مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک کنفرانس خبری در پاریس ضمن تأکید بر کاهش سطح همکاری ایران با آژانس اظهار داشت: تعداد سانتریفیوژهای مورد استفاده ایران در نطنز افزایش نیافته است. او همچنین عدم افزایش تعداد سانتریفیوژها را به «دلایل سیاسی» نسبت داد و از آن ابراز خوشحالی کرد.
با توجه به سیاست اعلام شده ایران دایر بر ادامه غنی‌سازی اورانیوم، بعلاوه، اتخاذ تصمیم تهران نسبت به کاهش سطح همکاری با آژانس، بنظر می‌رسد ابراز مسرت محمد البرادعی از عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز، با استناد به «دلایل سیاسی»، می‌تواند تا حدود زیادی فاقد توجیه فنی بوده و «دلایل سیاسی» مورد اشاره او نیز در مغایرت مستقیم با خط مشی اعلام شده آژانس در قبال برنامه‌های اتمی ایران و قطعنامه‌های شورای امنیت قرار گیرد.
در ۲۱ فروردین سال ۸۷، ایران به مناسبت «جشن هسته‌ای» در نطنز از برنامه نصب شش هزار سانتریفیوژ تازه خبر داد.
چند روز پس از آن، غلامرضا آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، اعلام داشت که نسل تازه‌ای از سانترفیوژهای پیشرفته در نطنز به کار گرفته شده‌اند. موضوع مونتاژ و استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر از انواع قدیمی موسوم به پی-۱ را که پیش از آن در نطنز به کار گرفته شده بود، متعاقباً آژانس انرژی اتمی مورد تأیید قرار داد.
در همان تاریخ غلامرضا آقازاده اعلام داشت که ایران هر ماه دست کم ۵۰۰ واحد سانتریفیوژ از انواع پیشرفته را در نطنز نصب خواهد کرد.
علی‌رغم اظهارات یاد شده، از آن تاریخ تاکنون (به‌مدت حدود یکسال)، تعداد سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز افزایش نیافته و در حدود چهار هزار واحد باقی مانده است.
نسل تازه سانتریفیوژهای گرافیتی به کار گرفته شده در ایران به دلیل برخورداری از سطح اصطکاک کمتر و سرعت دوار بیشتر، قادرند در زمانی بسیار کوتاه‌تر از انواع قدیمی سانتریفیوژهای گازی، به جداسازی ایزوتوپهای اورانیوم ۲۳۸ از ایزوتوپهای سبک‌تر ۲۳۵ مبادرت ورزیده و در نتیجه طی زمان کمتر، به غنی‌سازی حجم بیشتری از گاز هگزا فلورید دست یابند.
آقای البرادعی طی اظهارات اخیر خود تنها به «سیاسی» خواندن علت عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای فعال در ایران قناعت کرده و از ارائه هر توضیح بیشتر در این زمینه خودداری ورزیده است.
آنچه در این میان ابهام پیرامون دلایل خوشحالی مدیرکل آژانس را افزایش می‌دهد، تضاد رفتار ایران در قبال آژانس در بقیه زمینه‌های همکاری و همچنین مشکلات آشکار در توجیه «دلایل سیاسی عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای نصب شده» است که به احتمال فراوان جلب رضایت آژانس در آن دخالتی نداشته است.
آقای البرادعی در بخش دیگری از اظهارات اخیر خود در پاریس از توقف همکاری ایران و خوداری از ارائه پاسخ به سؤالاتی که پیرامون آزمایش‌های اتمی مشکوک آن کشور مطرح شده، انتقاد به عمل آورده است.
بنا بر این «دلایل سیاسی ایران» برای عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای نصب شده به هیچ وجه نمی‌تواند به منظور راضی ساختن آژانس صورت گرفته باشد که این نکته به روشنی در تقابل با خوشحالی ابراز شده دبیرکل آژانس قرار می‌گیرد.
مطابق برنامه اعلام شده، ایران نصب ۵۰ هزار واحد سانتریفیوژ را در نطنز هدف قرار داده است. دست یافتن سریع‌تر به این هدف از نگاه دولت ایران، به مراتب مهم‌تر از خوشحال نگاهداشتن دبیرکل آژانس است بخصوص در مقطعی که او آخرین ماه‌های خود را در شغل کنونی پشت سر می‌گذارد و ادامه همکاری با او به تأمین هیچ هدف مهمی در جهت ایران نخواهد انجامید.
به علاوه، ۱۰ ماه قبل ایران رسماً از افزایش ماهانه حد اقل ۵۰۰ سانتریفیوژ تازه خبر داده است که پیگیری این هدف نیز به نوبه خود از اهمیت بیشتری برخوردار است تا جلب رضایت آژانس انرژی اتمی.
