۹ کارمند ايرانی سفارت بريتانيا هفته گذشته در تهران بازداشت شده بودند. اين افراد که همچنان یک نفر از آنان در بازداشت نیروهای امنیتی ایران به سر می‌برد، از سوی وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی و به اتهام آنچه دخالت در اغتشاشات داخلی اين کشور خوانده شده، بازداشت شدند.
بازداشت این افراد منجر به ایجاد تنش در روابط جمهوری اسلامی و بریتانیا شد و ادامه اختلافات تهران و لندن درباره بازداشت شماری از کارکنان سفارت بریتانیا در تهران، واکنش تمامی اعضای اتحادیه اروپا را در بر داشت.
اعضای اتحادیه اروپا روز جمعه و پس از آنکه احمد جنتی، خطیب جمعه تهران، در خطبه‌های نماز جمعه گفت که کارمندان بازداشت شده، قطعاً محاکمه خواهند شد، سفیران جمهوری اسلامی ایران را احضار کردند و در مورد برخورد با کارمندان سفارت بریتانیا به ایران هشدار دادند.
پیروز مجتهدزاده، استاد دانشگاه تربیت مدرس در تهران و مدیر عامل بنیاد پژوهشی یوروسویک در لندن در این ارتباط می‌گوید: فکر می‌کنم واکنش اتحادیه اروپا حاصل اقدامات و تلاش‌هایی است که دولت بریتانیا برای جلوگیری از محاکمه شدن دو تن از اعضای سفارت خود در تهران در پیش گرفته است. البته هر دولتی حق دارد از وضع کارمندانش در سفارتخانه‌های خودش در کشورهای مختلف دفاع کند.
آقای مجتهدزاده ادامه می‌دهد: اما اینجا یک مشکل اساسی وجود دارد و آن این است که افراد مورد نظر درست است که کارمندان سفارت بریتانیا هستند ولی اتباع دولت ایران هم محسوب می‌شوند و دولت ایران قانوناً حق دارد که با اتباع خود برخورد قانونی داشته باشد.
اما مهرداد خوانساری، دیپلمات پیشین در لندن عقیده دیگری در این مورد دارد.
آقای خوانساری می‌گوید: بدیهی است زمانی که دولت ایران دست به اقداماتی می‌زند که در نوع خود تا حدودی بی‌سابقه است و تصمیم دارد یکی از اعضا سفارت بریتانیا را به جرم اینکه در اغتشاشات درون کشور دست داشته، محاکمه کند و او را متهم به چنین جرمی می‌کند، از نظر دیپلماتیک یک عمل تحریک‌آمیز و یک عمل غیر دوستانه است.
آقای خوانساری اضافه می‌کند: دولت بریتانیا توانسته است با توجه به موقعیتی که در جامعه اروپا دارد بقیه کشورهای دیگر را نیز در این راستا بسیج کرده و با خودش همصدا کند و توانسته به صورت مشترک در جهت رد عملکرد دولت ایران، اعتراضی را به جریان بیندازد و این امر در نرم دیپلماسی یک امر غیر عادی نیست. بخصوص اینکه جامعه اروپا در بسیاری موارد به صورت مشترک این گونه اقدام می‌کند.
در این میان یک مقام نزدیک به سوئد، رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا به خبرگزاری فرانسه گفت که ما وضعیت کارمندان محلی سفارت بریتانیا در ایران را زیر نظر خواهیم داشت.
تنش اخیر در روابط تهران و لندن به ویژه زمانی آغاز شد که آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، دولت بریتانیا را خبیث خواند و این کشور را متهم به دخالت در امور ایران کرد. پس از آن لندن و تهران نیز به ترتیب سفیران همدیگر را احضار کردند و در این میان ایران دو دیپلمات بریتانیایی را از تهران اخراج کرد که البته این کار با واکنش مقابل لندن مواجه شد.
با این همه اوج تنش میان تهران و لندن هنگامی بود که ایران شماری از کارکنان سفارت بریتانیا را به اتهام نقش داشتن در اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری بازداشت کرد.
در این ارتباط این پرسش مطرح می‌شود که آیا احتمال تنش در میان مناسبات ایران و اتحادیه اروپا وجود دارد؟
آقای مجتهدزاده با اشاره به این موضوع که سیاست بریتانیا و همچنین فرانسه موجب اختلاف نظر مابین طرفین شده است می‌افزاید: برای حل این مسائل هر دو طرف باید دست از عجله بردارند و مسئله را پخته‌تر و عاقلانه‌تر پیگیری کنند. من فکر می‌کنم مسائلی که در تهران اتفاق افتاده ناشی از یک وضع بی‌سابقه، اضطراری و فوق‌العاده صورت گرفته است.
