آخرین گزارش البرادعی پیرامون برنامه‌های توسعه اتمی ایران حاکی از کاهش ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم و در نتیجه دور شدن تدریجی از هدف اعلام شده تولید سوخت اتمی و همزمان نوید احتمال راه‌اندازی رآکتور بوشهر در دو یا سه ماه آینده است.
مطابق گزارش منتشر شده، طی پنج ماه گذشته علی رغم افزوده شدن هزار واحد به تعداد سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز، تعداد ۴۰۰ واحد از شمار سانتریفیوژهایی که به غنی‌سازی اورانیوم مشغولند کاسته شده است.
همزمان با کند شدن نسبی روند نصب سانتریفیوژهای تازه، از سرعت غنی‌سازی اورانیوم نیز طی زمان مشابه، کاسته شده است. گزارش تازه البرادعی حاکی است که در حال حاضر هشت هزار و ۳۰۸ سانتریفیوژ در نطنز نصب شده‌اند حال آنکه تنها کمتر از پنج هزار واحد از مجموع دستگاه‌های نصب شده به کار غنی‌سازی مشغولند و بقیه دستگاه‌ها با گازهای متعارفی به چرخیدن مشغولند.
در فروردین سال پیش غلامرضا آقازاده رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران اعلام داشته بود که به طور هفتگی ۵۰۰ واحد بر تعداد ستانتریفیوژهای نصب شده در نطنز افزوده خواهد شد. تعداد سانتریفیوژهای نصب شده اضافی طی این مدت کمتر از ۱۰ درصد هدف اعلام شده بوده است.
در زمینه ادامه غنی‌سازی اورانیوم شرایط از این نیز دشوارتر شده است، به طوری که از ظرفیت مجموع پنج هزار سانترفیوژ مشغول به کار در پنج ماه گذشته، در حدود ۱۰ درصد کاسته شده و به علاوه محدودتر شدن میزان ذخیره اوانیوم غنی شده نیز نشانگر کاهش سرعت غنی‌سازی در نطنز است. در حال حاضر ذخیره اورانیوم غنی شده در نطنز به یک هزار و ۵۰۸ کیلو (یک تن و نیم) می‌رسد که حاصل چهار سال فعالیت ایران در این زمینه است.
هدف اعلام شده برنامه توسعه هسته‌ای ایران تولید سوخت اتمی به منظور استفاده در رآکتورهای مولد برق است. برای تأمین نیازهای سوختی یک سال رآکتوری در اندازه‌های بوشهر، نزدیک به ۱۰۰ تن سوخت اتمی مورد نیاز است.
به این ترتیب برای تأمین سوخت یک ساله تنها یک رآکتور، در صورت ادامه روند جاری، ایران می‌باید ۳۰ تا ۴۰ سال منتظر بماند در حالی که زمان متوسط برای نصب و راه‌اندازی یک کارخانه تولید سوخت اتمی با استفاده از ۶۰ هزار سانتریفیوژ حداکثر چهار سال است. با این وجود ایران اعلام داشته که مایل است طی ۱۵ سال آینده به تولید ۲۰ هزار مگاوات برق اتمی دست یابد. برای تولید این حجم از برق راه‌اندازی ۲۰ رآکتور اتمی در اندازه‌های بوشهر مورد نیاز است.
در مورد نحوه و زمان دست یافتن به حداقل هدف اعلام شده تولید سوخت اتمی، دولت ایران، علیرغم میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری تاکنون برنامه روشنی منتشر نساخته است. به این ترتیب روشن نیست که سانتریفیوژهای مورد نیاز ایران در چه کارخانه‌ای و در چه مدتی ساخته خواهد شد. تولیدات کنونی سانتریفیوژهای ایران کارگاهی و با سرهم ساختن قطعات منفصله فراهم شده از کشورهای خارجی صورت گرفته است.
در مورد نحوه تهیه اورانیوم خام نیز که ایران به دلیل فقدان معادن کافی در داخل مجبور به واردات آن است اکنون برنامه روشن و مدونی نه در اختیار مردم و نه در اختیار کمسیون انرژی مجلس قرار گرفته است. به این توسعه اتمی ایران تنها به صورت هدف اعلام شده و بی‌بهره از برنامه مدون تاکنون دنبال شده و گزارش البرادعی نیز حاکی از ادامه این روند است.
در عین حال میزان ۱.۵ تن اورانیوم غنی شده فعلی که در اختیار ایران قرار دارد در صورت افزایش غلظت، برای تولید حداقل سه بمب اتمی کافی خواهد بود. به این دلیل دنیای خارج نسبت به هدف‌های نهایی برنامه اتمی ایران مشکوک است و به منظور متوقف ساختن آن شورای امنیت تاکنون مبادرت به صدور سه قطعنامه تحریمی نموده است.
