دیدار دو روزه رئیس جمهور آمریکا به کشور غنا، بیش از انجام تلاشی در جهت توسعه روابط تجاری با این کشور آفریقایی، اقدامی بود در جهت بزرگداشت دمکراسی در قاره سیاه.
انتقال آرام قدرت پس از برگزاری انتخابات رئیس جمهوری و پارلمانی ماه ژانویه سال جاری که طی آن جان آتا میلز و حزب او برنده اعلام شدند، یکی از نمونه‌های نادر تفویض دمکراتیک قدرت در قاره سیاه، از یک حزب به حزب دیگر به شمار می‌رود.
پیش از اوباما، بیل کلینتون در سال ۱۹۹۸ و جورج بوش در سال ۲۰۰۸، طی ماه‌های پایانی ریاست جمهوری خود، از غنا بازدید به عمل آورده‌اند. جورج بوش در کشور غنا و همچنین بخش بزرگی از قاره آفریقا، به دلیل تأمین اعتبار کمک‌های بهداشتی و اجرای طرح‌های توسعه کشاورزی از محبوبیت چشمگیری برخوردار بوده است.
تبار کنیایی اوباما نیز از او در قاره آفریقا، حتی پیش از انجام هر اقدام تازه، چهره‌ای محبوب و محترم ساخته است. اوباما در رابطه با آفریقا ناگزیر خواهد بود، بیش از تکیه بر امکانات مالی بانک جهانی و ظرفیت‌های شرکت‌های آمریکایی، برای توسعه نفوذ و افزایش سطح همکاری با کشورهای منطقه، از محبوبیت شخصی خود هزینه کند.
رقیب اصلی تجاری آمریکا در غنا، چین است که طی ۱۰ سال گذشته، علاوه بر کشور یاد شده، در بخش وسیعی از قاره آفریقا به سرمایه‌گذاری‌های هدف‌دار و گسترده مبادرت ورزیده است.
بر خلاف آمریکا و بانک جهانی که در کمک‌های خارجی خود به آفریقا، شرط‌های سیاسی و اقتصادی متعددی را منظور می‌کنند، بانک دولتی و شرکت‌های چینی، بدون مطرح ساختن شرایط، تنها در جهت توسعه همکاری‌های اقتصادی، دست یافتن به مواد خام و گشایش بازارهای صادراتی تازه در قاره سیاه فکر می‌کنند.
به این دلیل، بانک دولتی اگزیم چین در آفریقا به مراتب فعال‌تر از بانک جهانی است. این بانک سالانه ده‌ها میلیارد دلار در طرح‌های مختلف کشاورزی و صنعتی آفریقا سرمایه‌گذاری کرده و بهره وام‌های خود را در حد ۱ تا ۲ درصد نگاه داشته است.
تنها شرط بانک اگزیم چین، سپردن مسئولیت اجرای طرح‌ها، به شرکت‌های چینی است. به این ترتیب، بانک دولتی چین، مجری طرح‌های مورد توافق با کشورهای آفریقایی را تعیین و هزینه‌های مربوط را مستقیماً پرداخت می‌کند.
در حقیقت، شرکت‌های پیمانکار چینی، درهای نفوذ چین در معادن آفریقا به شمار می‌روند. سال گذشته، بانک اگزیم چین با اعطای یک وام کم‌بهره به میزان ۸۰۰ میلیون دلار جهت ایجاد راه آهن، ساختن سد و احداث بندر در اختیار کشور آفریقایی گابون قرار داد. در مقابل امتیاز استفاده ترجیحی از منابع آهن کشور یاد شده را به مدت ۲۵ سال به دست آورد.
این سیاست چین، در کشور جنگ زده سودان با هدف دریافت نفت، در گینه به منظور دریافت بوکسیت، و در غنا بمنظور دریافت کاکائو تعقیب می‌شود.
چینی‌ها اینک در کنگو با یک اعتبار ۹ میلیارد دلاری در حال ساختن مدرسه، راه، بیمارستان، درمانگاه و کارگاه‌های کوچک هستند. در عوض کنگو متعهد شده است که امتیاز معادن مس و کوبالت را در اختیار چین قرار دهد.
