رهبران آمريکا، فرانسه و بريتانيا روز جمعه با اشاره به وجود يک مرکز غنیسازی ديگر در ايران، و ضمن تهديد تهران به تحريم‌های شديدتر، از جمهوری اسلامی خواستند که اهداف هسته‌ای خود را کاملاً فاش سازد.
باراک اوباما، رئيس جمهوری ايالات متحده، در آستانه آغاز اجلاس گروه ۲۰ در پيتسبورگ آمريکا با اشاره به اين تأسيسات غنیسازی که جمهوری اسلامی تاکنون آن را از ديد بازرسان آژانس انرژی اتمی دور نگه داشته بود، گفت: «ايران قوانينی را که تمام کشورها بايد تابع‌شان باشند زير پا می‌گذارد.»
خبرگزاری آسوشيتدپرس روز جمعه، به نقل از منابعی که نامی از آنها نبرد، گزارش داد که ايران به تازگی وجود دومين تأسيسات غنیسازی اورانيوم خود را به اطلاع آژانس بين‌المللی انرژی اتمی رسانده است. این موضوع پس از آن مورد تأیید مقامات ایرانی نیز قرار گرفت.
هوشنگ حسن‌یاری، استاد روابط استراتژیک در کالج نظامی - سلطنتی کانادا، به پرسش‌های رادیو فردا در همین زمینه پاسخ داده است.
هوشنگ حسن‌یاری: اين سه کشور هسته اصلی کشورهايی را تشکيل می‌دهند که با برنامه هسته‌ای ايران که از نظر آژانس بين‌المللی انرژی اتمی از شفافيت لازم برخوردار نيست، مشکل دارند و بر اين هستند تا با فشارهای بين‌المللی بر ايران، سؤالاتی را که از ديد آژانس معلق مانده مطرح کنند و جواب‌های قانع کننده‌ای به دست آورند، تا برنامه هسته‌ای ايران احتمالاً در آينده روال عادی‌تری پيدا کند.
اما تا زمانی که مسئله حل نشده باقی بماند، اين سه کشور به اضافه کشورهای ديگر به تدريج در برابر ايران موضع خواهند گرفت، از جمله می‌بينيم که روسيه هم در حال اتخاذ چنين موضعی است.
اين مسئله ترديدها را نسبت به کل برنامه هسته‌ای ايران افزايش می‌دهد، زيرا اين تأسيسات جديد که قبلاً درباره آن گفت‌وگويی انجام نشده و آژانس از وجود آن اطلاعی نداشته و مورد بازديد قرار نداده، به طور قطع بحث شفافيت ايران را بيشتر زير سؤال می‌برد.
بعد از اينکه در اوايل سال ۲۰۰۰ ميلادی فعاليت‌های هسته‌ای ايران بر ملا شد، يکی از نکاتی که ايران هميشه بر آن تأکيد می‌کند اين است که برنامه هسته‌ايش شفاف است. بنابراين بر ملا شدن اين تأسيسات مشکل ايران را در مذاکرات آينده گروه ۵+۱ دو چندان خواهد کرد.
روسيه امروز به اين پنج کشور پيوسته و چين هم در نهايت به آنها خواهد پيوست. سؤال کليدی اين است که رفتار ايران در اين مذاکرات چه خواهد بود، آيا همچنان به گفته‌های سابق خود درباره عدم پذيرش تعليق غنیسازی ادامه خواهد داد يا نه.
به نظر شما ايران در نشست اول اکتبر چه اقدامی می‌تواند انجام دهد تا شرايط را برای خود آسان‌تر کند؟
به اعتقاد من اعلام خبر تأسيسات جديد از جانب ايران يک نوع فرار به جلو بوده است، چون قرار بود اوباما اين بحث را مطرح کند و اين مسئله از ديد آمريکا و بعضی کشورهای غربی پنهان نمانده بود.
سؤال جدی اين است که تا آنها چه حد می توانند به گفته های مقامات ايرانی در مذاکرات ۵+۱ اعتماد کنند و آيا آنچه ايرانی‌ها در اجلاس مطرح خواهند کرد، تمام قضيه است يا ايران تأسيسات مخفی ديگری هم دارد.
به نظر من بحث اعتماد که از روز اول در مورد پرونده هسته‌ای ايران مسئله اساسی بوده است، همچنان به جا خواهد بود.
آژانس بين‌المللی انرژی اتمی سؤالات جدی در مورد مسئله هسته‌ای ايران داشته که به اين سؤالات پاسخ داده نشده و تا زمانی که پاسخ داده نشود، تنش‌ها کاهش نخواهد يافت و اين روند همچنان ادامه می‌يابد.
مگر اينکه ايران به پذيرش پروتکل اضافی برگردد و اين پروتکل را به امضای مجلس شورای اسلامی برساند و امکان تجسس از تمام تأسيسات خود را دوباره برای آژانس فراهم کند. در اين صورت شروع يک رابطه شفاف‌تر را بين آژانس و ايران می‌توان انتظار داشت، در غير اين صورت بحث تحريم‌ها بسيار جدی‌تر خواهد شد و اعلام تأسيسات جديد غنیسازی تنها به فشارها خواهد افزود.
