ستیزه‌جویان طالبان، چهارشنبه دوم اردیبهشت، منطقه قبایلی بونیر پاکستان را که فقط ۱۰۰ کیلومتر با اسلام‌آباد فاصله دارد به تصرف خود در آوردند.
دو روز بعد، در پی هشدار دولت پاکستان به شورشیان و تصمیم اسلام‌آباد به اعزام یکان‌های ارتش به منطقه، نیروهای طالبان از منطقه بونیر عقب‌نشینی کردند.
این اقدام طالبان و واکنش کند دولت و ارتش پاکستان به این رویداد، به نگرانی‌های تازه‌ای در کشورهای غربی، به ویژه در آمریکا، درباره طالبان دامن زده است.
هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، با انتقاد ازعملکرد دولت پاکستان، گفت: به نظرم این دولت در برابر طالبان و افراط گرایان از خود سلب مسئولیت کرده است.
احمد رشید، پژوهشگر، نویسنده و تحلیلگر امور پاکستان و آسیای مرکزی در گفت‌وگویی به پرسش‌های رادیو فردا در این ارتباط پاسخ گفته است.
رادیو فردا: آقای رشید، چرا دولت پاکستان واکنش به موقع و قابل توجهی به پیشروی طالبان نشان نداد؟
احمد رشید: يک دليل عمده اين مسئله، نبودن هماهنگی و تصميم مشترک بين ارتش، رئيس جمهوری و نخست‌وزير پاکستان است که باعث اين کار شد. اين سه نهاد مسئله پيش آمده را از نزديک دنبال نکردند و برای اولين بار جمعه شب در جلسه‌ای مسئله را به بحث جمعی گذاشتند.
به عقيده من اظهارات هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا و اعتراضات مردم اين نهادها را از خواب بيدار کرد. مردم از پيشرفت طالبان بسيار نگران شدند و اين موضوع در مجلس به بحث گذاشته شد.
ارتش پاکستان ۵۰۰ هزار نفر افسر، درجه‌دار، سرباز و نيروی احتياط دارد. ولی اين ارتش همان گونه که در گذشته نشان داد، تمايلی به مبارزه با طالبان ندارد و به تصرف بونیر هم واکنشی نشان نداد. چرا؟
ارتش در گذشته و در بعضی موارد با طالبان جنگيد. نکته مهم اين است که ارتش می‌خواهد اجرای معاهده صلح بين دولت پاکستان و گروه‌های طالبان در دره سوات را بيازمايد.
ارتش انتظار نداشت که گروه‌های طالبان به طرف جنوب پيشروی کنند و اکنون ارتش می‌خواهد با اعزام يگان‌هايی به بونیر اين منطقه را تحت کنترل خود درآورد، گو اينکه ارتش مايل نيست معاهده صلح در دره سوات را زير پا بگذارد.
من با اين معاهده مخالف هستم و بسياری از شهروندان پاکستانی نيز با من هم عقيده هستند. اين معاهده بيش از اندازه به طالبان قدرت می‌دهد، اما ارتش پاکستان با اين معاهده موافق است.
از نظر ارتش، دشمن اصلی کشور هند است و به همين جهت ۸۰ درصد يگان‌های ارتش در مناطق مرزی نزديک به هند مستقر هستند و فقط شمار محدودی از يگان‌ها در نواحی مرزی افغانستان هستند که تهديدهای طالبان از آنجا نشئت می‌گيرد.
به نظر می‌رسد ارزيابی فرماندهان بلندپايه ارتش پاکستان از تهديداتی که متوجه کشور است با ارزيابی دولت تفاوت دارد. بسياری از همين فرماندهان مايل نيستند به علت روابط خانوادگی، دينی و يا قومی با گروه‌های طالبان يا قبايل ايالت سرحد درگير شوند.
به نظر من ارزيابی ارتش و دولت غير نظامی پاکستان از تهديدها متفاوت است. ارزيابی ارتش پاکستان با نيروهای ناتو و نيروهای آمريکايی مستقر در افغانستان نيز متفاوت است. جای شک و شبهه‌ای در اين مورد نيست و حتی دامنه تفاوت اين ارزيابی‌ها در حال گسترش است.