گزارش اخیر البرادعی نسبت به گزارش‌های گذشته دارای لحن نسبتاً ملایم‌تری است. در این گزارش انجام همکاری ایران با آژانس و موافقت با بازدید از رآکتور اراک و همچنین نصب دوربین‌های اضافی در نطنز با نگاه مثبت مورد اشاره قرار گرفته است.
با این وجود به نظر نمی‌رسد گروه ۵+۱ که قرار است در روز دوم سپتامبر به منظور بررسی آخرین وضعیت اتمی ایران تشکیل جلسه بدهد برای اتخاذ رویه‌ای سخت‌تر علیه جمهوری اسلامی و انتقاد تند از ادامه سرپیچی ایران از قبول مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت با مشکل عمده‌ای روبه‌رو باشد.
در گزارش البرادعی همچنین گفته شده که عملیات احداث رآکتور ۴۰ مگاواتی اراک بنا بر اظهارات مقامات ایران تا ۹۵ درصد در بنا و ۶۳ درصد نصب تجهیزات پیشرفت داشته است. در صورت تکمیل رآکتور یاد شده در دو سال آینده، ایران قادر خواهد بود در صورت فراینده پسمانده سوختی آن و تولید پلوتونیوم، سالانه مواد لازم برای ساختن دو تا سه بمب اتمی را در اختیار بگیرد.
گزارش البرادعی ضمن پرهیز از انتقاد تند از ایران، دعاوی گذشته پیرامون انجام آزمایش‌هایی را که می‌تواند در مسیر تولید و استفاده از بمب اتمی قرار بگیرد را مورد اشاره قرار داده است.
در گزارش مدیرکل آژانس به علاوه از حضور کارشناس خارجی اتمی در ایران یاد شده که مورد تازه‌ای است که پیش از این در گزارش‌های البرادعی مورد اشاره قرار نگرفته بود. در گزارش اخیر گفته شده که رآکتور بوشهر ممکن است در ماه اکتبر و یا نوامبر سال جاری پس از سوخت‌گذاری در کوره اتمی راه‌اندازی بشود.
در مجموع، گزارش البرادعی حاکی است که ایران همچنان به سرپیچی از خواسته‌های شورای امنیت و بی‌اعتنایی نسبت به قطعنامه‌های آن ادامه داده است.
ادامه غنی‌سازی، حتی با وجود کاهش ظاهراً اجباری روند رشد آن، عدم اجرای پروتکل الحاقی، و نپذیرفتن پرسش‌های آژانس در مورد فعالیت‌های مشکوک به تعقیب اهداف نظامی و خودداری از تحویل نقشه‌های احداث رآکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک در ردیف مهم‌ترین خواسته‌های همچنان برنیامده شورای امنیت از ایران است.
بیشتر بخوانید:
در فروردین سال پیش غلامرضا آقازاده رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران اعلام داشته بود که به طور هفتگی ۵۰۰ واحد بر تعداد ستانتریفیوژهای نصب شده در نطنز افزوده خواهد شد. تعداد سانتریفیوژهای نصب شده اضافی طی این مدت کمتر از ۱۰ درصد هدف اعلام شده بوده است.
در زمینه ادامه غنی‌سازی اورانیوم شرایط از این نیز دشوارتر شده است، به طوری که از ظرفیت مجموع پنج هزار سانترفیوژ مشغول به کار در پنج ماه گذشته، در حدود ۱۰ درصد کاسته شده و به علاوه محدودتر شدن میزان ذخیره اوانیوم غنی شده نیز نشانگر کاهش سرعت غنی‌سازی در نطنز است. در حال حاضر ذخیره اورانیوم غنی شده در نطنز به یک هزار و ۵۰۸ کیلو (یک تن و نیم) می‌رسد که حاصل چهار سال فعالیت ایران در این زمینه است.
هدف اعلام شده برنامه توسعه هسته‌ای ایران تولید سوخت اتمی به منظور استفاده در رآکتورهای مولد برق است. برای تأمین نیازهای سوختی یک سال رآکتوری در اندازه‌های بوشهر، نزدیک به ۱۰۰ تن سوخت اتمی مورد نیاز است.