وی می‌گوید: ما در این شرایط می‌توانیم مقداری اقدامات خارج از منطق را توجیه کنیم ولی هرگونه اقدام خارج از منطق و عجولانه از سوی اروپا که علی‌الاصول درگیر چنین بحرانی نیست و می‌تواند آسوده‌تر فکر و عمل کند، قابل توجیه نیست.
در مقابل آقای خوانساری بر این باور است که «روابط ایران و اروپا در کوتاه مدت رو به سردی خواهد رفت. بحرانی در میان روابط ایران و اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد که می‌تواند در آینده حادتر هم بشود. یعنی تا زمانی که طرفین بخواهند روحیه‌ای را ایجاد کنند که منجر به رفع تنش شود و این ابتکار را ایجاد کنند به طول خواهد کشید.
آقای خوانساری بر این باور است که این ابتکار با دولت جمهوری اسلامی ایران است که دیدگاهش را نسبت به اینکه درخواست‌های خود را چگونه مطرح کند تغییر دهد و تا زمانی که چنین تغییری ایجاد نشود ما باید منتظر باشیم که بحران حادتر شده و روابط رو به سردی رود و مسئله به این سادگی‌ها خاتمه نخواهد یافت.
مناسبات تهران و اتحادیه اروپا در شرایطی وارد مرحله کنونی شده که کشورهای عضو این اتحادیه پیشتر گفته بودند که اقداماتی را در جهت محدودیت صدور ویزا برای مقامات ایرانی و همچنین فراخواندن سفیران خود در اعتراض به بازداشت این افراد مورد بررسی قرار خواهند داد.
در همین زمینه نیز غلامحسین الهام، سخنگوی دولت محمود احمدی‌نژاد روز شنبه اظهار داشت که «اتفاق مهمی نیافتاده که در مورد آن نظر بدهیم و هنوز فراخونی نبوده است و اینکه کشورهای دیگر خواستی ناکام داشته باشند مربوط به خودشان است.»
سخنگوی دولت احمدی‌نژاد با این حال گفت که ایران علاقه‌مند به تعاملات صحیح با کشورهای اروپایی است.
بازداشت این افراد منجر به ایجاد تنش در روابط جمهوری اسلامی و بریتانیا شد و ادامه اختلافات تهران و لندن درباره بازداشت شماری از کارکنان سفارت بریتانیا در تهران، واکنش تمامی اعضای اتحادیه اروپا را در بر داشت.
اعضای اتحادیه اروپا روز جمعه و پس از آنکه احمد جنتی، خطیب جمعه تهران، در خطبه‌های نماز جمعه گفت که کارمندان بازداشت شده، قطعاً محاکمه خواهند شد، سفیران جمهوری اسلامی ایران را احضار کردند و در مورد برخورد با کارمندان سفارت بریتانیا به ایران هشدار دادند.
پیروز مجتهدزاده، استاد دانشگاه تربیت مدرس در تهران و مدیر عامل بنیاد پژوهشی یوروسویک در لندن در این ارتباط می‌گوید: فکر می‌کنم واکنش اتحادیه اروپا حاصل اقدامات و تلاش‌هایی است که دولت بریتانیا برای جلوگیری از محاکمه شدن دو تن از اعضای سفارت خود در تهران در پیش گرفته است. البته هر دولتی حق دارد از وضع کارمندانش در سفارتخانه‌های خودش در کشورهای مختلف دفاع کند.
آقای مجتهدزاده ادامه می‌دهد: اما اینجا یک مشکل اساسی وجود دارد و آن این است که افراد مورد نظر درست است که کارمندان سفارت بریتانیا هستند ولی اتباع دولت ایران هم محسوب می‌شوند و دولت ایران قانوناً حق دارد که با اتباع خود برخورد قانونی داشته باشد.
اما مهرداد خوانساری، دیپلمات پیشین در لندن عقیده دیگری در این مورد دارد.
آقای خوانساری می‌گوید: بدیهی است زمانی که دولت ایران دست به اقداماتی می‌زند که در نوع خود تا حدودی بی‌سابقه است و تصمیم دارد یکی از اعضا سفارت بریتانیا را به جرم اینکه در اغتشاشات درون کشور دست داشته، محاکمه کند و او را متهم به چنین جرمی می‌کند، از نظر دیپلماتیک یک عمل تحریک‌آمیز و یک عمل غیر دوستانه است.
