نور سلطان نظربایف رئیس‌جمهور مادام‌العمر قزاقستان بود. نظربایف بعد از مانموهان سینگ نخست‌وزیر هند، دومین دیدار دوجانبه اوباما را به خود اختصاص داد.
اگر چه نظربایف قزاقستان را با مطابق با قواعد متعارفی دمکراسی اداره نمی‌کند، ولی به دلیل اهمیت استراتژیکی و ارزش منابع طبیعی قزاقستان و همچنین اقدامات نظربایف برای نزدیکی به غرب و بخصوص دست شستن از سلاح‌های اتمی و موشکی آن کشور، اوباما در تمجید وی، او را «رهبر نمونه» نامید. در واشنگتن نظربایف از جایگاه محکمی برخوردار است.
قزاقستان با ۱۶ میلیون جمعیت و برخورداری از سرزمینی به وسعت مجموع اروپا، دارای بزگترین ذخیره قابل بهره‌برداری نفت در دریای خزر و در عین حال دومین ذخیره بزرگ اورانیوم در جهان است.
موقعیت جغرافیایی قزاقستان و قرار گرفتن در میان روسیه و چین، کشور یاد شده را در معادلات امنیت منطقه و به لحاظ ایجاد توازن در قبال دو کشور یاد شده، از اهمیت خاص برخوردار ساخته است. مرزهای قزاقستان با قرقیزستان که هفته قبل شاهد شورش داخلی و تغییر دولت بود، در آرایش‌های دفاعی آسیای مرکزی و جنگ ناتو در افغانستان دارای ارزش فراوان است.
قزاقستان که چهارمین انبار بزرگ سلاح‌های اتمی را بعد از سقوط اتحاد شوروی به دست آورده بود، تا سال ۱۹۹۵ تمامی سلاح‌های موشکی و اتمی و اورانیوم با غلظت نظامی خود را به روسیه و آمریکا سپرد.
از جمله این سلاح‌ها ۱۴۰۰ کلاهک اتمی بود که به منظور انهدام به روسیه فرستاده شد. متعاقباً ۱۴۸ موشک قاره‌پیمای قزاقستان نیز با دستور نظربایف نابود شد. او همچنین در قالب طرح محرمانه‌ای موسوم به «پروژه زمرد» نزدیک به ۶۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت نظامی در اختیار خود را به آمریکا منتقل ساخت.
نظر بایف در دی ماه سال گذشته از برنامه‌های اتمی دولت احمدی‌نژاد انتقاد کرد و قول داد در جهت تأمین نیازهای ایران به اورانیوم خام اقدامی نخواهد کرد.
توجه افکار عمومی جهان بعد از برگزاری کنفرانس دو روزه امنیت اتمی در واشنگتن، ماه آینده به کنفرانس اتمی دیگری در نیویورک معطوف خواهد شد. نیویورک در ماه مه میزبان کنفرانس بازنگری پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان پی تی) است. هدف بازنگری ان پی تی، مؤثرتر ساختن روش‌های پیشگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است.
در این فاصله ایران نیز با صرف هزینه‌ای سنگین در صدد برگزاری کنفرانس خلع سلاح اتمی خاص خود در تهران است. ایران در حال حاضر متهم شماره یک نقض معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته است. در کنفرانس تهران که قرار است روزهای پایانی فروردین ماه برگزار شود برخورداری همه کشورهای از انرژی هسته‌ای مورد تأکید قرار خواهد گرفت.