صنایع چین برای تولید بیشتر و حفظ ظرفیت‌های صادراتی خود نیازمند انرژی و مواد خام هستند و قاره سیاه با جذب بخشی از ذخیره ارزی نجومی چین، نیازهای آن کشور به مواد خام و انرژی را تأمین می‌کند.
دولت اوباما با توجه به محدودیت‌های بانک جهانی، و شرکت‌های آمریکایی برای سرمایه‌گذاری‌های متنوع، بیش از سایر بخش‌ها، توسعه کشاورزی در آفریقا را با هدف کسب خودکفایی غذایی، در اولویت قرار داده است.
طرح‌های کشاورزی در زامبیا، مالاوی و اوگاندا، از جمله اقداماتی است که آمریکا به منظور افزایش ظرفیت تولید مواد غذایی در کشورهای یاد شده به موقع اجرا گذاشته است.
اگرچه شرکت‌های آمریکایی در بخش نفت و گاز قاره سیاه فعالیتی چشمگیر دارند، ولی حضور آنها کاملاً تحت‌الشعاع فعالیت گسترده چین قرار گرفته است.
در کشور غنا که میزبان اولین سفر رسمی اوباما به آفریقا بود، شرکت‌های آمریکایی و شریک اروپایی آنها دو سال پیش به منابع تازه نفت دست یافتند. شرکت‌های چینی اینک در منابع یاد شده نقش فعال ایفا می‌کنند.
هنگام عبور کاروان رسمی اوباما و همراهان او از آکرا، مردم غنا به منظور استقبال از او با شادی در کنار ساختمان‌هایی صف کشیده بودند که طی چند سال اخیر توسط پیمانکاران چینی احداث شده است. از برجسته‌ترین این بناها، ساختمان وزارت دفاع، تئاتر ملی، آرامگاه ریاست جمهوری است که با پول چینی و توسط پیماکاران چینی احداث شده‌اند.
اوباما با توجه به محدودیت‌های موجود مالی در کشور خود ناگزیر است، رقابت گسترده اقتصادی با چین در قاره سیاه را تا سال‌های آینده به دست فراموشی سپرده و تنها برای اثبات حضور، به ادامه فعالیت در بخش انرژی و ادامه کمک‌های انسان‌دوستانه و اجرای طرح‌های کشاورزی در آفریقا بسنده کند.
انتقال آرام قدرت پس از برگزاری انتخابات رئیس جمهوری و پارلمانی ماه ژانویه سال جاری که طی آن جان آتا میلز و حزب او برنده اعلام شدند، یکی از نمونه‌های نادر تفویض دمکراتیک قدرت در قاره سیاه، از یک حزب به حزب دیگر به شمار می‌رود.
پیش از اوباما، بیل کلینتون در سال ۱۹۹۸ و جورج بوش در سال ۲۰۰۸، طی ماه‌های پایانی ریاست جمهوری خود، از غنا بازدید به عمل آورده‌اند. جورج بوش در کشور غنا و همچنین بخش بزرگی از قاره آفریقا، به دلیل تأمین اعتبار کمک‌های بهداشتی و اجرای طرح‌های توسعه کشاورزی از محبوبیت چشمگیری برخوردار بوده است.
تبار کنیایی اوباما نیز از او در قاره آفریقا، حتی پیش از انجام هر اقدام تازه، چهره‌ای محبوب و محترم ساخته است. اوباما در رابطه با آفریقا ناگزیر خواهد بود، بیش از تکیه بر امکانات مالی بانک جهانی و ظرفیت‌های شرکت‌های آمریکایی، برای توسعه نفوذ و افزایش سطح همکاری با کشورهای منطقه، از محبوبیت شخصی خود هزینه کند.
رقیب اصلی تجاری آمریکا در غنا، چین است که طی ۱۰ سال گذشته، علاوه بر کشور یاد شده، در بخش وسیعی از قاره آفریقا به سرمایه‌گذاری‌های هدف‌دار و گسترده مبادرت ورزیده است.
بر خلاف آمریکا و بانک جهانی که در کمک‌های خارجی خود به آفریقا، شرط‌های سیاسی و اقتصادی متعددی را منظور می‌کنند، بانک دولتی و شرکت‌های چینی، بدون مطرح ساختن شرایط، تنها در جهت توسعه همکاری‌های اقتصادی، دست یافتن به مواد خام و گشایش بازارهای صادراتی تازه در قاره سیاه فکر می‌کنند.