به این ترتیب برای تأمین سوخت یک ساله تنها یک رآکتور، در صورت ادامه روند جاری، ایران می‌باید ۳۰ تا ۴۰ سال منتظر بماند در حالی که زمان متوسط برای نصب و راه‌اندازی یک کارخانه تولید سوخت اتمی با استفاده از ۶۰ هزار سانتریفیوژ حداکثر چهار سال است. با این وجود ایران اعلام داشته که مایل است طی ۱۵ سال آینده به تولید ۲۰ هزار مگاوات برق اتمی دست یابد. برای تولید این حجم از برق راه‌اندازی ۲۰ رآکتور اتمی در اندازه‌های بوشهر مورد نیاز است.
در مورد نحوه و زمان دست یافتن به حداقل هدف اعلام شده تولید سوخت اتمی، دولت ایران، علیرغم میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری تاکنون برنامه روشنی منتشر نساخته است. به این ترتیب روشن نیست که سانتریفیوژهای مورد نیاز ایران در چه کارخانه‌ای و در چه مدتی ساخته خواهد شد. تولیدات کنونی سانتریفیوژهای ایران کارگاهی و با سرهم ساختن قطعات منفصله فراهم شده از کشورهای خارجی صورت گرفته است.
در مورد نحوه تهیه اورانیوم خام نیز که ایران به دلیل فقدان معادن کافی در داخل مجبور به واردات آن است اکنون برنامه روشن و مدونی نه در اختیار مردم و نه در اختیار کمسیون انرژی مجلس قرار گرفته است. به این توسعه اتمی ایران تنها به صورت هدف اعلام شده و بی‌بهره از برنامه مدون تاکنون دنبال شده و گزارش البرادعی نیز حاکی از ادامه این روند است.
در عین حال میزان ۱.۵ تن اورانیوم غنی شده فعلی که در اختیار ایران قرار دارد در صورت افزایش غلظت، برای تولید حداقل سه بمب اتمی کافی خواهد بود. به این دلیل دنیای خارج نسبت به هدف‌های نهایی برنامه اتمی ایران مشکوک است و به منظور متوقف ساختن آن شورای امنیت تاکنون مبادرت به صدور سه قطعنامه تحریمی نموده است.
گزارش اخیر البرادعی نسبت به گزارش‌های گذشته دارای لحن نسبتاً ملایم‌تری است. در این گزارش انجام همکاری ایران با آژانس و موافقت با بازدید از رآکتور اراک و همچنین نصب دوربین‌های اضافی در نطنز با نگاه مثبت مورد اشاره قرار گرفته است.
با این وجود به نظر نمی‌رسد گروه ۵+۱ که قرار است در روز دوم سپتامبر به منظور بررسی آخرین وضعیت اتمی ایران تشکیل جلسه بدهد برای اتخاذ رویه‌ای سخت‌تر علیه جمهوری اسلامی و انتقاد تند از ادامه سرپیچی ایران از قبول مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت با مشکل عمده‌ای روبه‌رو باشد.
در گزارش البرادعی همچنین گفته شده که عملیات احداث رآکتور ۴۰ مگاواتی اراک بنا بر اظهارات مقامات ایران تا ۹۵ درصد در بنا و ۶۳ درصد نصب تجهیزات پیشرفت داشته است. در صورت تکمیل رآکتور یاد شده در دو سال آینده، ایران قادر خواهد بود در صورت فراینده پسمانده سوختی آن و تولید پلوتونیوم، سالانه مواد لازم برای ساختن دو تا سه بمب اتمی را در اختیار بگیرد.
گزارش البرادعی ضمن پرهیز از انتقاد تند از ایران، دعاوی گذشته پیرامون انجام آزمایش‌هایی را که می‌تواند در مسیر تولید و استفاده از بمب اتمی قرار بگیرد را مورد اشاره قرار داده است.
در گزارش مدیرکل آژانس به علاوه از حضور کارشناس خارجی اتمی در ایران یاد شده که مورد تازه‌ای است که پیش از این در گزارش‌های البرادعی مورد اشاره قرار نگرفته بود. در گزارش اخیر گفته شده که رآکتور بوشهر ممکن است در ماه اکتبر و یا نوامبر سال جاری پس از سوخت‌گذاری در کوره اتمی راه‌اندازی بشود.
در مجموع، گزارش البرادعی حاکی است که ایران همچنان به سرپیچی از خواسته‌های شورای امنیت و بی‌اعتنایی نسبت به قطعنامه‌های آن ادامه داده است.
ادامه غنی‌سازی، حتی با وجود کاهش ظاهراً اجباری روند رشد آن، عدم اجرای پروتکل الحاقی، و نپذیرفتن پرسش‌های آژانس در مورد فعالیت‌های مشکوک به تعقیب اهداف نظامی و خودداری از تحویل نقشه‌های احداث رآکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک در ردیف مهم‌ترین خواسته‌های همچنان برنیامده شورای امنیت از ایران است.