با کنار هم نهادن این اجزا، در صورت قبول سیاسی بودن دلیل عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز طی یک سال گذشته، این دلایل می‌باید موجب نگرانی دبیرکل آژانس بشود و نه خوشحالی زودرس او.
در طول یک سال گذشته ایران همچنان مورد تهدید نظامی از خارج قرار داشته است. در صورت تحقق این تهدیدها، تأسیسات غنی‌سازی نطنز در ردیف اولین هدف‌ها قرار می‌گرفت.
به این ترتیب ساختن تعداد قابل ملاحظه‌ای از سانتریفیوژهای نسل نو به عنوان ذخیره استراتژیکی طرح کنونی غنی‌سازی اورانیوم در ایران، می‌تواند امکان به کارگیری آنها را در تأسیسات دیگری مقدور سازد.
به این ترتیب، تصمیم سیاسی برای عدم نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و تولید شده طی یکسال گذشته و اقدام به ذخیره‌سازی آنها به عنوان واحد پشتیبانی، می‌باید موجبات نگرانی مخالفان برنامه اتمی ایران را فراهم سازد.
ایران مطابق معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای تنها ملزم به پیش گزارش ۶۰ روزه از وضع موجود سانتریفیوژهای است که به آنها گاز اورانیوم تزریق خواهد کرد.
به این ترتیب آزمایش سانتریفیوژهای تازه، با استفاده از گازهای غیر اتمی و حتی به‌کار گرفتن آنها در آبشارهای مشابه، نیازمند اطلاع‌رسانی به آژانس نیست.
البته در صورت ادامه تعهد ایران به معاهده الحاقی، این شرط ضروری می‌بود، ولی ایران پس از تصویب اولین قطعنامه تنبیهی در شورای امنیت اعلام داشت که مفاد معاهده الحاقی را به موقع اجرا نخواهد گذاشت.
به این ترتیب شاید توضیحات تکمیلی آقای البرادعی در مورد دلایل سیاسی عدم نصب سانتریفیوژهای تازه در نطنز بتوانند تا حدودی ابهام‌های پیش آمده در این زمینه را کاهش دهد.
یک امکان دیگر قابل بررسی، عدم کفایت ذخیره کیک زرد ایران برای تغذیه کارخانه یو سی اف در اصفهان و در نتیجه فقدان دسترسی به حجم کافی گاز هگزافلوراید برای تزریق در سانتریفیوژهای بیشتر است.
این دلیل تازه نیز بیشتر فنی است تا سیاسی. تنها گمانه‌ای که شاید بتوان در توجیه اظهارات آقای البرادعی تا حدودی به آن رنگ سیاسی داد، برگزاری جشن اتمی دیگری در ۲۱ فروردین آینده و اعلام به کارگیری تعداد قابل ملاحظه‌ای از سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای است که مراحل مونتاژ و آزمایش را پشت سر نهاده و آماده استفاده شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
در ۲۱ فروردین سال ۸۷، ایران به مناسبت «جشن هسته‌ای» در نطنز از برنامه نصب شش هزار سانتریفیوژ تازه خبر داد.
چند روز پس از آن، غلامرضا آقازاده رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، اعلام داشت که نسل تازه‌ای از سانترفیوژهای پیشرفته در نطنز به کار گرفته شده‌اند. موضوع مونتاژ و استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر از انواع قدیمی موسوم به پی-۱ را که پیش از آن در نطنز به کار گرفته شده بود، متعاقباً آژانس انرژی اتمی مورد تأیید قرار داد.
در همان تاریخ غلامرضا آقازاده اعلام داشت که ایران هر ماه دست کم ۵۰۰ واحد سانتریفیوژ از انواع پیشرفته را در نطنز نصب خواهد کرد.
علی‌رغم اظهارات یاد شده، از آن تاریخ تاکنون (به‌مدت حدود یکسال)، تعداد سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز افزایش نیافته و در حدود چهار هزار واحد باقی مانده است.
نسل تازه سانتریفیوژهای گرافیتی به کار گرفته شده در ایران به دلیل برخورداری از سطح اصطکاک کمتر و سرعت دوار بیشتر، قادرند در زمانی بسیار کوتاه‌تر از انواع قدیمی سانتریفیوژهای گازی، به جداسازی ایزوتوپهای اورانیوم ۲۳۸ از ایزوتوپهای سبک‌تر ۲۳۵ مبادرت ورزیده و در نتیجه طی زمان کمتر، به غنی‌سازی حجم بیشتری از گاز هگزا فلورید دست یابند.
آقای البرادعی طی اظهارات اخیر خود تنها به «سیاسی» خواندن علت عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای فعال در ایران قناعت کرده و از ارائه هر توضیح بیشتر در این زمینه خودداری ورزیده است.
