دیدار نیکلا سرکوزی از قزاقستان به منزله گام مهمی است در جهت توسعه روابط فرانسه با کشورهای حوزه خزر و همچنین فعال‌تر ساختن حضور این کشور در تحولات منطقه آسیای میانه.
تنها یک روز پیش از انجام سفر سرکوزی به آستانه، اعلام شد که پارلمان قرقیزستان، کشور دیگر آسیای میانه، امکان استفاده نیروهای فرانسوی از پایگاه هوایی «ماناس» را که در اجاره آمریکا است مورد بررسی قرار خواهد داد.
فرانسه در دوران ریاست جمهوری سرکوزی، علاوه بر گرایش به راست در روابط خارجی، و نزدیکی بیشتر با سیاست خارجی آمریکا در امور بین‌المللی، حضور خود در صحنه جهانی را نیز به نحو چشمگیری افزایش داده است.
ایفای نقش تازه فرانسه در مناسبات جهانی، یاد آور دهه ۷۰ و دورانی است که پاریس بعد از واشنگتن و لندن، به عنوان یک قدرت مستقل غربی، تأثیری تعیین‌کننده در تحولات بین‌المللی داشت.
خروج از فرماندهی نظامی ناتو در سال ۱۹۶۶، در جهت تأکید بر استقلال رأی در مناسبات بین‌المللی و همچنین تأکید بر تمامیت فرانسه پس از جنگ، تا حدود زیادی زمینه‌ساز آغاز گوشه‌گیری تدریجی پاریس از صحنه جهانی شد.
روند دوری فرانسه از مناسبات فرا اروپایی، با پایان دوران جنگ سرد و بخصوص توسعه همکاری‌ها در جامعه اروپا سرعت بیشتری گرفت. کاهش نقش فرانسه در صحنه جهانی، افزایش حضور بریتانیا را در کنار آمریکا، بخصوص در بحران‌های بین‌المللی، اجتناب‌ناپذیر ساخت.
جنگ نیروهای بریتانیایی شانه به شانه با سربازان آمریکایی در کشورهای باقی مانده از یوگسلاوی سابق، و متعاقباً، مشارکت آنها در دو جنگ خلیج فارس و افغانستان، نشان داد که نه تنها دولت‌های محافظه‌کار مارگارت تاچر و جان میجر جانشین او طی دو دهه ۸۰ و ۹۰، که همچنین دولت‌های نسبتاً متعادل‌تر کارگری به رهبری تونی بلر و گوردون براون نیز به ادامه نقش مؤثر بریتانیا در صحنه جهانی علاقه‌مند هستند.
اینک فرانسه به رهبری سرکوزی علاقه‌مند به تجدید موقعیت سابق فرانسه در نظام جهانی است، در حالی که بریتانیا، خسته از دو جنگ عراق و افغانستان، در مسیر کوچک کردن حضور خود در صحنه‌های بین‌المللی به نظر می‌رسد.
دیدار سرکوزی از قزاقستان، یکی از نشانه‌های روشن افقی است که رئیس جمهور جوان فرانسه برای توسعه مناسبات خارجی کشور خود ترسیم کرده است.
حوزه خزر با در اختیار داشتن یکی از غنی‌ترین منابع انرژی در سراسر جهان دارای اهمیت اقتصادی و امنیتی فوق‌العاده برای جامعه اروپا، و به نسبت نقش بین‌المللی رو به گسترش فرانسه، برای آن کشور است.
در مقابل، قزاقستان یکی از ۱۰ کشور بزرگ جهان به نسبت وسعت خاک و یکی از بزرگترین کشورهای صادر کننده انرژی فسیلی و انرژی اتمی است. از این لحاظ، قزاقستان دارای یک موقعیت استثنایی در جهان به شمار می‌رود.
به علاوه، باقی ماندن تأسیسات پرتاب موشک اتحاد جماهیر شوروی سابق در این کشور، علائق کشورهای خارجی برای توسعه مناسبات با آستانه را بعد تازه‌ای داده است. این ظرفیت اخیر نیز با توجه به قدرت موشکی فرانسه و حضور فعال آن کشور با موشک آریان در بازار سفینه‌های پرتابی، به جاذبه‌های توسعه مناسبات پاریس-آستانه افزوده است.