به این دلیل، بانک دولتی اگزیم چین در آفریقا به مراتب فعال‌تر از بانک جهانی است. این بانک سالانه ده‌ها میلیارد دلار در طرح‌های مختلف کشاورزی و صنعتی آفریقا سرمایه‌گذاری کرده و بهره وام‌های خود را در حد ۱ تا ۲ درصد نگاه داشته است.
تنها شرط بانک اگزیم چین، سپردن مسئولیت اجرای طرح‌ها، به شرکت‌های چینی است. به این ترتیب، بانک دولتی چین، مجری طرح‌های مورد توافق با کشورهای آفریقایی را تعیین و هزینه‌های مربوط را مستقیماً پرداخت می‌کند.
در حقیقت، شرکت‌های پیمانکار چینی، درهای نفوذ چین در معادن آفریقا به شمار می‌روند. سال گذشته، بانک اگزیم چین با اعطای یک وام کم‌بهره به میزان ۸۰۰ میلیون دلار جهت ایجاد راه آهن، ساختن سد و احداث بندر در اختیار کشور آفریقایی گابون قرار داد. در مقابل امتیاز استفاده ترجیحی از منابع آهن کشور یاد شده را به مدت ۲۵ سال به دست آورد.
این سیاست چین، در کشور جنگ زده سودان با هدف دریافت نفت، در گینه به منظور دریافت بوکسیت، و در غنا بمنظور دریافت کاکائو تعقیب می‌شود.
چینی‌ها اینک در کنگو با یک اعتبار ۹ میلیارد دلاری در حال ساختن مدرسه، راه، بیمارستان، درمانگاه و کارگاه‌های کوچک هستند. در عوض کنگو متعهد شده است که امتیاز معادن مس و کوبالت را در اختیار چین قرار دهد.
صنایع چین برای تولید بیشتر و حفظ ظرفیت‌های صادراتی خود نیازمند انرژی و مواد خام هستند و قاره سیاه با جذب بخشی از ذخیره ارزی نجومی چین، نیازهای آن کشور به مواد خام و انرژی را تأمین می‌کند.
دولت اوباما با توجه به محدودیت‌های بانک جهانی، و شرکت‌های آمریکایی برای سرمایه‌گذاری‌های متنوع، بیش از سایر بخش‌ها، توسعه کشاورزی در آفریقا را با هدف کسب خودکفایی غذایی، در اولویت قرار داده است.
طرح‌های کشاورزی در زامبیا، مالاوی و اوگاندا، از جمله اقداماتی است که آمریکا به منظور افزایش ظرفیت تولید مواد غذایی در کشورهای یاد شده به موقع اجرا گذاشته است.
اگرچه شرکت‌های آمریکایی در بخش نفت و گاز قاره سیاه فعالیتی چشمگیر دارند، ولی حضور آنها کاملاً تحت‌الشعاع فعالیت گسترده چین قرار گرفته است.
در کشور غنا که میزبان اولین سفر رسمی اوباما به آفریقا بود، شرکت‌های آمریکایی و شریک اروپایی آنها دو سال پیش به منابع تازه نفت دست یافتند. شرکت‌های چینی اینک در منابع یاد شده نقش فعال ایفا می‌کنند.
هنگام عبور کاروان رسمی اوباما و همراهان او از آکرا، مردم غنا به منظور استقبال از او با شادی در کنار ساختمان‌هایی صف کشیده بودند که طی چند سال اخیر توسط پیمانکاران چینی احداث شده است. از برجسته‌ترین این بناها، ساختمان وزارت دفاع، تئاتر ملی، آرامگاه ریاست جمهوری است که با پول چینی و توسط پیماکاران چینی احداث شده‌اند.
اوباما با توجه به محدودیت‌های موجود مالی در کشور خود ناگزیر است، رقابت گسترده اقتصادی با چین در قاره سیاه را تا سال‌های آینده به دست فراموشی سپرده و تنها برای اثبات حضور، به ادامه فعالیت در بخش انرژی و ادامه کمک‌های انسان‌دوستانه و اجرای طرح‌های کشاورزی در آفریقا بسنده کند.