خبرگزاری آسوشيتدپرس روز جمعه، به نقل از منابعی که نامی از آنها نبرد، گزارش داد که ايران به تازگی وجود دومين تأسيسات غنیسازی اورانيوم خود را به اطلاع آژانس بين‌المللی انرژی اتمی رسانده است. این موضوع پس از آن مورد تأیید مقامات ایرانی نیز قرار گرفت.
هوشنگ حسن‌یاری، استاد روابط استراتژیک در کالج نظامی - سلطنتی کانادا، به پرسش‌های رادیو فردا در همین زمینه پاسخ داده است.
- رادیو فردا: آقای حسن‌یاری، ارزیابی شما از موضوع اخیر رهبران آمریکا، فرانسه و بریتانیا در قبال برنامه اتمی ایران چیست؟
هوشنگ حسن‌یاری: اين سه کشور هسته اصلی کشورهايی را تشکيل می‌دهند که با برنامه هسته‌ای ايران که از نظر آژانس بين‌المللی انرژی اتمی از شفافيت لازم برخوردار نيست، مشکل دارند و بر اين هستند تا با فشارهای بين‌المللی بر ايران، سؤالاتی را که از ديد آژانس معلق مانده مطرح کنند و جواب‌های قانع کننده‌ای به دست آورند، تا برنامه هسته‌ای ايران احتمالاً در آينده روال عادی‌تری پيدا کند.
اما تا زمانی که مسئله حل نشده باقی بماند، اين سه کشور به اضافه کشورهای ديگر به تدريج در برابر ايران موضع خواهند گرفت، از جمله می‌بينيم که روسيه هم در حال اتخاذ چنين موضعی است.
- آقای حسن ياری، فاش شدن يک مرکز ديگر غنی سازی اورانيوم که ساخت آن مخفيانه بوده، در تعاريف بين‌المللی و از نظر روابط بين‌المللی ايران به چه معنا است؟
اين مسئله ترديدها را نسبت به کل برنامه هسته‌ای ايران افزايش می‌دهد، زيرا اين تأسيسات جديد که قبلاً درباره آن گفت‌وگويی انجام نشده و آژانس از وجود آن اطلاعی نداشته و مورد بازديد قرار نداده، به طور قطع بحث شفافيت ايران را بيشتر زير سؤال می‌برد.
بعد از اينکه در اوايل سال ۲۰۰۰ ميلادی فعاليت‌های هسته‌ای ايران بر ملا شد، يکی از نکاتی که ايران هميشه بر آن تأکيد می‌کند اين است که برنامه هسته‌ايش شفاف است. بنابراين بر ملا شدن اين تأسيسات مشکل ايران را در مذاکرات آينده گروه ۵+۱ دو چندان خواهد کرد.
- آقايان اوباما، سرکوزی و گوردن براون هر سه اشاره کرده‌اند که در نشست آينده گروه ۵+۱ در اول ماه اکتبر با ايران، مسئله تحريم‌های بيشتر مطرح خواهد شد. با توجه به موضع اخير روسيه چشم‌انداز اين مسئله چگونه می‌بينيد؟
روسيه امروز به اين پنج کشور پيوسته و چين هم در نهايت به آنها خواهد پيوست. سؤال کليدی اين است که رفتار ايران در اين مذاکرات چه خواهد بود، آيا همچنان به گفته‌های سابق خود درباره عدم پذيرش تعليق غنیسازی ادامه خواهد داد يا نه.
به نظر شما ايران در نشست اول اکتبر چه اقدامی می‌تواند انجام دهد تا شرايط را برای خود آسان‌تر کند؟
به اعتقاد من اعلام خبر تأسيسات جديد از جانب ايران يک نوع فرار به جلو بوده است، چون قرار بود اوباما اين بحث را مطرح کند و اين مسئله از ديد آمريکا و بعضی کشورهای غربی پنهان نمانده بود.
سؤال جدی اين است که تا آنها چه حد می توانند به گفته های مقامات ايرانی در مذاکرات ۵+۱ اعتماد کنند و آيا آنچه ايرانی‌ها در اجلاس مطرح خواهند کرد، تمام قضيه است يا ايران تأسيسات مخفی ديگری هم دارد.
به نظر من بحث اعتماد که از روز اول در مورد پرونده هسته‌ای ايران مسئله اساسی بوده است، همچنان به جا خواهد بود.
- آقای حسن ياری، چشم‌انداز برنامه اتمی ايران را چطور پيش‌بينی می‌کنيد؟
آژانس بين‌المللی انرژی اتمی سؤالات جدی در مورد مسئله هسته‌ای ايران داشته که به اين سؤالات پاسخ داده نشده و تا زمانی که پاسخ داده نشود، تنش‌ها کاهش نخواهد يافت و اين روند همچنان ادامه می‌يابد.
مگر اينکه ايران به پذيرش پروتکل اضافی برگردد و اين پروتکل را به امضای مجلس شورای اسلامی برساند و امکان تجسس از تمام تأسيسات خود را دوباره برای آژانس فراهم کند. در اين صورت شروع يک رابطه شفاف‌تر را بين آژانس و ايران می‌توان انتظار داشت، در غير اين صورت بحث تحريم‌ها بسيار جدی‌تر خواهد شد و اعلام تأسيسات جديد غنیسازی تنها به فشارها خواهد افزود.