دیدار ماه ژوئیه شیمون پرز رئیس‌جمهور اسرائیل از «آستانه» پایتخت قزاقستان و همچنین برگزاری کنفرانس رهبران چهار کشور حاشیه خزر در ماه اوت که در آن، غیبت ایران بحث‌انگیز شد، نشانه افزایش اهمیت این کشور آسیایی حاشیه خزر و همچنین تلاش فوق‌العاده رهبران آن در جهت توسعه جایگاه قزاقستان در مناسبات منطقه‌ای و جهانی است.
حجم کنونی مناسبات تجاری فرانسه و قزاقستان با توجه به ۲.۳ میلیارد دلار ارزش مبادلات دو کشور در شش ماه اول سال جاری، نشانه وجود امکانات کافی برای تبدیل ساختن دو کشور به دو شریک تجاری با اهمیت است.
کمپانی «اوردیف» فرانسه یکی از بزرگترین تولید کنندگان سوخت اتمی در سراسر جهان محسوب می‌شود، و قزاقستان، با برخورداری از تأسیسات باقی مانده از زمان اتحاد شوروی، تولید کننده و صادر کننده سوخت هسته‌ای است.
مشارکت دو کشور یاد شده در بازار سوخت اتمی جهان، و عرضه تکنولوژی پیشرفته از سوی فرانسه به قزاقستان، می‌تواند دو کشور یاد شده را به شرکای بزرگ اتمی نیز تبدیل سازد. برخورداری قزاقستان از ذخایر قابل ملاحظه اورانیوم خام، جاذبه‌های آن کشور را در نگاه فرانسه برای توسعه همکاری‌های اتمی بیش از پیش افزایش می‌دهد.
با و جود حضور شرکت‌های نفتی آمریکایی مانند شورون در طرح‌های اکتشاف انرژی قزاقستان، فرانسه نیز علاقه‌مند به ایفای نقش بزرگتری در آن بازار است. شرکت نفتی توتال فرانسه در ردیف بزرگترین شرکت‌های نفتی دنیا است و توسعه مناسبات قزاقستان و فرانسه به توسعه دامنه فعالیت‌های توتال در حوزه خزر یاری خواهد داد. این در حالی است که توتال از بازار ایران پا پس کشیده است.
با توجه به رقابت نفس‌گیر کشورهای بزرگ برای افزایش نفوذ در حوزه خزر، کشورهای حاشیه خزر، بخصوص قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان در صدد توسعه بنیه دفاعی خود بر خواهند آمد.
از این لحاظ، فرانسه با تکیه بر قدرت تولیدات نظامی خود، آماده تجهیز نیروهای در یایی، موشکی و هوایی کشورهای حاشیه خزر است. تلاش فرانسه برای حضور در بازار تسلیحات حوزه خزر، در حالی صورت می‌گیرد که آمریکا نیز با معرفی طرح «نگهبان خزر» از پیش با هزینه ابتدایی ۱۱۰ میلیون دلار، تمهیداتی را در این زمینه آغاز کرده است.
در زمینه خرید کشتی‌های گشت‌زنی فرانسوی از سوی قزاقستان، ممکن است ترکمنستان نیز که در صدد ایجاد یک بندر نظامی در سواحل خود در حاشیه خزر است، به انجام خریدهای بیشتر از فرانسه تشویق شود.
روسیه، قبل از قزاقستان، جهت نوسازی نیروی دریایی خود به فرانسه روی آورده است و قرار است در اولین گام یک ناو هلیکوپتر بر مدرن توسط فرانسه برای روسیه تولید شود.
تلاش فرانسه برای توسعه همکاری‌های نظامی و تجاری با قزاقستان، در ردیف اقدامات گسترده‌ای است که در جهت توسعه مناسبات قدرت‌های بزرگ با کشورهای منطقه خزر صورت می‌گیرد.
اهمیت حوزه خزر نه تنها در رابطه با اقتصاد رو به گسترش و ظرفیت صادرات نفت و گاز آن، که همچنین مرتبط با تنش‌هایی است که به صورت نیمه خفته در منطقه احساس می‌شود. در کنار این تلاش‌های نفس‌گیر در خزر، ایران، یکی از دو قدرت بزرگتر منطقه خزر، همچنان به حفظ «سکوت محترمانه» خود در منطقه ادامه می‌دهد!