اين ارزيابی‌های متفاوت در بين ارتش پاکستان و ارتش آمريکا کاملاً مشهود است. ارتش پاکستان به طالبان افغانستان کمک می‌کند و پاکستان اميدوار است دولت جديدی در کابل قدرت را به دست گيرد که مخالف هند باشد. اين کار ممکن است عملی نشود، ولی آنچه مسلم است پاکستان و آمريکا ارزيابی کاملاً متفاوتی از اوضاع منطقه دارند که اکنون آشکارتر شده است .
برخی از تحليلگران بر اين باورند که ارتش پاکستان با واکنش کمرنگ خود به پيشروی طالبان و ساير رويدادها در پاکستان بر آن است که عدم کارآيی دولت غيرنظامی پاکستان را آشکار کند. آيا فرماندهان بلندپايه ارتش جاه‌طلبی‌های سياسی دارند؟
فکر نمی‌کنم اين طور باشد. بيشتر اين پيامدها مربوط می‌شود به برنامه و ارزيابی متفاوت ارتش پاکستان و ارزيابی آمريکا، ناتو و ساير کشورها در مورد آن چه در افغانستان اتفاق افتاده و می‌افتد.
ارتش پاکستان برداشت متفاوتی از امنيت ملی دارد و تمرکز آن متوجه هند است. ارتش پاکستان هند را تهديدی می‌داند در هر دو طرف پاکستان، يعنی هم در مرز پاکستان با افغانستان و هم در مرز پاکستان با هند. من فکر می‌کنم ارتش پاکستان قصد ندارد کنترل سياسی کشور را به دست بگيرد.
قرار است در هفته‌های آينده رؤسای جمهور افغانستان و پاکستان برای گفت‌وگو با مقام‌های آمريکايی به واشنگتن بروند. با توجه به انتقاد مقام‌های آمريکايی از عملکرد پاکستان در مقابله با طالبان، گفت‌وگوهای آينده چه نتايجی به بار خواهد آورد؟
ملاقات رؤسای جمهور سه کشور تنش‌آلود خواهد بود. گفت‌وگو بين باراک اوباما، آصف علی زرداری و حامد کرزای در واشنگتن قرار بود درباره افغانستان باشد، اما اکنون وضعيت عوض شده و گفت‌وگوها بيشتر درباره پاکستان خواهد بود. در حال حاضر نگرانی عميقی در واشنگتن در مورد پاکستان و رويدادهای اخير وجود دارد.
دو روز بعد، در پی هشدار دولت پاکستان به شورشیان و تصمیم اسلام‌آباد به اعزام یکان‌های ارتش به منطقه، نیروهای طالبان از منطقه بونیر عقب‌نشینی کردند.
این اقدام طالبان و واکنش کند دولت و ارتش پاکستان به این رویداد، به نگرانی‌های تازه‌ای در کشورهای غربی، به ویژه در آمریکا، درباره طالبان دامن زده است.
هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، با انتقاد ازعملکرد دولت پاکستان، گفت: به نظرم این دولت در برابر طالبان و افراط گرایان از خود سلب مسئولیت کرده است.
احمد رشید، پژوهشگر، نویسنده و تحلیلگر امور پاکستان و آسیای مرکزی در گفت‌وگویی به پرسش‌های رادیو فردا در این ارتباط پاسخ گفته است.
رادیو فردا: آقای رشید، چرا دولت پاکستان واکنش به موقع و قابل توجهی به پیشروی طالبان نشان نداد؟
احمد رشید: يک دليل عمده اين مسئله، نبودن هماهنگی و تصميم مشترک بين ارتش، رئيس جمهوری و نخست‌وزير پاکستان است که باعث اين کار شد. اين سه نهاد مسئله پيش آمده را از نزديک دنبال نکردند و برای اولين بار جمعه شب در جلسه‌ای مسئله را به بحث جمعی گذاشتند.
به عقيده من اظهارات هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا و اعتراضات مردم اين نهادها را از خواب بيدار کرد. مردم از پيشرفت طالبان بسيار نگران شدند و اين موضوع در مجلس به بحث گذاشته شد.
ارتش پاکستان ۵۰۰ هزار نفر افسر، درجه‌دار، سرباز و نيروی احتياط دارد. ولی اين ارتش همان گونه که در گذشته نشان داد، تمايلی به مبارزه با طالبان ندارد و به تصرف بونیر هم واکنشی نشان نداد. چرا؟
ارتش در گذشته و در بعضی موارد با طالبان جنگيد. نکته مهم اين است که ارتش می‌خواهد اجرای معاهده صلح بين دولت پاکستان و گروه‌های طالبان در دره سوات را بيازمايد.