آقای البرادعی طی اظهارات اخیر خود تنها به «سیاسی» خواندن علت عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای فعال در ایران قناعت کرده و از ارائه هر توضیح بیشتر در این زمینه خودداری ورزیده است.
آقای البرادعی در بخش دیگری از اظهارات اخیر خود در پاریس از توقف همکاری ایران و خوداری از ارائه پاسخ به سؤالاتی که پیرامون آزمایش‌های اتمی مشکوک آن کشور مطرح شده، انتقاد به عمل آورده است.
بنا بر این «دلایل سیاسی ایران» برای عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای نصب شده به هیچ وجه نمی‌تواند به منظور راضی ساختن آژانس صورت گرفته باشد که این نکته به روشنی در تقابل با خوشحالی ابراز شده دبیرکل آژانس قرار می‌گیرد.
مطابق برنامه اعلام شده، ایران نصب ۵۰ هزار واحد سانتریفیوژ را در نطنز هدف قرار داده است. دست یافتن سریع‌تر به این هدف از نگاه دولت ایران، به مراتب مهم‌تر از خوشحال نگاهداشتن دبیرکل آژانس است بخصوص در مقطعی که او آخرین ماه‌های خود را در شغل کنونی پشت سر می‌گذارد و ادامه همکاری با او به تأمین هیچ هدف مهمی در جهت ایران نخواهد انجامید.
به علاوه، ۱۰ ماه قبل ایران رسماً از افزایش ماهانه حد اقل ۵۰۰ سانتریفیوژ تازه خبر داده است که پیگیری این هدف نیز به نوبه خود از اهمیت بیشتری برخوردار است تا جلب رضایت آژانس انرژی اتمی.
با کنار هم نهادن این اجزا، در صورت قبول سیاسی بودن دلیل عدم افزایش تعداد سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز طی یک سال گذشته، این دلایل می‌باید موجب نگرانی دبیرکل آژانس بشود و نه خوشحالی زودرس او.
در طول یک سال گذشته ایران همچنان مورد تهدید نظامی از خارج قرار داشته است. در صورت تحقق این تهدیدها، تأسیسات غنی‌سازی نطنز در ردیف اولین هدف‌ها قرار می‌گرفت.
علی‌رغم عمق زیاد تأسیسات یاد شده در زیر زمین و دشواری انهدام کامل آن از راه بمباران، لرزه‌های ناشی از بمباران می‌تواند سانتریفیوژهای در حال دوار را از مدار خارج ساخته و در هم بشکند.
به این ترتیب ساختن تعداد قابل ملاحظه‌ای از سانتریفیوژهای نسل نو به عنوان ذخیره استراتژیکی طرح کنونی غنی‌سازی اورانیوم در ایران، می‌تواند امکان به کارگیری آنها را در تأسیسات دیگری مقدور سازد.
به این ترتیب، تصمیم سیاسی برای عدم نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و تولید شده طی یکسال گذشته و اقدام به ذخیره‌سازی آنها به عنوان واحد پشتیبانی، می‌باید موجبات نگرانی مخالفان برنامه اتمی ایران را فراهم سازد.
ایران مطابق معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای تنها ملزم به پیش گزارش ۶۰ روزه از وضع موجود سانتریفیوژهای است که به آنها گاز اورانیوم تزریق خواهد کرد.
به این ترتیب آزمایش سانتریفیوژهای تازه، با استفاده از گازهای غیر اتمی و حتی به‌کار گرفتن آنها در آبشارهای مشابه، نیازمند اطلاع‌رسانی به آژانس نیست.
البته در صورت ادامه تعهد ایران به معاهده الحاقی، این شرط ضروری می‌بود، ولی ایران پس از تصویب اولین قطعنامه تنبیهی در شورای امنیت اعلام داشت که مفاد معاهده الحاقی را به موقع اجرا نخواهد گذاشت.
به این ترتیب شاید توضیحات تکمیلی آقای البرادعی در مورد دلایل سیاسی عدم نصب سانتریفیوژهای تازه در نطنز بتوانند تا حدودی ابهام‌های پیش آمده در این زمینه را کاهش دهد.
یک امکان دیگر قابل بررسی، عدم کفایت ذخیره کیک زرد ایران برای تغذیه کارخانه یو سی اف در اصفهان و در نتیجه فقدان دسترسی به حجم کافی گاز هگزافلوراید برای تزریق در سانتریفیوژهای بیشتر است.
این دلیل تازه نیز بیشتر فنی است تا سیاسی. تنها گمانه‌ای که شاید بتوان در توجیه اظهارات آقای البرادعی تا حدودی به آن رنگ سیاسی داد، برگزاری جشن اتمی دیگری در ۲۱ فروردین آینده و اعلام به کارگیری تعداد قابل ملاحظه‌ای از سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای است که مراحل مونتاژ و آزمایش را پشت سر نهاده و آماده استفاده شده‌اند.