در ماه مه سال ۲۰۱۸، زمانی که دنیا متوجه شد که ایران در طول مذاکرات برجام، پیش و پس از آن، یک آرشیو مخفی سلاح اتمی را مخفی کرده بود، هواداران توافق اتمی خیلی سریع این دروغ ایران را توجیه کردند.
دو سال بعد در حالی‌که ایران تعهدات خود در برجام را کاملاً نقض کرده، شواهد فزاینده‌ای در زمینه مواد و اماکن هسته‌ای که اعلام نکرده وجود دارد و تحریم تسلیحات متعارف قرار است در ماه اکتبر منقضی شود، وقت آن فرا رسیده که ایالات متحده و اروپا دست به دست هم دهند تا تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که زمانی برای جلوگیری از دستیابی بزرگترین حامی تروریسم به خطرناکترین سلاح اعمال کرده بودند، بازگردند.
توافق اتمی بر این مبنا استوار شد که ایران درباره همه فعالیت‌های گذشته خود در زمینه سلاح اتمی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توضیح دهد، متعهد شود که هیچ‌گاه در آینده به دنبال سلاح نخواهد رفت و به طور موقت برخی فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند. در ازای آن ایران منافع راهبردی متعددی دریافت می‌کرد، از آن جمله محدودیت‌ها و تحریم‌های کلیدی بین‌المللی که بر ایران اعمال می‌شد.
چالش تحریم تسلیحاتی ایران
در هفته‌های گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران احتمالاً مواد هسته‌ای در داخل کشور مخفی کرده و به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به دو مکانی که پیشتر اعلام نشده و ممکن است با اقدامات ایران در زمینه سلاح اتمی ارتباط داشته باشد، را نداده است- این موضوعات به صورت بالقوه نقض توافق‌های پادمانی و همچنین پیمان «ان‌پی‌تی» است. به علاوه اینکه آژانس در گزارش خود آورده که ایران تقریبا همه تعهدات دیگر خود در برجام را هم نقض کرده، ذخیره اورانیوم کمتر غنی شده خود و آب سنگین را به شدت افزایش داده، غنی‌سازی را در تاسیسات غیرقانونی زیرزمینی از سرگرفته و در حال آزمایش بر روی سانتریفوژهای پیشرفته است.
اگر کشف آرشیو هسته‌ای ایران را دود تصور کنیم، گزارش‌های اخیر آژانس آتش است. کشورهای مسئول دیگر نمی‌توانند چشم خود را بر این بدرفتاری هسته‌ای ایران ببندند چه برسد به اینکه اجازه دهند با منقضی شدن تحریم سازمان ملل، چنین رژیم خشنی به سلاح‌های متعارف پیشرفته روس و چینی دست یابد.
خوشبختانه مکانیزم ماشه در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که از برجام حمایت می‌کند، در نظر گرفته شده تا بتوان همه تحریم‌های پیش از توافق اتمی و ممنوعیت‌ها را در واکنش به نقض تعهد از سوی ایران، بازگرداند. این قطعنامه مشخصاً به ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین، «اعضای اصلی برجام»، اجازه می‌دهد تا سال ۲۰۲۵ از حق خود برای استفاده از این مکانیزم استفاده کنند.
روسیه و چین در پی فروش جنگنده، تانک، شناور و سایر تسلیحات به ایران از ماه اکتبر هستند، و مطمئناً با «اسنپ‌بک» مقابله خواهند کرد. استدلال آنها هم این خواهد بود که از آن‌جا که آمریکا از برجام خارج شده، حق خود در زمینه «اسنپ بک» را هم از دست داده است. هواداران جمهوری اسلامی در اروپا هم احتمالاً با این رویکرد همصدا می‌شوند.
اما مشکل روسیه و چین این است که به یک قطعنامه الزام‌آور شورای امنیت رأی داده‌اند که چنین حقی را به صورت مشخص برای ایالات متحده در نظر می‌گیرد فارغ از اینکه در توافق سیاسی برجام باشد یا خیر. مضاف بر این، روند بازگرداندن تحریم یا همان «اسنپ‌بک» نمی‌توانند سد شود چرا که این روند نمی‌تواند توسط هیچ یک از اعضای شورای امنیت وتو شود.
اگرچه آمریکا می‌تواند این اقدام را بکند و این کار را خواهد کرد، اما دلیلی ندارد که آن را به تنهایی انجام دهد. هم‌اکنون زمان آن است که همه کشورهایی که از «ان‌پی‌تی» حمایت می‌کنند و مخالف سرازیر شدن سلاح‌های روسی و چینی به ایران هستند بایستاند و به حساب بیایند.