آقای خوانساری اضافه می‌کند: دولت بریتانیا توانسته است با توجه به موقعیتی که در جامعه اروپا دارد بقیه کشورهای دیگر را نیز در این راستا بسیج کرده و با خودش همصدا کند و توانسته به صورت مشترک در جهت رد عملکرد دولت ایران، اعتراضی را به جریان بیندازد و این امر در نرم دیپلماسی یک امر غیر عادی نیست. بخصوص اینکه جامعه اروپا در بسیاری موارد به صورت مشترک این گونه اقدام می‌کند.
در این میان یک مقام نزدیک به سوئد، رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا به خبرگزاری فرانسه گفت که ما وضعیت کارمندان محلی سفارت بریتانیا در ایران را زیر نظر خواهیم داشت.
تنش اخیر در روابط تهران و لندن به ویژه زمانی آغاز شد که آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، دولت بریتانیا را خبیث خواند و این کشور را متهم به دخالت در امور ایران کرد. پس از آن لندن و تهران نیز به ترتیب سفیران همدیگر را احضار کردند و در این میان ایران دو دیپلمات بریتانیایی را از تهران اخراج کرد که البته این کار با واکنش مقابل لندن مواجه شد.
با این همه اوج تنش میان تهران و لندن هنگامی بود که ایران شماری از کارکنان سفارت بریتانیا را به اتهام نقش داشتن در اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری بازداشت کرد.
در این ارتباط این پرسش مطرح می‌شود که آیا احتمال تنش در میان مناسبات ایران و اتحادیه اروپا وجود دارد؟
آقای مجتهدزاده با اشاره به این موضوع که سیاست بریتانیا و همچنین فرانسه موجب اختلاف نظر مابین طرفین شده است می‌افزاید: برای حل این مسائل هر دو طرف باید دست از عجله بردارند و مسئله را پخته‌تر و عاقلانه‌تر پیگیری کنند. من فکر می‌کنم مسائلی که در تهران اتفاق افتاده ناشی از یک وضع بی‌سابقه، اضطراری و فوق‌العاده صورت گرفته است.
وی می‌گوید: ما در این شرایط می‌توانیم مقداری اقدامات خارج از منطق را توجیه کنیم ولی هرگونه اقدام خارج از منطق و عجولانه از سوی اروپا که علی‌الاصول درگیر چنین بحرانی نیست و می‌تواند آسوده‌تر فکر و عمل کند، قابل توجیه نیست.
در مقابل آقای خوانساری بر این باور است که «روابط ایران و اروپا در کوتاه مدت رو به سردی خواهد رفت. بحرانی در میان روابط ایران و اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد که می‌تواند در آینده حادتر هم بشود. یعنی تا زمانی که طرفین بخواهند روحیه‌ای را ایجاد کنند که منجر به رفع تنش شود و این ابتکار را ایجاد کنند به طول خواهد کشید.
آقای خوانساری بر این باور است که این ابتکار با دولت جمهوری اسلامی ایران است که دیدگاهش را نسبت به اینکه درخواست‌های خود را چگونه مطرح کند تغییر دهد و تا زمانی که چنین تغییری ایجاد نشود ما باید منتظر باشیم که بحران حادتر شده و روابط رو به سردی رود و مسئله به این سادگی‌ها خاتمه نخواهد یافت.
مناسبات تهران و اتحادیه اروپا در شرایطی وارد مرحله کنونی شده که کشورهای عضو این اتحادیه پیشتر گفته بودند که اقداماتی را در جهت محدودیت صدور ویزا برای مقامات ایرانی و همچنین فراخواندن سفیران خود در اعتراض به بازداشت این افراد مورد بررسی قرار خواهند داد.
در همین زمینه نیز غلامحسین الهام، سخنگوی دولت محمود احمدی‌نژاد روز شنبه اظهار داشت که «اتفاق مهمی نیافتاده که در مورد آن نظر بدهیم و هنوز فراخونی نبوده است و اینکه کشورهای دیگر خواستی ناکام داشته باشند مربوط به خودشان است.»
سخنگوی دولت احمدی‌نژاد با این حال گفت که ایران علاقه‌مند به تعاملات صحیح با کشورهای اروپایی است.