ارتش انتظار نداشت که گروه‌های طالبان به طرف جنوب پيشروی کنند و اکنون ارتش می‌خواهد با اعزام يگان‌هايی به بونیر اين منطقه را تحت کنترل خود درآورد، گو اينکه ارتش مايل نيست معاهده صلح در دره سوات را زير پا بگذارد.
من با اين معاهده مخالف هستم و بسياری از شهروندان پاکستانی نيز با من هم عقيده هستند. اين معاهده بيش از اندازه به طالبان قدرت می‌دهد، اما ارتش پاکستان با اين معاهده موافق است.
از نظر ارتش، دشمن اصلی کشور هند است و به همين جهت ۸۰ درصد يگان‌های ارتش در مناطق مرزی نزديک به هند مستقر هستند و فقط شمار محدودی از يگان‌ها در نواحی مرزی افغانستان هستند که تهديدهای طالبان از آنجا نشئت می‌گيرد.
به نظر می‌رسد ارزيابی فرماندهان بلندپايه ارتش پاکستان از تهديداتی که متوجه کشور است با ارزيابی دولت تفاوت دارد. بسياری از همين فرماندهان مايل نيستند به علت روابط خانوادگی، دينی و يا قومی با گروه‌های طالبان يا قبايل ايالت سرحد درگير شوند.
به نظر من ارزيابی ارتش و دولت غير نظامی پاکستان از تهديدها متفاوت است. ارزيابی ارتش پاکستان با نيروهای ناتو و نيروهای آمريکايی مستقر در افغانستان نيز متفاوت است. جای شک و شبهه‌ای در اين مورد نيست و حتی دامنه تفاوت اين ارزيابی‌ها در حال گسترش است.
اين ارزيابی‌های متفاوت در بين ارتش پاکستان و ارتش آمريکا کاملاً مشهود است. ارتش پاکستان به طالبان افغانستان کمک می‌کند و پاکستان اميدوار است دولت جديدی در کابل قدرت را به دست گيرد که مخالف هند باشد. اين کار ممکن است عملی نشود، ولی آنچه مسلم است پاکستان و آمريکا ارزيابی کاملاً متفاوتی از اوضاع منطقه دارند که اکنون آشکارتر شده است .
برخی از تحليلگران بر اين باورند که ارتش پاکستان با واکنش کمرنگ خود به پيشروی طالبان و ساير رويدادها در پاکستان بر آن است که عدم کارآيی دولت غيرنظامی پاکستان را آشکار کند. آيا فرماندهان بلندپايه ارتش جاه‌طلبی‌های سياسی دارند؟
فکر نمی‌کنم اين طور باشد. بيشتر اين پيامدها مربوط می‌شود به برنامه و ارزيابی متفاوت ارتش پاکستان و ارزيابی آمريکا، ناتو و ساير کشورها در مورد آن چه در افغانستان اتفاق افتاده و می‌افتد.
ارتش پاکستان برداشت متفاوتی از امنيت ملی دارد و تمرکز آن متوجه هند است. ارتش پاکستان هند را تهديدی می‌داند در هر دو طرف پاکستان، يعنی هم در مرز پاکستان با افغانستان و هم در مرز پاکستان با هند. من فکر می‌کنم ارتش پاکستان قصد ندارد کنترل سياسی کشور را به دست بگيرد.
قرار است در هفته‌های آينده رؤسای جمهور افغانستان و پاکستان برای گفت‌وگو با مقام‌های آمريکايی به واشنگتن بروند. با توجه به انتقاد مقام‌های آمريکايی از عملکرد پاکستان در مقابله با طالبان، گفت‌وگوهای آينده چه نتايجی به بار خواهد آورد؟
ملاقات رؤسای جمهور سه کشور تنش‌آلود خواهد بود. گفت‌وگو بين باراک اوباما، آصف علی زرداری و حامد کرزای در واشنگتن قرار بود درباره افغانستان باشد، اما اکنون وضعيت عوض شده و گفت‌وگوها بيشتر درباره پاکستان خواهد بود. در حال حاضر نگرانی عميقی در واشنگتن در مورد پاکستان و رويدادهای اخير وجود دارد.